«Чужы ёсць чужы, ён не свой». Як буст ксенафобіі зменіць рынак працы ў ІТ
Тэндэнцыя на цёплы прыём мігрантаў з Усходняй Еўропы, здаецца, змянілася на супрацьлеглую.
Спачатку Літва пачала анулёўваць ВНЖ і лічыць выезды на радзіму, цяпер Польшча да бясконцасці расцягвае выдачу ВНЖ і разгляд заяў пра МА, а таксама хоча павялічыць тэрмін чакання грамадзянства.
Легалізацыйныя перашкоды і правілы ўезду, якія ўзмацняюцца — перш за ўсё балтыйскі вайб, але і ў іншых рэгіёнах умовы для імігрантаў (не толькі беларусаў і расіян) робяцца усё менш камфортнымі. Моцна панізіла градус гасціннасці Партугалія (парламент там ухваліў законапраект, які ўскладняе ўз’яднанне сямей, а таксама была спроба падоўжыць тэрмін чакання грамадзянства). Аргенціна (не Еўропа, але таксама паказальны прыклад) больш не раздае аўтаматам ВНЖ бацькам нованароджаных. ЗША могуць шакаваць сваёй антымігранцкай палітыкай, але наўрад ці Трамп ідзе насуперак планеце — хутчэй узначальвае трэнд. Які, здаецца, у поўнай меры адпавядае грамадскаму запыту.
Навошта ўрады кашмараць мігрантаў і якія ў гэтага наступствы? Як антымігранцкі трэнд адбіваецца на рынку працы ўвогуле і ў ІТ-сферы ў прыватнасці? Да чаго рыхтавацца беларускім айцішнікам у Еўропе? Спыталі ўдзельнікаў рынку.
Праблема не ксенафобія, а міграцыя? Меркаванне беларуса з Кіпра
Частка нашых спікераў, якія пражываюць у ЕС, у тым ліку ў Польшчы, кажуць, што начутыя пра праблему, але асабіста з ёй не сутыкаліся — маўляў, і з дакументамі ў іх усё ў парадку, і адносіны з мясцовымі ў іх асабістым коле не змяніліся.
Другая канстатуе, што ў іх рэгіёне антымігранцкай палітыкі ўладаў альбо ксенафобскіх настрояў грамадства не назіраецца, пры гэтым адзначае лішак мігрантаў (іранічны смайлік). Так, напрыклад, сузаснавальнік Wargaming Іван Міхневіч лічыць, што на Кіпры і ў ААЭ ёсць «некалькі іншая, але ў агульным падобная праблема — шмат панаехаўшых расіян».
— Яны моцна змяняюць прастору вакол сябе іншай мовай, менталітэтам, культурай. Аказваюць ціск на рынак нерухомасці, у сферы адукацыі, аховы здароўя і транспарту, — кажа Міхневіч, беларус, які жыве на Кіпры з 2011 года.
Па яго словах, мясцовыя жыхары могуць негатыўна ўспрымаць замежны ўплыў, калі ён закранае іх інтарэсы, а «шчыра радыя толькі тыя, хто мае непасрэдную выгаду ад прыезджых».
— Таму нават у нас (на Кіпры — devby) бачныя няўклюдныя спробы ўрада інтэграваць прыезджых у мясцовае грамадства, каб сацыяльная група чужых людзей, якая разрастаецца, не так моцна палохала, — распавядае Міхневіч. — Да таго часу, пакуль яна мае малыя памеры, гэта нікога не хвалюе. Але як толькі яна становіцца прыкметнай, паўстае пытанне пра абарону свайго насельніцтва, менталітэту, культуры, вобразу і ўзроўню жыцця.
Мяркую, што падобны механізм працуе ва ўсіх краінах. У рэшце рэшт дэмакратыя патрабуе ад палітыкаў рабіць тое, чаго хочуць выбаршчыкі, што прывядзе да абрання/пераабрання на выбарную пазіцыю. Большасць прыезджых не ўваходзіць у лік выбаршчыкаў, таму іх меркаванне, па вялікім рахунку, не мае значэння. А вось незадаволенасць насельніцтва ростам цэнаў на нерухомасць, паслугі, зніжэнне даступнасці медыцыны і адукацыі, коркамі і проста прысутнасцю вакол чужых людзей — мае значэнне. Тым больш, што мясцовае насельніцтва ўжо дастаткова напалохана паводзінамі шматлікіх прыезджых з Афрыкі і Азіі. І хаця на ўзроўні свядомасці людзі бачаць розніцу паміж прыезджымі з розных рэгіёнаў, на ўзроўні падсвядомасці чужы ёсць чужы, ён не свой, і таму выклікае трывогу.
