Не пераблытайце! Як рэлаканты сартуюць смецце (і памятка)

Паспяховае ўладкаванне ў новай краіне мае на ўвазе не толькі рашэнне фундаментальных праблем — жыллё, мова, праца. Часцяком яно ў бытавых дробязях, такіх, як правільнае сартаванне адкідаў. У кожнай краіне — свае правілы, мы вырашылі спытаць у рэлакантаў (і тых, хто праездам), што іх здзівіла/абцяжарыла ў сістэме збору смецця ў іх краінах і як яны да гэтага адаптаваліся.

Ташкент. Дамкі і наглядчыкі смецця

Магу расказаць пра сартаванне смецця ў Ташкенце. Уявіце, унутры кварталаў — аднапавярховыя дамкі, побач з імі — кантэйнеры для розных катэгорый адкідаў. У дамку жыве чалавек або цэлая сям’я.

Жыхары выкідваюць смецце, здаецца, не моцна задумваючыся аб прызначэнні кантэйнера (хоць мы сартавалі). А потым ужо той спецыяльны чалавек з дамка або ўся яго сям’я перабіраюць гэтае смецце. 

Знаёмая ўзбечка кажа, што гэта бяздомныя або люлі (народнасць, усходняя галіна цыган. — dev.by).  Іх афармляюць афіцыйна на працу і засяляюць у гэтыя будынкі: зп атрымлівае начальства, а работнікі жывуць за кошт продажу смецця — пластыку, адзення, дрэва, металу.

Наогул ва Узбекістане інфармаванню насельніцтва пра сартаванне смецця надаюць нямала ўвагі. Ёсць нават мясцовая версія партыі «зялёных». Іншая рэч, што многія людзі пакуль на гэта проста плююць, бо санкцый за няправільны збор ніякіх. 

Вельмі часта ў крамах гародніна так і прадаецца: ты купляеш адзін перац і некалькі слаёў поліэтылену на ім. У Беларусі я такога не згадаю.

Мілан. Восем кантэйнераў

Некалькі гадоў таму мы з мужам ездзілі ў Мілан. Першае, з чым нас пазнаёміла гаспадыня, толькі ў нас за спінай зачыніліся брамка ўваходу ў тыповы італьянскі дворык — восем кантэйнераў: 

— Сюды паперу, але ўлічыце, што чэкі з крамаў — гэта не папера, а неперапрацоўныя адкіды. Сюды шкло, але лямпачкі і керамічны посуд — гэта не шкло (і мы такія: ды адкуль у нас лямпачкі?). Калі купілі на вечар лазанню ў кулінарыі, то рэшткі ежы — у «арганіку», а сам кантэйнер — да адкідаў з пластыку.

Раніцай сабраліся пагуляць па горадзе, прыхапілі невялікі пакецік з назапашаным смеццем. Ля кантэйнераў сустрэлі суседку з чатырма мяшэчкамі ў руках. З яе дапамогай неяк пасартавалі. Выраз яе твару памятаем дагэтуль: было відаць, што сартаванне смецця — вялікая праблема для іх дома. І так, яна сказала, што за няправільнае сартаванне смецця можна атрымаць штраф да 600+ еўра. 

Па дарозе да метро мы адзначылі, што скрыні забітыя невялікімі перавязанымі пакецікамі. Адная пара выйшла з такім самым пакецікам з нашай жа брамкі — і закінула яго ў першую ж скрыню на шляху. Мы пасмяяліся: відаць, гэтыя турысты заблукалі сярод васьмі кантэйнераў.

Беласток. Штраф за няправільнае сартаванне

Мы здымаем кватэру ў Беластоку ў новым ЖК, які складаецца з трох жылых карпусоў. Смеццевая пляцоўка — адная на ўсіх.

Аднойчы мы ўбачылі аб’яву-прэтэнзію, што ў нашым ЖК няправільна сартуюць смецце. І папярэджанне жыхарам, што калі яны не выправяцца, іх аштрафуюць. 

Ніякай канкрэтыкі ў гэтай новай аб’яве не было — проста «ў сувязі з парушэннем правілаў сартавання». Штраф падзялілі на 200+ кватэр і ўключылі ў плацежку — у нас выйшла каля 60 злотых.

Ці абураліся суседзі, мы не ведаем: дом вялікі, людзі цесна не камунікуюць. Але нам гэтая гісторыя, вядома, не спадабалася: па-першае, мы дык смецце сартуем, па-другое, незразумела, у чым менавіта жыхары правініліся. Мы часта бачылі, як людзі, якія прыбіраюць тэрыторыю, галінкі і лісце высыпалі не ў «камунальныя адкіды», а ў «бія». Можа, праз гэта штраф? А раптам і мы нешта няправільна зрабілі з няведання? Або зробім. Камунальнікі яшчэ прыстрашылі, што ў двары вісяць камеры і калі кагосьці абвінавацяць у парушэнні, штраф будзе персанальны. Так скажыце, што менавіта не так. 

