«Падмурак». Студэнты трох тэхнічных ВНУ ацанілі, як іх вучаць

Мінусы

Мала практыкаў з ІТ-індустрыі сярод выкладчыкаў

Досвед многіх выкладчыкаў студэнты лічаць неактуальным, а іх падыходы састарэлымі. У залежнасці ад ВНУ, факультэта і спецыяльнасці фідбэк па гэтай тэме можа адрознівацца.

— Практыкаў сярод выкладчыкаў — дзесьці 50:50, ёсць такія, якія акрамя ВНУ працуюць у кампаніях і могуць прывесці ў прыклад рэальныя кейсы на лекцыях. Але ёсць і выкладчыкі з методыкамі мінулага стагоддзя — адарваныя ад рэальнасці або проста гультаяватыя, — Генадзь, 1 курс БДУІР (ФКСІС, «Праграмная інжынерыя»).

— Пара выкладчыкаў працавала ў ІТ-кампаніях — але гэта рэальна 1-2 чалавекі. А так лекцыі ў асноўным вялі людзі старой фармацыі, якія ў ВНУ ўжо 15+ гадоў працуюць. На лабараторных былі маладыя спецыялісты, магістранты — але яны ўсяго толькі прымалі абарону лаб. […] Прадметы з ухілам у распрацоўку ў нас выкладаліся дрэнна: лекцыі — з кодам на дошцы, семінары — на якіх разбіралі код, надрукаваны ў Word. Лабы наогул без тлумачэнняў — па метадычцы. Многія хацелі здаць хоць бы на 4 з 10, а для гэтага было дастаткова мінімальна нешта расказаць з тэорыі. Ну або каб лаба працавала,  — расказвае Іна, выпускніца БДУІР (ІЭФ, «Электронны маркетынг»). — А вось маркетынг, наадварот, выкладаўся добра, было шмат класных выкладчыкаў, якія імкнуліся паказаць нешта новае, а не проста вялі заняткі па кніжцы. Я вельмі шмат вынесла з гэтых лекцый і семінараў, і ні разу не пашкадавала, што выбрала гэтую спецыяльнасць. 

Юрый, выпускнік БДУІР (ФІТУ, «Аўтаматызаваныя сістэмы апрацоўкі інфармацыі»), заўважыў «занадта шмат выкладчыкаў і прадметаў, якія затрымаліся ў 90-х».

У МЗС БНТУ падобная карціна, калі верыць студэнту-завочніку Яну («Праграмнае забеспячэнне інфармацыйных тэхналогій»):

— З усіх нашых выкладчыкаў рэальна шарыць у ІТ, знае матчастку не 20-цігадовай даўнасці і можа даць парады, — адзін чалавек. Астатнія, у найлепшым выпадку, затрымаліся ў нулявых. Ёсць кадры, якія прыходзяць на пару толькі рот халадзіць.

Інжынер па аўтаматызацыі Пётра скончыў БДТУ ў 2022 годзе:

— Універсітэт сам па сабе быў не дрэнны, выкладчыкі моцныя — каля 70%. Але астатнія 30%… У БДТУ ўсе карпусы злучаныя ў адзін будынак пераходамі на другім паверсе; каб трапіць у аддаленыя куткі, трэба пабегаць. Дык вось аднаму нашаму выкладчыку было фізічна складана падымацца на пяты паверх у далёкі корпус — ён увесь час спазняўся на 10 хвілін. Але гэта добра, горш іншае — усё, што ён нам выкладаў, састарэла. Ён 30 гадоў таму вучыў так і працягвае, хоць гэтыя метады ўжо не працуюць. Прычым яму даказвалі гэта выкладчыкі з вялікім досведам работы, але дарэмна. 

…і матывацыі

— У выкладчыкаў часта не было ахвоты выкладаць — толькі жаданне адбыць час. Былі выпадкі, калі лектар уключаў першы слайд прэзентацыі — а далей усю пару сядзеў у тэлефоне. У перыяд аддаленай вучобы выкладчык ТЭЦ (вядомая асоба) не праводзіў заняткаў, ніводнага ліста не даслаў — а пасля сцвярджаў, што аддалена мы «не вучымся», — наракае выпускнік Юрый (БДУІР, ФІТУ, «Аўтаматызаваныя сістэмы апрацоўкі інфармацыі»). 

— Маладыя выкладчыкі дрэнна ведалі свой прадмет. У адным выпадку мне нават давялося пісаць скаргу ў рэктарат, бо выкладчык 22 гадоў быў абсалютна некампетэнтны і пераходзіў любыя межы разумнага, — расказвае Андрэй, экс-студэнт БДУІР (ФКСіС, «Вылічальныя машыны, сістэмы і сеткі»). 

А вось яшчэ дзве цытаты з размовы з ім жа:

— На першым курсе адзін з выкладчыкаў прапусціў каля 30-40% заняткаў — ён на іх проста не з’яўляўся. Праз 40 хвілін мог патэлефанаваць і сказаць, што сёння пар не будзе, а ўся група ехала да 8:00 раніцы ва ўнівер. У другім семестры да экзамену былі дапушчаныя 4 з 26 чалавек на момант пачатку сесіі (2 ці 3 з іх былі валанцёрамі на Еўрапейскіх гульнях, таму ім паставілі аўтаматам).

