«Там багацей, а тут шчаслівей». Айцішнік 25 гадоў жыве ў Славеніі — палюбіў краіну у камандыроўцы

— У пачатку нулявых я працаваў праграмістам у беларуска-славенскай кампаніі, якая займалася тэлекамунікацыйным абсталяваннем, і вось аднойчы паехаў у двухтыднёвую камандыроўку ў Славенію.

Тады мяне ўразіла, наколькі Славенія развіта ў параўнанні з Беларуссю і наколькі яна разнастайная. У Славеніі ёсць мора, горы, азёры, замкі, пячоры. У той час я якраз пачынаў захапляцца фатаграфіяй і падумаў: як жа шанцуе славенцам, што ў іх такія «дэкарацыі» для фотаздымкаў.

А яшчэ мяне здзівілі славенскія дарогі з добрай разметкай — яны моцна кантраставалі з беларускімі ўзору 2001 года. Па нейкай прычыне я таксама добра запомніў асобныя смеццевыя бакі для шкла, пластыку, паперы.

Праз год я зноў паехаў у камандыроўку ў Славенію і там прапанаваў кіраўніцтву мяне рэлакаваць. І яны згадзіліся. У той фірме я працаваў 10 гадоў. Потым уладкаваўся ў іншую, у банкаўскай сферы, дзе працаваў больш за 13 гадоў. Зараз я зноў разважаю над тым, чым заняцца.

Крыху лікбезу

Нашы людзі традыцыйна блытаюць Славенію і Славакію. Калі Славакія — гэта частка былой Чэхаславакіі, то Славенія — частка былой Югаславіі. Геаграфічна яе прасцей за ўсё апісаць, указаўшы краіны, з якімі яна мяжуе: Харватыя, Італія, Аўстрыя і Венгрыя. У Славеніі пражывае каля 2 мільёнаў чалавек.

Самі славенцы называюць Славенію сонечным бокам Альпаў. Мы знаходзімся ў паўднёва-ўсходняй частцы Альпаў, і гэтыя горы закрываюць Славенію ад цыклонаў, якія гуляюць па Цэнтральнай і Паўночнай Еўропе. Клімат тут дастаткова мяккі з-за блізкасці мора. Вясной, восенню і зімой у Славеніі звычайна на 5-10 градусаў цяплей, чым у Беларусі.

Нягледзячы на тое, што Славенія была часткай Югаславіі, мясцовыя заўсёды зносіліся паміж сабой па-славенску. А афіцыйная мова экс-Югаславіі — сербска-харвацкая — выкарыстоўвалася толькі на тэлебачанні, у дакументазвароце, у войску і г. д.

Славенская мова адносіцца да заходняй галіны паўднёваславянскіх моў. Нешта па-славенску нашым будзе зразумела, але пры першай сустрэчы славенцы і руска/беларускамоўныя адзін аднаго не разумеюць.

Мора ў Славеніі не вельмі шмат — каля 45 км Адрыятычнага ўзбярэжжа паміж Італіяй і Харватыяй. Сюды, вядома, часам прыязджаюць дзеля марскога адпачынку, але турызм у Славеніі — гэта таксама тэрмальныя крыніцы, горы, замкі, актыўны адпачынак: ровары, рафтынг, каньёнінг і г. д. Зімой адкрыты некалькі горналыжных курортаў. Праўда на самым вялікім усяго 25-30 кіламетраў трас. Гэта няшмат, але затое тут ёсць усё і ўсё блізка. З аднаго канца Славеніі ў другі даязджаеш максімум за 3 гадзіны.

Што ідэальна

У нейкім сэнсе Славенію можна лічыць вялікай вёскай. Яе так многія і называюць. Тут няма мегаполісаў, жыццё вельмі спакойнае і размеранае. Я б сказаў, гэта краіна для тых, хто любіць прыроду, не любіць шуму і гламурнага шопінгу.

Абсалютная большасць славенцаў жадае жыць у сваім уласным загарадным доме. Таму вельмі многія жывуць у сваіх вёсках, а на працу ездзяць у горад.

Славенцы прачынаюцца значна раней за шэсць раніцы і рана пачынаюць працаваць. Паміж 6 і 7 раніцы на аўтабане ўжо ненармальны паток машын. Заканчваюць працаваць яны таксама рана — у два-чатыры папоўдні. Пасля гэтага ўсе спяшаюцца дадому да сям'і або садзяцца на ровары і едуць у горы, каб атрымаць ад гэтага дня нешта яшчэ. Рэдка можна ўбачыць хаця б напалову запоўнены офіс пасля 15 — 16 гадзін.