Прыйшлося нам яшчэ больш уважліва занурыцца ў памятку і паназіраць, што куды кідаюць суседзі. Зазірнулі ў кантэйнер і ўбачылі, што кавуны ляжаць у пластыку, шкляныя слоікі — з вечкамі. То-бок нават пасля штрафу жыхары працягнулі ставіцца да сартавання даволі нядбайна. 

Але прайшоў год, а штрафаў больш не было. І цяпер мы думаем, што ў гэтай гісторыі мог быць карупцыйны складнік. Можа, у камунальнікаў паўсталі незапланаваныя выдаткі і яны вырашылі папоўніць іх з дапамогай штрафаў?

А нас гэтая гісторыя яшчэ больш дысцыплінавала. Так, калі раней 5-літровыя бутлі мы проста так кідалі ў кантэйнер, то цяпер сталі адкручваць вечка і змінаць. Калі трэба выкінуць нейкую бздуру з паперы, металу і пластыку, старанна яе разбіраем на запчасткі.

Гданьск. Строгі графік і «дзікі» патруль

У Гданьску нам давялося пажыць у некалькіх месцах. І там, дзе ўсё смецце скідалі ў адзін чорны кантэйнер, і там, дзе даводзілася мыць бляшанку з-пад кансерваў, перш чым выкінуць. 

Другое было ў прыватным сектары. Даваць пады адкідам там складаней, чым у шматкватэрным доме. Па-першае, у кожнага прыватнага дома не паставіш рознакаляровыя кантэйнеры, замест іх каляровыя мяшкі, па-другое, вываз кожнага віду смецця строга па раскладзе. У той жа час у жыхароў асабнякоў няма калектыўнай адказнасці, сусед цябе не падставіць, затое і віну за няправільнае сартаванне на суседа не зваліш.

Такім чынам, каля прыватнага дома абсталяваная маленькая пляцоўка, яна абгароджаная сеткаватым плотам з брамкай — на ёй два невялікія кантэйнеры — карычневы, для біяадкідаў, і чорны — для «innego». Пакеты з іх рэгулярна кудысьці вывозілі гаспадары-арэндадаўцы (мы нават не ведалі куды).

З усім астатнім смеццем — пластыкам/металам, шклом і паперай — даводзілася разбірацца самім. Гаспадар правёў інструктаж. Тэтрапак — гэта пластык, папяровыя ручнікі і кардонныя латкі для яек можна і ў паперу, і ў «бія», але гладкую налепку з латка — толькі ў пластык, а вось белыя фасовачныя латкі — у «inne». 

Аддзяляць сашчэпкі ад чайных пакецікаў мы навучыліся хутка (насамрэч пакецікі ўжо робяць без сашчэпак). Складаней было прывыкнуць да графіку вывазу смецця і арганізаваць усё так, каб яно не смярдзела. Глядзіце: жоўтыя пакеты (пластык/метал) вывозяць раз на два тыдні. Трымаць яго на пляцоўцы ўвесь гэты час няможна — трэба выставіць вечарам напярэдадні вывазу або рана раніцай. То-бок смецце два тыдні назапашваецца ў доме. Упакоўка з-пад любога прадукту хутка пратухае — даводзілася адразу апалоскваць. 

Шкло вывозяць раз на месяц — ты яго спачатку збіраеш пад мыйкай (таксама мыеш), потым скручваеш вечкі (метал/пластык) і цягнеш у зялёным мяшку на пляцоўку. З паперай троху прасцей: сапраўднай паперы мала і яна не смярдзіць. За два тыдні (інтэрвал вывазу) сіні мяшок рэдка напаўняўся даверху. 

Узамен вывезенага поўнага мяшка смецяры пакідаюць новы такога ж колеру. Забіраючы яго, адчуваеш дзіўнае задавальненне: быццам дастаеш пошту са скрыні або знаходзіш курынае яйка ў хляве. Нуй задавальненне як ад добра зробленай працы: сегрэгацыя адкідаў выдатна абуджае свядомасць і грамадзянскія пачуцці. 

…Усё ж такі самая засада была, калі я па дурасці выставіла два жоўтыя мяшкі не ўнутры агароджанай пляцоўкі, а каля (каб смецярам зранку было зручней, ага). А ноччу прыйшлі дзікі.

Назаўтра карціна алеем: на вуліцы гара пратухлых пакетаў-латкоў-склянак і міласціва пакінуты смецярамі адзін мяшок на змену. Адзін цэлых мяшок замест двух разарваных на шматкі.

Дзякуй суседу — гледзячы на мае пакуты, ён вынес з хаты свой запасны. І, бянтэжачыся, сказаў, што, маўляў, не яго справа вучыць, але лепш смецце пакідаць унутры пляцоўкі. Парада была залішняй, навукі ад дзікоў хапіла.

Дарэчы, правілы сартавання смецця ў Польшчы

Dzik Pic таксама заклапаціўся адкідамі і падрыхтаваў памятку па сартаванні ў Польшчы. Бярыце на заметку, калі вы там.