Няўзгодненасць, непрадуманасць праграм; 2-я змена

— Шмат прадметаў былі незразумелымі, прымянення ім таксама не было, тое, што вывучалася 4-5 гадоў, магло быць пройдзена за 2 гады.

— На некаторых тэхнічных дысцыплінах нам даводзілася вырашаць задачы, выкарыстоўваючы матэматыку, якую яшчэ трэба было прайсці, — расказвае Юрый (БДУІР, ФІТУ, «Аўтаматызаваныя сістэмы апрацоўкі інфармацыі»).

— Я трапіў на эксперыментальную стадыю: маю спецыяльнасць скарацілі з 4,5 да 4 гадоў навучання, але з праграмы мала што выкінулі, праз што нагрузка першыя курсы была шалёная. Памятаю, мы сядзелі на другім курсе з адным выкладчыкам ад 11:00 раніцы да 21:00 вечара — толькі на яго парах, — кажа Пётра, выпускнік БДТУ. — Дый наогул тры з чатырох гадоў навучання я правёў у другую змену. Шчыра, не разумею, як можна прымушаць чалавека вывучаць складаныя прадметы, а 20:00 вечара? Твой мозг думае толькі пра вячэру і сон. А вось простыя лекцыі з агульнага развіцця чамусьці часцей за ўсё траплялі на першыя пары.

Канфлікты, якія складана развязаць «мірна»

З канфліктных сітуацый у ВНУ студэнты нярэдка выходзяць дэматываванымі, з пачуццём несправядлівасці. Лічаць, што адміністрацыя ВНУ па змаўчанні не на іх баку і незалежны арбітраж у спрэчных кейсах атрымаць немагчыма. Мы не можам атрымаць версію другога боку, таму проста прыводзім прыклад такой гісторыі. 

— На першым курсе ў мяне паўстаў канфлікт з выкладчыкам: я даў слушны адказ на экзамене, але ён вырашыў, што я не маю рацыі. У выніку адзнака па прадмеце — у 2+ разы ніжэйшая за бягучыя на працягу семестра. 

Плюсы

Асобныя прадметы выкладаюцца добра. Ёсць крутыя выкладчыкі. І наогул асяроддзе крутое

— Максімальна крутое асяроддзе — сярод студэнтаў шмат будучых стваральнікаў новых епамаў і варгеймінгаў. Я нават лічу, што патэнцыялу студэнтаў ва ўніверсітэце ніхто не разумее, хоць гэта — рэальная тэхнічная эліта, — адзначае Юрый (БДУІР, ФІТУ, «Аўтаматызаваныя сістэмы апрацоўкі інфармацыі»). — Некаторыя выкладчыкі выклікаюць вялікую павагу сваёй адданасцю працы і адказнасцю. 

Магчымасць знайсці стажыроўкі і працу

— Ёсць магчымасць знайсці стажыроўку/працу, бо да студэнтаў прыходзяць прадстаўнікі кампаній — і запрашаюць да сябе. Я ўпершыню прайшоў тэсціраванне і трапіў на стажыроўку ў кампанію на другім курсе, на жаль, без працаўладкавання. Наступным разам — на трэцім курсе, тады змог уладкавацца ў штат, — расказвае Іван, студэнт БДУІР (ФІТУ, «Штучны інтэлект»). 

Выкладчыкі, хоць і не ўсе, ставяцца да працоўных студэнтам станоўча і дапамагаюць — гэта яшчэ плюс.

Годная база, сістэмны падыход да навучання

Студэнт 1 курса БДУІР Генадзь (ФКСіС, «Праграмная інжынерыя») пра сваю ВНУ адклікаецца з захапленнем, але выкарыстоўвае пераважна будучы час:

— Нас навучаць асновам, закладуць падмурак, без якога ты хутка ўпрэшся ў столь на ІТ-рынку. Спачатку здаецца, што тэхналогіі састарэлыя, «можна было і лепш», але потым разумееш, што ў цэлым база годная. 

— Я працую ў ІТ — у аўтсорс-кампаніі, Middle Frontend. У сваёй спецыялізацыі я знаў дастаткова, але ў іншых сферах — не так шмат, — кажа студэнт-завочнік Мікалай (БДУІР, ФКСіС, «ПЗІТ»). — У працэсе навучання дазнаўся шмат новага для сябе ў іншых сферах. Але не магу сказаць, што гэтага хопіць для ўладкавання на працу ў вызначаным кірунку, так як больш часу надаю працы, чым вучобе. Дый сесію здаю «ў моманце». 

Гэты ж спікер кажа, што падыход да навучання — сістэмны:

— На другім курсе дакладна ёсць як мінімум 2 курсавыя работы ў Web-кірунку, дзе ты якраз сістэмна пішаш сваю праграму з нуля да працоўнага стану.