Мне Славенія падабаецца тым, што тут заўсёды ёсць куды паехаць і чым заняцца. З аднаго боку, шмат замкаў, гор, азёр, рэк, пячор, лясоў, недаследаваных куткоў, з іншага — спартыўных актыўнасцяў. Славенцы — фанаты паходаў у горы, роварынх шпацыраў і горных лыж. Многія спрабуюць з трох гадоў ставіць сваіх малечаў на лыжы.

А я тут адкрыў для сябе яхтынг. Для яхтсменаў адна з галоўных пераваг Славеніі — суседства з Харватыяй з яе 1000+ астравамі.

Што не ідэальна

У Славеніі ўсё было б выдатна, калі б не заробкі ніжэй заходнееўрапейскіх і праблемы з медыцынай. Маю на ўвазе страхавую медыцыну, якая ўтрымліваецца за кошт абавязковых страхавых узносаў і ў якой вельмі вялікія чэргі. Год-два чакаць прыёму ў некаторых дактароў тут норма. Вядома, ёсць клінікі, якія лечаць за нестрахавыя грошы — там усё лепш.

Славенія — у еўразоне, і гэта ў многім вызначае цэны. Якраз нядаўна абмяркоўвалі з сябрамі кошт жыцця. Калега кажа, што ў іх у сям'і на ежу сыходзіць каля 300 еўра на чалавека. Ну, у яе — дзеці, якія растуць і шмат ядуць.

Жыллё тут вельмі дарагое: сярэдні кошт квадратнага метра ў Любляне — 4500 еўра. Арэнда, адпаведна, таксама высокая.

Усе хочуць жыць альбо ў Любляне, альбо ў так званым Гарэнскім рэгіёне, на паўночным захадзе Славеніі, каля гор, альбо на ўзбярэжжы. А там самая дарагая нерухомасць. Камунальныя плацяжы таксама дастаткова высокія, 150 — 350 еўра. Дадайце да гэтага кошт арэнды (500 — 1000 еўра за кватэру), і набярэцца вельмі прыстойная сума.

Я сам здымаў жыллё на працягу 20 гадоў. А апошнія пару-тройку гадоў жыву ў сваёй партнёркі (не ведаю, як цяпер па-руску называюць пазашлюбныя адносіны). Купілі сабе лецішча ў гарах, на якім можна жыць, калі/і ў выпадку калі пачнецца армагедон. Выплачваю за лецішча крэдыт.

Што з ІТ

Працы ў Славеніі ў прынцыпе хапае для ўсіх, пытанне — за якія грошы. Калі казаць пра ІТ, многія працуюць у мясцовым аўтсорсінгу (ведаю кампаніі, якія абслугоўваюць славенскіх кліентаў, і такую, якая працуе на аднаго аўстрыйскага кліента) або ў замежных кампаніях. Але замежныя кампаніі аддаюць перавагу плаціць па славенскіх мерках, а не па амерыканскіх або, напрыклад, нямецкіх.

Па маіх суб’ектыўных адчуваннях, больш за 3000 еўра нета зарабляць у Славеніі вельмі цяжка. Мая грубая ацэнка такая: сеньёры — да 3K, мідлы — да 2K. Але я магу памыляцца, бо рэдка мяняў працу.

Акрамя аўтсорса, у Славеніі ёсць некалькі паспяховых стартапаў, ужо вядомых у свеце. Напрыклад, некалі папулярная мабільная гульня «Гаворачы Том», у якой анімаваны кот паўтарае за карыстальнікам фразы, або біржа крыптавалют Bitstamp. Стартапы з’яўляюцца пастаянна. Тут працуюць некалькі «бізнес-інкубатараў» і «тэхналагічных паркаў».

Так, крызіс закрануў ІТ-галіну і тут: многія кліенты абразаюць выдаткі. Але, гутарачы са звольненымі айцішнікамі, я прыйшоў да высновы, што на працягу 3-4 месяцаў усе так ці інакш знаходзяць працу. Чым больш дасведчаны і здольны супрацоўнік, тым хутчэй. Былы калега расказваў, як на інтэрв’ю яму прапанавалі на лістку ў прысутнасці інтэрв’юера напісаць нейкі C++ код.

