ІТ — гэта не заўжды пра бесперапыннае развіццё, празрыстыя працэсы, камандны дух. Звярнуліся да айцішнікаў з досведам працы ў «мутных» кампаніях або на сумніўных праектах — атрымалі некалькі водгукаў. Можа, іх аповеды дапамогуць распазнаць на ўваходзе, што нешта не так.
ІТ — гэта не заўжды пра бесперапыннае развіццё, празрыстыя працэсы, камандны дух. Звярнуліся да айцішнікаў з досведам працы ў «мутных» кампаніях або на сумніўных праектах — атрымалі некалькі водгукаў. Можа, іх аповеды дапамогуць распазнаць на ўваходзе, што нешта не так.
— У 2018 годзе я некалькі месяцаў працавала ў крыптагульні — іх тады шмат з’явілася пасля буму крыптакацянят. Паклікаў працаваць знаёмы, які верыць у крыпту. Гульня была мутная, стартавы капітал для яе сабралі праз white paper, юрыдычная асоба — у Тайландзе. Заснавальнікаў чацвёра: трое з Расіі і адзін з Беларусі, але ў тайскай фірме фігуравала імя толькі аднаго расіяніна. У астатнім гэта быў проста лэндзінг. Майго сябра-сузаснавальніка пазней паволі выперлі з каманды, яго заснавальніцтва ніяк не было аформлена.
Такім чынам, люты 2018 года, сябар кліча на піва абмеркаваць супермажлівасць папрацаваць на інавацыйным праекце.
У працэсе даведаюся, што гэта крыптагульня: магічныя аднарогі будуць спароўвацца і нараджаць новых аднарогаў з унікальнымі часткамі цела, гулец зможа прадаваць іх за гульнявую валюту, а яе мяняць на эфірыум.
Мне прапаноўваюць пасаду QA. Ні ў крыпце, ні ў гульнях я асабліва не разбіралася, але пагадзілася паўдзельнічаць — пагадзінная аплата была салодкая. Першыя два месяцы я працавала па вечарах і выходных. Плацілі эфірамі.
Некаторыя заснавальнікі былі дзіўнымі, я не разумела, чым яны займаюцца. Адна дзяўчынка, якая быццам займалася прасоўваннем нашай гульні ў Тайландзе, аднойчы дачапілася, што ў мяне няма профільнай ІТ-адукацыі. Я ёй даслала скрын сертыфіката ISTQB Foundation Level для QA. Дарэчы, гэта адзіны раз за 10 гадоў працы, калі мне спатрэбіўся гэты сертыфікат.
Каманда была разрозненай: украінцы, беларусы, расійцы. Я прапанавала праводзіць дэйлікі. Пэўны час чалавек 15 прыходзілі на сазвоны і дакладвалі свой статус. На праекце амаль усе былі фрылансерамі, тэрміны здачы фічаў парушаліся. У параўнанні з аўтсорсам, дзе я раней працавала, быў поўны вэрхал. З іншага боку, я змагла паспрабаваць сябе ў якасці кіраўніка: удзельнічала ў абмеркаванні дызайну новых фічаў, даказвала, якія фічы важна выпусціць у першую чаргу. Дэ-факта я паспела папрацаваць і скрам-майстрам, і QA, і ментарам для джуна QA.
Рэліз гульні так і не здарыўся. Улетку 2018-га крыпта ўпала, і праект накрыўся тазікам, нам перасталі плаціць заробкі. Яшчэ месяц я папрацавала на валанцёрскіх пачатках, а потым праект заглух. Апошняга заробку так і не заплацілі.
— Была ў маім жыцці кантора, дзе я нічога не рабіў 11 месяцаў за заробак 900 долараў. Знайшоў яе па аб’яве на джабборде. Кантора займалася распрацоўкай праграмнага забеспячэння (дакладней дапрацоўкай: усякія CRM-сістэмы пад ліцэнзіяй ішлі з Прыбалтыкі і Расіі), 95% заказаў — з РБ.
Я — сістэмны аналітык, у мае задачы ўваходзіла аптымізацыя баз даных. Але на ўсе мае прапановы мне адказвалі «добра, падумаем», а потым прапановы ішлі ў сметнік.
Знаёмства з праграмаваннем дазволіла мне пару месяцаў займаць сябе хоць чымсьці. Зрабіў некалькі карысных рэчаў C# — гэта крыху супакойвала: «Ну добра, і аптымізацыя баз даных калі-небудзь запрацуе».
Але іншыя аналітыкі не былі такія аптымістычныя. Іх меркаванне было такое: дырэктар галаўнога офіса проста прыплачвае беларускаму начальніку за лішнія кадры.
