Што можна і чаго няможна: поўны гід па новым падатку на прафдаход

Калі спрошчаная праца сышла ў нябыт і для айцішнікаў-ІП, здавалася, усё прапала, падаткавікі ўвялі падатак на прафесійны даход (ППД) і прыдумалі артыкул 7, які дазваляе ППД самазанятым, што аказваюць паслугі праз інтэрнэт. Пытанняў тады стала яшчэ больш, а адказы мы збіралі па драбінках. Нарэшце вырашылі аб’яднаць усё, што на сёння зразумела або здаецца зразумелым.

Што і так усім вядома

ППД — падатак на прафесійны даход. Даход можна атрымліваць ад фізічных асоб альбо юрыдычных асоб у РБ або за мяжой. Асноўная стаўка — 10%. Пры гадавым даходзе ад заказаў у РБ вышэй за 60 тыс. BYN стаўка — 20% на суму перавышэння. Для даходаў з-за мяжы лімітаў няма — падатак заўсёды 10%.

Працаваць на ППД можна ад 1 студзеня 2023 года, усталяваўшы на тэлефон дадатак «Прафдаход» і прывязаўшы да яго рахунак/банкаўскую карту. Пры паступленні на рахунак грошай карыстальнік фармуе «чэк» і адпраўляе яго заказчыку па імэйле. Калі паступіла валюта, для вылічэння падатку канвертацыя адбываецца паводле курса Нацбанка на дзень паступлення грошай. Падатак вылічаецца аўтаматычна, заплаціць трэба да 22-га чысла наступнага месяца. Новым карыстальнікам даюць падатковы вылік — 2000 BYN (то-бок першыя 2000 BYN, якія паступілі на рахунак, не абкладаюцца падаткам). Дамову з заказчыкам заключаць неабавязкова.

З невідавочнага (і невясёлага)

У чэку трэба пазначаць першапачатковую поўную суму, адпраўленую заказчыкам, нават калі банкі пры пераказе ўзялі камісію. Атрымліваецца, банкаўскія камісіі таксама абкладаюцца падаткам.

Здаецца, ІП няможна ў ППД. А што рабіць — закрываць ІП?

Нічога. Няможна весці адзін і той жа від дзейнасці адначасова і як ІП, і як самазаняты з выплатай ППД. А вось перайсці з ІП на ППД — можна, не закрываючы і не прыпыняючы ІП (калі, вядома, гэты від дзейнасці пасуе пад ППД). Галоўнае — каб грошы паступалі не на рахунак ІП, а на рахунак фізасобы, пазначаны ў праграме ППД.

Таксама можна па адным відзе дзейнасці весці ІП, а па іншым у той жа час працаваць з выплатай ППД.

Якім айцішнікам дакладна можна ў ППД

Тым, чыя дзейнасць згаданая ў п. 4.12 спісу Саўміна:

«распрацоўка вэб-сайтаў, усталяванне (наладжванне) камп’ютараў і праграмнага забеспячэння, аднаўленне камп’ютараў пасля збою, рамонт, тэхнічнае абслугоўванне камп’ютараў і перыферыйнага абсталявання, навучанне працы на персанальным камп’ютары». 

І тым, чыя дзейнасць падпадае пад арт. 7 Закона РБ ад 30 снежня 2022 г. No 230-З «Пра змяненне законаў у пытаннях падаткаабкладання». А менавіта фрылансерам, якія працуюць на заказчыка (не наймальніка) аддалена праз інтэрнэт.

Незразумела, хто гэта такія? Падаткавікі, здаецца, таксама не да канца разумеюць. Прынамсі, паняцця «фрылансер» у заканадаўстве яшчэ няма. Таму ўдакладняем метадам пералічэння.

Дакладна можна:

— распрацоўшчык;

— тэсціроўшчыкам.

Здаецца, менавіта іх перш за ўсё меў на ўвазе намеснік міністра Ігар Скрыннікаў, калі казаў: «Спадарства, у поўным аб’ёме дэкларуйце даходы — падатак вам палічыцца аўтаматычна, вам нічога больш рабіць не трэба — плаціце падатак».

Хутчэй за ўсё можна:

— бізнэс-аналітыкам;

— дызайнерам;

— тэхрайтарам;

— рэкруцёрам;

— эйчарам;

— акаўнт-менеджарам;

— відэамантажорам;

— вярстальшчыкам.

Падаткавікі дазваляюць ім працаваць з «выкананнем умоў»: дзейнасць ажыццяўляецца самастойна і аддалена, заказчык не з’яўляецца наймальнікам, усё праз інтэрнэт. Зрэшты, для айцішнікаў-тэхнароў умовы тыя ж самыя.

Каму дакладна няможна, нават у сферы ІТ і праз інтэрнэт:

— выкладчыкам ІТ-курсаў і замежных моў (гэта пра адукацыю, а не пра рэпетытарства, упэўненыя падаткавікі);

— юрыстам;

— бухгалтарам;

— аўдытарам;

— псіхолагам;

— коўчам;

— фітнэс-трэнерам;

— брокерам;

— майнерам.