На некаторыя тэхналогіі, мяркуючы па LinkedIn, попыт зараз асабліва вялікі. Усе шукаюць ШІ-спецоў і спецоў па воблачных сэрвісах.

Ці патрэбна айцішніку на працы славенская мова? На маю думку, не must have, але пажадана. Шмат залежыць ад кампаніі.

Пра міграцыю і стаўленне мясцовых

У апошнія гады ў Славенію прыехалі людзі зусім розных катэгорый. Украінскія бежанцы, прадпрымальнікі, якім немагчыма працаваць у Расіі/Беларусі, уцякаючыя ад мабілізацыі і/або рэпрэсій. А таксама тыя, каму проста надакучылі непрадказальнасць і адчуванне небяспекі — у кожнага свая гісторыя і матывацыя.

Спачатку ўсе па прыездзе імкнуліся заняцца турбізнесам, каб вазіць сюды турыстаў, але, здаецца, гэты трэнд прайшоў. Адны дыстанцыйна кіруюць бізнесам на радзіме і проста жывуць, іншыя шукаюць тут працу. З працай цяжка, асабліва без ведання мовы. Бежанцам, наколькі ведаю, прапаноўвалі працу на заводзе за мінімальную зарплату (930 еўра «чыстымі»).

Я пастаянна сутыкаюся з нядаўна прыехаўшымі рускамоўнымі псіхолагамі/коўчамі, спецыялістамі па пазногцях/вуснах/валасах, касметолагамі, фатографамі і інш. Рускамоўная і ўкраінамоўная дыяспара вырасла, і з’явіўся попыт на руска/ўкраінамоўных спецыялістаў у сферы паслуг.

Але ІТ-спецыялісты звычайна знаходзяць працу ў ІТ.

У пытаннях легалізацыі я не моцны, але нейкіх гучных скаргаў на непераадольныя складанасці з атрыманнем ВНЖ я не чуў. Не без цяжкасці, але атрымліваюць. ВНЖ часта прывязаны да месца працы, таму шмат што залежыць ад таго, колькі чалавек гатовы «цярпець» сваё месца працы для падаўжэння ВНЖ.

Хтосьці атрымлівае ВНЖ па вучобе або па аб’яднанні сям'і. Некаторыя, у каго ёсць грошы, адкрываюць фіктыўныя кампаніі і сябе ў іх працаўладкоўваюць. Ведаю, што ёсць фірмы, якія дапамагаюць у легалізацыі.

Славенцы ў асноўным добразычлівыя. Я чуў шмат сардэчных гісторый аб тым, як славенцы дапамагаюць камусьці з прыезджых. Але часам назіраю і раздражненне. Напрыклад, калі месца ў садку аддаюць дзіцяці бежанца, а не дзіцяці славенца. Памятаю яшчэ, як раздражняла мясцовых першая хваля ўкраінскіх бежанцаў на дарагіх машынах. Забяспечаныя маглі ў першыя дні хутка з’ехаць з Украіны, а тыя, хто з адным заплечнікам на цягніках доўга дабіраўся да Славеніі, ім на вочы, відавочна, не траплялі.

Большасць «нашых» мігрантаў не гаворыць па-англійску, што спачатку ўскладняе інтэграцыю. Але праз годзік-другі людзі звычайна ўжо прыстойна зносяцца па-славенску.

Фанфакты пра Славенію

Славенцы аддаюць перавагу ездзіць на мора ў Харватыю, а не ў Славенію.

Калі я працаваў з дому, фірма плаціла мне 2 еўра ў дзень за выкарыстанне майго кампа і электрычнасці.

Славенцы не фанаты дарагіх/прэстыжных машын, у іх няма паняцця «маральна састарэла». Мая былая начальніца (кіравала аддзелам на 40 чалавек) ездзіла на 12-гадовай маленькай машыне. Людзі аддаюць перавагу «рэно» і «пасатам» дарагім пазадарожнікам і BMW.

Студэнты да 26 гадоў маюць розныя льготы, аж да зніжак у кафэ, таму многія не спяшаюцца атрымліваць дыпломы і спецыяльна застаюцца на «другі год».

Замест рэзюмэ

Дваццаць тры гады пасля я вельмі задаволены сваім рашэннем пераехаць у Славенію. Асабліва пасля наведвання маіх аднакурснікаў і калег у Германіі, ЗША, Вялікабрытаніі. Там, магчыма, жывецца багацей, але тут цікавей і шчаслівей.