Не ведаю, наколькі гэта праўда, але іншага тлумачэння не знаходжу. Навошта амаль год плаціць чалавеку 900 долараў за марнаванне часу? Няхай на заводзе трымаць штатную адзінку за 200 долараў — гэта яшчэ магу зразумець: дзяржбюджэт, усе справы. Але тут — камерцыйнае прадпрыемства. На перспектыву? «Не веру».
На перспектыву трымаюць па-іншаму: у спецыяліста канкрэтнай спецыялізацыі заканчваецца праект, яму прапануюць бэнч — з захаваннем паўнавартаснага заробку або толькі «на ежу». А тут на незразумелай пасадзе робіш незразумелую работу, якую ўсе адкідаюць, але пры гэтым плацяць.
Пры мне змянілася 5 такіх спецыялістаў: праз пару месяцаў яны не вытрымлівалі гультайства. Я ж трымаўся так доўга, бо спадзяваўся, што C# перавядуць на поўную магутнасць. Але потым мне надакучыла. Тры месяцы быў у пошуку, а потым з незвычайнай радасцю збег.
Што ў іх цяпер? Таварыш па франтэндзе летась праходзіў у іх сумоўе. Кажа, кантора не загнулася, рэальная дзейнасць вядзецца, праектаў хапае. Нават на франтэндзе сур’ёзна малююць, але па-ранейшаму толькі на беларускія кампаніі.
— Неяк працаваў аддалена з Беларусі на расійскую кампанію, якая распрацоўвае канструктары грантаў (накшталт Tilda) — у асноўным для расійскіх дзяржфондаў і буйных ведамстваў. Кампанія кантралюецца набліжаным чыноўнікам і па сумяшчальніцтве таленавітым бізнэсменам.
Кампанія — манапаліст у Расіі. Але на юрыдычную асобу аформленыя толькі заснавальнікі — 3-4 чалавекі. У астатнім схема такая: юрыдычная асоба плаціць ІП дырэктара, той бярэ сабе кавалак і плаціць пары-тройцы ІП сваіх намеснікаў. Тыя таксама адшчыпваюць свае долі і перадаюць тое, што засталося, далей. У рэшце рэшт частка грошай даходзіць да твайго ІП або асабістага рахунку. Пра легальнасць такой схемы судзіць не бяруся.
Найманне праз ІП трохі напружыла, але водгукі пра кампанію былі нармальныя, таму вырашыў адкінуць умоўнасці. Заказы, з усяго відаць, ішлі праз таго набліжанага чыноўніка, але пра гэта я даведаўся ўжо ў працэсе працы (аказалася, галера яшчэ тая).
Я ўладкаваўся продактам, але па факце вакансія была для бізнэс-аналітыка, і нават не аднаго. Працаваў штодня на працягу 6 тыдняў ад 7 раніцы да 8-9 вечара з паўгадзінным перапынкам на абед + часткова ў выходныя.
Мінус адзін тыдзень на анбордзінг. Далей трэба было ўжо нон-стоп мець зносіны з распрацоўшчыкамі і заказчыкамі і паспяваць дзень у дзень пісаць патрабаванні і аддаваць іх тут жа ў распрацоўку. Раніца і вечар сыходзілі на тое, каб у цішыні афармляць таскі. Паралельна працягваў разбірацца і задаваць пытанні, але на мяне не было часу. Адпрацаваў два тыдні — скончыўся месяц, але заробку я не атрымаў. На слушнае пытанне адказалі: «Ты яшчэ нават месяц не адпрацаваў — які заробак?» Паабяцалі выплаціць наступны раз поўную суму за месяц. Я на гэта заплюшчыў вочы.
Але графік, поўная неадпаведнасць апісання вакансіі рэальнай працы і не зусім адэкватнае кіраўніцтва з мутнымі схемамі пачалі напружваць.
Праз месяц папрасіў у дырэктара фідбэк. Ён сказаў, што я амаль нічога не зрабіў і ад мяне чакаюць большага (заказчыкі не раз давалі супрацьлеглую ацэнку). У той момант я вырашыў, што буду звальняцца. Паведаміў дырэктару, выказаўшы ў адэкватнай форме ўсё, што думаю. Ён прызнаў, што на сумоўі мяне падманулі — праца не адпавядае вакансіі. Дамовіліся, што прапрацую яшчэ тыдзень.
Калі падышоў тэрмін выплаты зарплаты і звальнення, дырэктар вырашыў схадзіць у адпачынак. Мне нічога не ўпала, а праз дзень дырэктар улятаў і не хацеў вырашаць ніякіх праблем. Я пачаў грукацца ў прыват да яго і беспасярэдняга начальніка, з ІП якога павінная была прыйсці аплата. Пачалі карміць сняданкамі. У нейкі момант перачытаў дамову і ўбачыў, што на выпадак затрымкі зп там прапісаная пеня.