Яна ж напісала, што ва ўніверсітэце ёй і яе аднакурснікам давалі «базу, каб будаваць тое, што цікава, трэба і важна канкрэтна табе. Замест кляпання аднолькавых домікаў па адным праекце нам дапамагаюць закласці падмурак, на якім кожны зможа рэалізаваць свой унікальны дом мары. Няўжо гэта не лепей?»

Як з «ідэалогіяй»?

Здаецца, па-рознаму.

— Ідэалогіі ў БДУІР няшмат, але на куратарскіх гадзінах такія тэмы часам падымаюць. Яшчэ, каб атрымаць бонусы (інтэрнат, павышаная стыпендыя і г. д.), трэба знаходзіцца ў розных арганізацыях, удзельнічаць у мерапрыемствах і г. д. Днямі вось канцэрт быў, — расказвае першакурснік Генадзь (БДУІР, ФКСіС, «Праграмная інжынерыя»).

— Ідэалогіяй нас не шпігуюць. Але неяк давалі распісацца ў паперцы пад тэкстам, што мы папярэджаныя аб недапушчальнасці рознай «дэструктыўнай» дзейнасці, — кажа Ян з БНТУ (ПЗІТ). 

— На першым і другім курсах у нас былі прадметы накшталт паліталогіі і гісторыі Беларусі, іх выкладчыкі жылі ў нейкім сваім свеце. Калі ты не згаджаўся з пазіцыяй выкладчыка, то можна было забыцца пра добрую адзнаку па прадмеце. Пасля жніўня 2020 года ў нас праводзіліся «паказальныя пакаранні смерцю»: праз лекцыю прыходзілі дэканы або іх намеснікі і запалохвалі наступствамі. Потым у БДУІР з’явіўся свой кадэбэшнік. Знаю студэнтаў, якія былі ў яго асабіста і бачылі спісы «ненадзейных». Пасля гэтых людзей адлічвалі і не аднаўлялі на розных падставах, — успамінае экс-студэнт Андрэй (БДУІР, ФКСіС, «Вылічальныя машыны, сістэмы і сеткі»). 

Ці скарачаць тэрмін навучання ў тэхнічных ВНУ, ці не?

Мы спыталі, як учорашнія і сённяшнія студэнты ацэньваюць ідэю паскорыць навучанне — выпускаць спецыялістаў не за 4, а за 3 або 2 гады (нядаўна такая думка гучала на нарадзе ў Лукашэнкі). І вось што яны сказалі:

— Усё тое, што я знаю, можна было б даць і за тры гады — скараціўшы праграму, зрабіўшы яе больш ёмістай і практычна накіраванай, — кажа Іна (БДУІР, ІЭФ, «Электронны маркетынг»):

• 1 курс — на «раскачку» + агульныя прадметы;
• 2 курс — спецыяльныя прадметы;
• 3 курс — яшчэ больш паглыбленае вывучэнне спецыяльных прадметаў + дыплом. 

— Напэўна, вузкіх спецыялістаў можна было б рыхтаваць хутчэй, — дзеліцца сваімі думкамі Ян (БНТУ, «ПЗІТ»). — Прыбраць 10 тэхналогій, пакінуць адную — і ствараць прафесіяналаў за 2-3 гады. А матэрыял завочнай формы (цяперашнюю праграму) можна было б змясціць у 1-2 гады вучобы. 

Асабіста я не бачу сэнсу распыляцца на шмат інструментаў, заточаных пад розныя задачы. Калі я хачу працаваць з Java, дазвольце мне вучыцца, выконваць заданні на гэтай мове, навучыце мяне асноўным фрэймворкам і г. д. Навошта мне вывучаць паралельна C#, Delphi, C++ і JS (хоць яна і не зашкодзіць)?

Я думаю, што хоць бы нейкая якасць спецыялістаў, выхадцаў з БДУІР, яшчэ трымаецца проста за кошт асноў, якія сяк-так, але выкладалі (мне асабіста гэта часта дапамагала ў працы, хоць і не з’яўлялася маім прамым абавязкам). На дадзены момант я ўсё яшчэ маю зносіны з некаторымі людзьмі, якія маюць дачыненне ў БДУІР — і водгукі далёка не пахвальныя, — кажа Андрэй (БДУІР, ФКСіС, «Вылічальныя машыны, сістэмы і сеткі»).

— Зыходзячы са свайго досведу, магу сказаць, што мне недастаткова ведаў, якія даюць ва ўніверы — бо нам давалі толькі асновы, усё астатняе даводзілася шукаць і вывучаць самастойна.

Мне здаецца, універ цяпер больш патрэбны для таго, каб вызначыцца, у якой вобласці ты хочаш развівацца, — і далей самастойна «капаць» у гэтым кірунку. Я быў бы не супраць, калі б тэрмін навучання паднялі да 5 гадоў, каб расцягнуць праграму і дазволіць студэнтам вучыцца ў больш спакойным тэмпе, — адзначае Іван (БДУІР, ФІТУ, «Штучны інтэлект»).