У айцішнікаў у Польшчы ёсць творчая льгота. Для каго яна і чым небяспечная — разбор

Падатковая інспекцыя пачала масавыя праверкі ІТ-спецыялістаў на фултайме і айцішнікаў-ІП. Яе цікавіць, ці правільна айцішнікі карыстаюцца «творчай» ільготай пры выплаце падаходнага падатку (50% kosztu uzyskania przychodów do honorarium autorskiego).

Вядома пра некалькі візітаў у ІТ-кампаніі і да ІП на IP Box.

Першыя рашэнні падаткавікоў не на карысць айцішнікаў. Маўляў, праграмісты не цэлы дзень пішуць код = твораць, яшчэ ў іх ёсць не вельмі творчая частка працы — напрыклад, мітынгі. І значыць, ужываць аўтарскую льготу да 100% зп нельга (у ІП іншыя праблемы).

Мы паспрабавалі разабрацца, як уладкаваная льгота, якім ІТ-спецыяльнасцям яна належыць і хто будзе адказваць, калі падаткавікам нешта не спадабаецца. Нам дапамагала партнёрка, кіраўніца падатковай і карпаратыўнай практыкі ALG LEGAL Лідзія Ражкова.

Што такое аўтарская льгота

Гэта льгота для творчых работнікаў у Польшчы, якія ствараюць аб’екты інтэлектуальнай уласнасці. Лічыцца, што заробак такіх работнікаў уключае аўтарскае ўзнагароджанне за стварэнне твораў, таму яны маюць права на 50-працэнтны вылік з такога ўзнагароджання ў мэтах выплаты падаходнага падатку. 

Каму ў ІТ належыць ільгота

Не ўсім, а толькі тым, хто стварае пэўныя творы. Усе віды твораў пералічаныя ў пункце 9b артыкула 22 Закона «Пра падаходны падатак з фізічных асоб» (далей — закон пра PIT). Пра ІТ там два пункты —камп’ютарныя праграмы і камп’ютарныя гульні.

Такім чынам, распрацоўшчык, які піша код, дакладна можа прэтэндаваць на льготу.

З астатнімі ІТ-спецыяльнасцямі складаней. Ці можа карыстацца льготай тэсціроўшчык? А маркетолаг, эйчар або BA?

Лідзія Ражкова разважае так: 

— У выпадку з тэсціроўшчыкамі, BA і іншымі супрацоўнікамі ІТ-кампаній трэба аналізаваць, чым менавіта яны займаюцца.

Тэсціроўшчык. Ці мяняе тэсціроўшчык код, ці проста тэсціруе і перадае інфармацыю пра памылкі камусьці, хто потым уносіць праўкі? Калі другое, то прадукт ён не стварае. Калі тэсціроўшчык сам уносіць праўкі, то-бок мяняе софт і стварае новы твор, то льгота можа быць ужытая.

Але ўзнікае пытанне дастатковасці перапрацоўкі. Колькі змен трэба ўнесці ў код, каб ён лічыўся новым творам? На маю думку, калі і ўжываць ільготу, то ў значна меншай прапорцыі, чым у выпадку з праграмістам.

Маркетолаг. Ён можа ствараць маляўнічыя прэзентацыі або відэаролікі для размяшчэння ў сацсетках — аўдыявізуальныя творы, якія падпадаюць пад ільготу. 

BA. Якія віды твораў з пераліку ў законе пра PIT можа ствараць бізнэс-аналітык? Дапусцім, гэта Графічныя прэзентацыі рашэння задачы кліента або аформленае належным чынам даследаванне рынку ў нейкіх пытаннях. 

Трэба разумець, што спецыяльнасці тэсціроўшчыка, бізнэс-аналітыка, HR-спецыяліста і да т. п. з’яўляюцца вельмі спрэчнымі з пункта гледжання ўжывання льготы па аўтарскім узнагароджанні. Я б рэкамендавала папярэдне атрымаць ад падатковых органаў індывідуальную інтэрпрэтацыю.

На практыцы кампаніі, здаецца, не надта мудрагеляць. Вось што расказалі нашыя чытачы, якія працуюць у польскіх офісах.