Відавочна, меркаванне ўкаранёнага мігранта Міхневіча дазваляе паглядзець на тэму з іншага ракурсу і пашукаць ксенафобію ў сабе.
СЕО буйной аўтсорс-кампаніі: курс на глабалізацыю скончыўся, палякі прынцыпова не купляюць софт у беларусаў і ўкраінцаў
Буйны ІТ-бізнес добра бачыць, як растуць сцены на агульным некалі рынку, і адчувае з гэтай нагоды песімізм. Вось якімі назіраннямі дзеліцца СЕО аўтсорс-кампаніі.
«Сёння краіны ўсё больш адыходзяць ад глабалізацыі, — кажа ён. — Ад амбіцый, што панавалі ў нулявыя, маўляў, мы пабудуем эфектыўны сусветны гандаль, не засталося і следу.
Ды і будаваўся гэты сусветны гандаль не на зусім сумленных прынцыпах. Амерыка павялічвала крэдыт (друкавала грошы), на які астатнія краіны, у прыватнасці, Кітай, былі радыя прапанаваць свае тавары і паслугі.
Цяпер краіны імкнуцца закрыць свае рынкі. Ім напляваць на эфектыўнасць — важней не атрымаць беспрацоўе такога ўзроўню, якое не дазволіць прайсці выбары. Гэта значыць амерыканскаму, нямецкаму, французскаму ўраду прыемней бачыць на працоўным месцы свайго грамадзяніна, чым выхадца з Індыі.
Уплыў аказвае і ваенны канфлікт. Тэлевізары па абодва бакі фронту працягваюць «апраменьваць» людзей, у выніку ўзрастае раздражненне, падазронасць. Людзі пачынаюць мысліць штампамі.
Так, палякі ўжо прынцыпова не купляюць сэрвіс беларускіх і, як ні дзіўна, украінскіх кампаній, таму што стаміліся ад падзей, якія адбываюцца».
Што гэта азначае для кампаній з беларускімі каранямі, якія рэлакавалі офісы ў ЕС? Наш суразмоўца не кажа. Але, здаецца, нарастанне ксенафобіі — новы выклік для глабальнага і інтэрнацыянальнага па сваёй сутнасці ІТ-бізнесу.
Яшчэ адзін СЕО: «Офісы ІТ-кампаній у Польшчы працягнуць расці
Кіраўнік яшчэ адной буйной сэрвіснай кампаніі СЕО звяртае ўвагу, што ў розных дзяржавах ЕС імігранцкая палітыка адрозніваецца. І Польшчу ён схільны аддзяляць ад краін Балтыі.
«Краіны Балтыі бачаць у іміграцыі беларусаў больш шкоды, чым карысці, — канстатуе СЕО кампаніі. — Асцярогі звязаны не толькі з рызыкай пранікнення людзей, якія ўяўляюць пагрозу для бяспекі, але і з павелічэннем насельніцтва, якое слаба ведае дзяржаўныя мовы.
У той жа час Польшча, як мне здаецца, змясціла фокус на развіццё эканомікі: прыцягненне высокаадукаванага і высокааплатнага еўрапейска-хрысціянскага насельніцтва перавешвае рызыкі пранікнення людзей, якія нясуць пагрозу бяспецы краіны.
ІТ-мігранты з Украіны, Беларусі, Расіі аналізуюць палітыку розных краін і, ацэньваючы стратэгічную перспектыву, выбіраюць найбольш лаяльную да сябе краіну.
Польшча выглядае для іх больш прывабна, нягледзячы на працягласць працэдур. Пераадоленне бюракратыі ў Польшчы бачыцца меншай праблемай, чым рызыка анулявання ВНЖ у Літве ці перспектыва пажыццёвага здымання жылля ў Латвіі з-за немагчымасці набыць уласнае.
Мне здаецца, у кароткатэрміновай перспектыве беларускія ІТ-мігранты працягнуць перамяшчацца ў іншыя краіны ЕС, пры гэтым большасць абярэ Польшчу. Значна меншая частка вернецца ў Беларусь альбо пераедзе ў іншыя краіны, дастаткова лаяльныя да мігрантаў, напрыклад, Партугалію.
Адток ІТ-спецыялістаў з Польшчы (назад у РБ ці іншыя краіны) не будзе вялікі, калі Польшча не зменіць міграцыйнае заканадаўства. Прычынай такога адтоку будзе перагрэты рынак нерухомасці, які зробіць немагчымай куплю ўласнага жылля для менш аплатных супрацоўнікаў.