Калі я згадаў пра пеню, дырэктар знік, а разам з ім і перапіска з дамовай (балазе ў мяне была копія). Потым ён зрабіў ласку адказаць: маўляў, гэта ўсё дрэнны інтэрнэт, яны ўсё выплацяць чэсна-чэсна, але пеню мне ніхто не аддасць, бо дамова шаблонная, з інтэрнэту, і яны яе наогул не чыталі. А ў затрымках вінаваты банк.
Дайшло да пункту кіпення, і я афіцыйным лістом апавясціў дырэктара, што звяртаюся ў суд. Рашэнне знайшлося на працягу дня — я пагадзіўся атрымаць заробак без пені, — і грошы пералічылі. З тых часоў не працую без афіцыйнага працаўладкавання.
Цікавая дэталь: кампанія працавала выключна на РФ, у той час ішлі размовы пра «сусветную экспансію». Стратэгія аказалася вельмі дзіўнай: першай краінай, якая збіралася купіць прадукт, была Гвінея (маленькая краіна ў Афрыцы), але кантракт сарваўся, бо яе прэзідэнта (і яго адміністрацыю ў асобе кліента) зрынулі.
— Раней, у 2016-2018, праз недахоп досведу мне шанцавала на трэшовыя праекты. Цяпер на сумоўях амаль адразу зразумела, хто ёсць хто і ці мае сэнс туды ісці, аднак гэта — зусім іншая гісторыя. Дык вось.
Першы крынжовы досвед быў у дзяржаўнай арганізацыі. Трапіў туды паводле размеркавання і адразу стаў займацца «аналізам» сайтаў дзяржорганаў. Аргументацыя была шыкоўная: «малады — значыць павінны разбірацца». З аднаго боку — нейкі сюр, з другога — досвед, хоць і не па спецыяльнасці (скончыў дзяржкіраванне).
З IТ тая праца не была звязаная амаль ніяк, калі не лічыць даручэнняў па напісанні ТЗ для распрацоўкі сайта, партала для анлайн-распаўсюду відэасігналу і таму падобнага, што я выконваў без тэарэтычнай базы і якога-небудзь цвёрдага разумення, што я раблю. Аднак я быў самы малады і «павінны ведаць, ну!»
Вельмі хутка стала зразумела, што кіраўніцтва не ведае, чаго хоча, і не разбіраецца ў пытанні наогул. Праз паўгода была справаздача.
Я расказаў, што не на ўсіх сайтах працуе загрузка файлаў і штодзённае размяшчэнне навін. Беспасярэдні кіраўнік вырашыў узмацніць справаздачу і сказіў, што на сайтах наогул няма навін, некаторыя немагчыма загрузіць (тут, пэўна, ён пераблытаў з загрузкай файлаў). Скандал быў вельмі моцны, на некалькі тыдняў.
Вынікі: рэпутацыйныя шкода і звычка заўсёды пераправяраць дакумент пасля апрацоўкі кіраўніцтвам.
Другі крынжовы досвед быў пры рабоце на канадскі праект па экалогіі. Да таго часу я ўжо перавучыўся на QA. Паўтара месяца ўсё было добра, атрымліваў заданні, выконваў іх. А потым менеджар раптоўна знік. Тыдзень я патраціў на пошукі кантактаў — і выйшаў на замоўцу заказу. Аказалася, што канадцы замовілі гэты праект ва ўкраінскіх распрацоўшчыкаў, якія ў сваю чаргу нанялі мяне, аднак ніхто з канадскага боку пра гэта не ведаў.
Дамова, якую я падпісаў і адаслаў у Канаду, так і не была падпісаная з «iншага» боку. Больш за тое, канадцы не мелі такіх правоў.
Праз месяц знайшлі майго менеджара. Ад канадцаў ён таксама хаваўся. Ён расказаў, што захварэў на каранавірус (снежань 2019), аднак дакументаў таксама не прадставіў. Канадцы разарвалі дамову і абавязалі яго аплаціць мне працу.
Вынікі: зразумела, працу так і не аплацілі. Досвед: не трэба пачынаць працаваць, пакуль замоўца не падпісаў дамовы або калі вы не можаце назіраць за працэсам падпісання.
Дзяліцеся сваімі «мутнымі» гісторыямі ў каментарах.
Рэлацыраваліся? Цяпер вы можаце каментаваць без верыфікацыі акаўнта.