QA: «Мае прадукты — гэта тэст-кейсы і самое тэсціраванне»

— Я працую тэсціроўшчыкам па працоўнай дамове ў польскай юрыдычнай асобе беларускай кампаніі, на мяне таксама распаўсюджваецца гэтая льгота. Штомесяц кожны супрацоўнік запаўняе бланк выкананых работ і паказвае, які час займаўся творчай працай, прымацоўваючы ў якасці доказаў спасылкі на Jira, Bitbucket, Confluence. Творчы прадукт у маім выпадку — напісанне тэст-кейсаў для тэсціравання, а таксама самое тэсціраванне прадукту. 

Кіраўніцтва выразна данесла, што творчая праца не можа перавышаць 80% працоўнага часу на месяц, таму кожны супрацоўнік вылічвае 80% або менш ад часу і сам запаўняе паперы. Асабіста я звычайна стаўлю крыху менш за 80%, каб не было лішніх пытанняў.

BA: «Спецыфікацыя, роўдмап і іншыя дакументы»

А вось аповед бізнэс-аналітыка з буйной аўтсорс-кампаніі:

— У залежнасці ад пазіцыі ў нас розныя каэфіцыенты пераліку даходаў. Я штомесяц здаю электронную форму, у якой мне аўтаматычна прапануецца пазначыць нейкую колькасць гадзін. Таму цяжка сказаць, да якога менавіта адсотку зп ужываецца льгота. А пад творамі разумеюцца якія заўгодна дакументы: спецыфікацыя, роўдмап, апісанне фічы, гайд для юзера, тыкет у джыры з апісаннем (то-бок тая ж спецыфікацыя). Лісты кліенту сюды не ўваходзяць.

Кодар у MAANG: «Прыходзіць форма, дзе трэба праставіць птушкі»

І нарэшце кейс распрацоўшчыка.

— Працую ў польскім аддзяленні адной з FAANG-кампаній на працоўнай дамове. У мяне няма дакладнага спісу роляў, якія пакрывае льгота, але на мяне як распрацоўшчыка яна распаўсюджваецца. Раз на месяц на пошту прыходзіць форма, дзе трэба праставіць птушкі, што ў гэтым месяцы я выконваў творчую працу, перадаю аўтарскія правы кампаніі і хачу скарыстацца льготай. Код нікуды адсылаць не трэба: на выпадак аўдыту і так ёсць гісторыя камітаў. Мяркуючы з разлікоўных лісткоў, ільгота пакрывае крыху больш за палову заробку — наколькі я ведаю, гэта нейкая ідэальна вывераная з юрыстамі і кансультантамі прапорцыя.

Хто яшчэ (не ў ІТ) можа карыстацца льготай

Тыя, хто стварае аўдыя- і аўдыявізуальныя прадукты, а таксама творы ў галіне архітэктуры, архітэктуры інтэр’еру, ландшафтнай архітэктуры, будаўнічага праектавання, горадабудаўніцтва, літаратуры, пластычных мастацтваў, прамысловага дызайну, музыкі, фатаграфіі, камп’ютарных праграм, камп’ютэрных гульняў, тэатра, дызайну касцюмаў, сцэнаграфіі, рэжысуры, харэаграфіі, мастацкага скрыпічнага майстэрства, народнай творчасці, журналістыкі ды інш.

Да якой часткі зп можна ўжываць льготу

Лімітаў няма. Але лепш не да 100%.

Закон пра PIT не рэгулюе прынцыпаў вызначэння памеру аўтарскага ўзнагароджання. Судовая практыка не дае адназначнага адказу. Але эксперты лічаць, што працаўнік не можа 100% працоўнага часу знаходзіцца ў творчым палёце. Акрамя гэтага ён адказвае на лісты, званкі, удзельнічае ў нарадах.

Лідзія Ражкова:

— Доля працоўнага часу, у які працаўнік/падрадчык заняты беспасярэдне стварэннем твора, мае быць пазначаная ў дамове. Для праграмістаў, на нашую думку, нармальным будзе 70%.

На практыцы такі працэнт можа быць вызначаны для кожнага супрацоўніка/падрадчыка асобна, зыходзячы з яго працоўных функцый або ў адпаведнасці з пасадай. Але трэба быць гатовым абгрунтаваць яго для падатковых органаў. Рызыка неналежнага доказу ляжыць на плацельшчыку падатку. Таксама патрэбныя доказы таго, што творы створаныя і перададзеныя наймальніку.