МПЗ увесь час кажа, што заказчык не мусіць з’яўляцца наймальнікам. І пагражае наступствамі. А як адрозніць?

Доўгае супрацоўніцтва з адным заказчыкам у Беларусі падатковая сапраўды можа злічыць за падмену працоўных адносін. Асабліва калі чалавек звальняецца з кампаніі, а потым пачынае з ёй працаваць па ППД. Так рабіць дакладна не трэба. Зрэшты, кампанія і сама наўрад ці так захоча рабіць — усё ж адказнасць за парушэнне працоўнага заканадаўства (а ў ФСАН хто плаціць будзе?) перш за ўсё на ёй. 

А вось калі ваш заказчык за мяжой, можна расслабіцца — нават калі супрацоўніцтва доўжыцца гадамі, наймальнікам ён дакладна лічыцца не можа. Тым больш што і ФСАН з яго не спагоніш.

Хіба плацельшчык ППД сам плаціць ФСАН?

Так, у падатак на прафесійны даход уключаныя ўнёскі ў ФСАН, юрыдычная асоба ў РБ ад выплаты ўнёскаў за свайго контрагента на ППД вызваляецца. Уласна таму падатковая і дбае: наймальнік выплачвае за работніка 34%, а заказчык — нічога. Якая доля ў 10-працэнтнай (або ў 20-працэнтнай пры пераходзе гадавога парога ў 60 тыс. BYN) стаўцы ППД адправіцца ў ФСАН, незразумела, але гэта ў разы менш за тое, што заплаціў бы наймальнік.

Каб працаваць на ППД, трэба жыць у Беларусі?

Неабавязкова. Падатковая не бачыць прычын, чаму вы не можаце плаціць ППД з-за мяжы. Плаціце. Праўда, ад падатковых забавязанняў перад той краінай, дзе вы жывяце, гэта хутчэй за ўсё вас не пазбавіць.

А праз фрыланс-біржу працаваць можна?

Можна. Проста выводзьце даход на рахунак у банку РБ, фармуйце чэк і фіксуйце абменны курс Нацбанка.

Распрацоўваць праграмы і самому прадаваць іх у AppStore/Google Play можна?

З выплатай ППД няможна. Гэтак жа, як няможна прадаваць уласны софт праз пляцоўкі-рэсэлеры тыпу FastSpring і PayPro.

Падаткавікі лічаць, што рэалізацыя ўласнага софту, у адрозненне ад яго стварэння на замову, пад заканадаўства пра ППД не падпадае.  

А што-небудзь яшчэ можна ў сферы каля ІТ?

Прадаваць рэкламнае месца/час на сваіх сайтах, каналах, блогах і да т. п. (акрамя рэкламы ў СМІ).

Можна таксама:

— рабіць таргетынг (наладжваць рэкламу ў сацсетках, ствараць карцінкі, рэкламныя тэксты);

— абслугоўваць маркетплэйс.

Я працую праз грузінскае ІП (пад 1%), але жыву ў Беларусі. Ці можна легалізаваць гэты даход, заплаціўшы ППД? (Гэтае пытанне нам задалі разоў пяць)

Вельмі добрае пытанне. Наўрад ці падаткавікі прама скажуць: так, вядома, гэтая схема — акей. З іншага боку, здаецца, у іх няма прычын адмаўляцца ад 10% гэтых даходаў. 

Цікава, што ў прыватных адказах падатковай нядаўна праслізнула такая фраза: 

«Заканадаўствам прадугледжана атрыманне наяўных грашовых сродкаў, а таксама паступленне замежнай валюты на рахункі плацельшчыка ў банках, як на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь, так і па-за яе межамі».

Ці гэта намёк? Магчыма. Лепш удакладняйце яшчэ раз і пісьмова, калі вырашыцеся на такую авантуру.

Калі мне плацяць крыптой, ці магу я яе вывесці на рахунак у РБ (напрыклад, праз крыптабіржы-рэзідэнты ПВТ) і заплаціць ППД?

Падатковай такая ідэя не падабаецца. Аргумент: выкарыстанне крыптавалюты ў якасці сродку плацяжу ў Беларусі не прадугледжана. За падрабязнымі тлумачэннямі яна адпраўляе ў ПВТ.

А што рабіць, калі завёў праграму, а даходаў няма? Або калі пасля пары паступленняў усё скончылася?

Нічога. Падаткавікі запэўніваюць, што ніякіх дзеянняў здзяйсняць не трэба. Няма даходу — няма падатку. Калі здымецеся з рэгістрацыі, а потым зарэгіструецеся зноў, падатковы вылік у 2000 BYN не вернуць.

У мяне ўсё роўна засталіся пытанні. Куды звяртацца?

У падатковую. Можна адправіць электронны зварот. Або пашукаць падобны кейс у рубрыцы «Пытанне-адказ». Вельмі можа быць, што пасля адпраўкі звароту адказ на вашае пытанне спачатку з’явіцца ў рубрыцы, а потым прыйдзе асабіста.