Адпаведна, офісы ІТ-прадпрыемстваў з беларускімі каранямі ў краінах Балтыі будуць змяншацца, а ў Польшчы — па-ранейшаму расці».
Рэкрутар: больш разыходжанняў і адкат да дакавіднай нормы
Заснавальніца рэкрутынгавага агенцтва Recrucial Марына Хоміч за сітуацыяй назірае з Нідэрландаў. Яна таксама звяртае ўвагу, што ў Еўропе карціна неаднародная: ёсць краіны, дзе сапраўды назіраюцца ўзмацненні, але ёсць і краіны, якія прымаюць ліберальныя папраўкі. У прыклад яна прыводзіць Германію, але здаецца, ён ужо губляе актуальнасць (там зараз якраз адкатваюць назад паскораную працэдуру атрымання грамадзянства). У любым выпадку, на думку Марыны, для ацэнкі сітуацыі трэба глядзець на розныя краіны ў доўгі перыяд часу, а не толькі за апошнія два гады.
— Ключавыя прычыны ўзмацненняў мне здаецца наступныя. Па-першае, псіхалагічны фактар бяспекі: вайна ў непасрэднай блізкасці ўзмацніла адчуванне пагрозы ў грамадства і зрушыла парадак дня ўправа, што адлюстроўваецца ў кааліцыйных пагадненнях і законапраектах.
Па-другое, нагрузка на інфраструктуру — жыллё, школы, мясцовыя бюджэты — узмацніла запыт на кіравальнасць мігранцкіх патокаў. Па-трэцяе, за апошнія гады частка міграцыі ішла па каналах, якія дзяржавы лічаць нямэтавымі, — лагічна, што рэгулятары спрабуюць навесці парадак і сінхранізаваць візавыя/"відажыхарныя» рэжымы з эканамічнымі мэтамі.
Пры гэтым важна памятаць пра падаткі: да прыкладу, верхняя стаўка падаходнага падатку ў Нідэрландах блізкая да 49,5% для даходаў вышэй парога, і многія грамадзяне звязваюць гэтак высокія падаткі з выдаткамі на прыём і інтэграцыю. Гэта робіць тэму палітычна адчувальнай. У выніку мы і бачым адказ — часам спознены — у выглядзе фільтраў «на ўваходзе» і больш строгіх працэдур падаўжэння статусаў.
Я не называю гэта ксенафобіяй па змаўчанні; хутчэй, гэта спроба дзяржавы збалансаваць гуманітарныя абавязацельствы і кіравальнасць сістэм.
Якія будуць наступствы?
Ацэнка наступстваў ускладняецца вялікім рассінхронам паміж падзеямі і заканадаўчай рэакцыяй. Спачатку адбываецца падзея і фармуецца грамадскі запыт; затым партыі распрацоўваюць рашэнні і ўносяць законапраекты; на ўкараненне сыходзіць яшчэ некалькі гадоў. Таму наступствы законаў, задуманых як адказ на падзеі двух-трохгадовай даўніны, праяўляюцца ўжо ў змененым кантэксце.
У цэлым я чакаю ўзмацнення першасных фільтраў: выдача віз і ВНЖ новым заяўнікам стане больш фармалізаванай, правяраць будуць строга. Для тых, хто падаецца па празрыстых каналах і з карэктным пакетам дакументаў, канчатковым эфектам павінны стаць паскарэнне і прадказальнасць, але толькі пасля поўнай імплементацыі працэдур (а гэта не адначасова і адрозніваецца ў розных краінах).
Уплыў на рынак працы і ІТ-галіну: адкат да дакавіднай нормы
У кароткатэрміновай перспектыве я прадбачу больш разыходжанняў (з-за тэрмінаў афармлення, патрабаванняў да доказаў, камплаенсу працадаўцаў). У шэрагу краін гэта можа падоўжыць працэс рэлакацыі.
У сярэднетэрміновай чакаю захаванне або пашырэнне калідораў для дэфіцытных прафесій (высокакваліфікаваных спецыялістаў/kennismigranten, медыкаў і г. д.), паколькі дэмаграфія і структурны дэфіцыт кадраў нікуды не знікнуць. Адбудзецца, хутчэй, «адкат да дакавіднай нормы» з больш строгай працэдурнай часткай, чым закрыццё дзвярэй для кваліфікаванай міграцыі.
Практычная выснова з гэтага: кандыдатам патрэбны бездакорныя дакументы і таймінг пад акно прыёму; працадаўцам варта загадзя закладваць падоўжаныя тэрміны і ўзмацняць міграцыйны камплаенс.
Читать на dev.by