Дапусцім, падатковая знайшла парушэнні па льгоце. Чыя гэта адказнасць — працадаўцы ці супрацоўніка? Хто будзе плаціць?

Працадаўца абавязаны правільна разлічыць і пералічыць у бюджэт авансавыя плацяжы па аплаце падаходнага падатку за працаўніка. Таму ўсе штрафныя санкцыі за памылкі лягуць на працадаўцу.

А ці ёсць розніца, якая дамова ў айцішніка — umowa o pracę, umowa zlecenie ці umowa o dzieło?

Не. Ільгота можа ўжывацца незалежна ад тыпу дамовы. У выпадку прэтэнзій падатковай штрафы і пені заўсёды на баку падатковага агента, а даплата падаткаў — на баку выканаўцы работ.  

Як правільна аформіць ільготу?

Працадаўца мае весці спецыяльную базу атрыманых ім ад працаўнікоў твораў (апавяшчэнняў аб стварэнні твораў). Пры стварэнні кожнага твора (або твораў, створаных за пэўны перыяд) работнік і працадаўца маюць падпісваць адпаведнае апавяшчэнне.

У дамове з працаўніком/падрадчыкам мае быць дакладна прапісана, які працэнт ад яго заробку будзе ўлічвацца ў якасці аўтарскага ўзнагароджання за створаныя ім творы. 

Ці падаткавікі толькі цяпер пачалі праверкі, ці так было заўсёды?

Ёсць інфармацыя, што праверкі па аўтарскай ільгоце ўзмацніліся. Асабліва ў тых кампаніях, дзе яе ўжываюць найбольш эфектыўна. Падаткавікі просяць цягам 7 дзён падаць дакументы для праверкі.

Але наогул правамернасць ужывання льгот падаткавікі кантралююць рэгулярна — да гэтага заўсёды трэба быць гатовым.

Ці ў бізнэс-інкубатарах тыя ж правілы, што і ў кампаніях?

Паводле заканадаўства гэта такі ж наймальнік/заказчык, як і астатнія юрыдычныя асобы. Там тыя ж правілы размеркавання адказнасці.

Але ж у інкубатары чалавек працуе па дамове з трэцім бокам і атрымлівае ўзнагароджанне за здадзены вынік. Значыць, у яго няма абавязкаў, якія нельга запісаць у творчую дзейнасць?

Ён усё роўна можа праводзіць нарады з заказчыкам для абмеркавання задач. У ALG Legal лічаць, што доля творчай працы ў інкубатары можа быць большай, але ўсё роўна не рэкамендуюць ужываць льготу да 100% зп.

Ці варта спрачацца з падатковай і ці ёсць шанцы на перамогу? 

«Так» — абодва разы. Рашэнне падатковага органа можна абскардзіць на працягу 14 дзён ад даты ўручэння рашэння. 

Спачатку трэба адправіць апеляцыю начальніку падатковага органа, які вынес рашэнне — гэта першая інстанцыя. У выпадку адмоўнага рашэння можна звярнуцца ў спецыяльны адміністрацыйны суд.

Апеляцыя мае быць складзеная па асаблівай форме, у ёй пазначаюць, якія менавіта матэрыяльныя або працэсуальныя нормы права былі парушаныя. Яе можна падаць на паперы або ў электронным выглядзе праз партал падатковай службы.

Пакуль справу разглядаюць, можна нічога не плаціць. Тэрмін разгляду — 2 месяцы. Важна: рашэнне па апеляцыі не можа пагаршаць становішча плацельшчыка. 

Досыць часта апеляцыйная інстанцыя выносіць рашэнні на карысць плацельшчыка — альбо вызваляе ад даналічанага падатку, альбо памяншае суму штрафных санкцый.

dev.by, як і іншым сумленным медыя, сёння вельмі складана: рэдакцыя працуе па-за межамі краіны, а нашыя рэкламныя даходы скараціліся ў некалькі разоў. Але мы даем рады — з вашай дапамогай. Гэта вы дзеліцеся з намі інфанагодамі, думкамі, досведам, часам, увагай і данатамі.

Праз Patreon. 

З Беларусі — праз Donorbox.

І яшчэ крыптой, тут кашалькі.

Дзякуй, што прачыталі гэтае паведамленне.