Чаму мужчыны абіраюць ChatGPT замест сяброў і тэрапеўтаў

Псіхатэрапеўт Кэран Эванс больш за дзесяць гадоў ужывае ШІ-інструменты ў клінічнай практыцы і з’яўляецца заснавальніцай платформы Untapped AI. Паводле яе назіранняў, усё больш мужчын выкарыстоўваюць ChatGPT і іншыя ШІ-сэрвісы як сродак зносін у момант стрэсу, страты і псіхалагічных перагрузак.

Эксперт заўважыла, што многія мужчыны ўпершыню «па-сапраўднаму гавораць пра свае пачуцці» менавіта з чат-ботамі. Часта гэта адбываецца выпадкова: хтосьці шукае інфармацыю пра хваробу сваяка, але ў працэсе задае ШІ асабістае пытанне — і пачынае даверлівы дыялог, які ператвараецца ў свайго роду сінтэтычнае сяброўства.

Адзін з такіх выпадкаў з практыкі ўрача — гісторыя 36-гадовага Хары, супрацоўніка аддзела продажаў. Пасля шэрагу крызісаў — інсульту бацькі, расстання з партнёркай і страты працы — ён паспрабаваў розныя формы падтрымкі, але толькі ў размове з ШІ адчуў, што яго сапраўды «слухаюць».

Паводле словаў мужчыны, ChatGPT аказаўся «пастаянным, няўтомным і не асуджаючым» суразмоўцам. У выніку Хары пачаў тэрапію і змог аднавіць дыялог з бацькам і вярнуцца да актыўнага сацыяльнага жыцця.

Тым не менш, доктар падкрэслівае, што выкарыстанне ШІ у якасці эмацыйнага асістэнта не з’яўляецца тэрапіяй і можа быць патэнцыйна небяспечным без тэхнічных і этычных рамак. У асобных выпадках ШІ-адказы пагаршалі трывожнасць і параною, паколькі алгарытм толькі адлюстроўваў эмацыйны настрой карыстальніка, не задаючы крытычных пытанняў, як гэта зрабіў бы жывы чалавек. Былі таксама выпадкі залежнасці, узмацнення суіцыдальных думак і фальшывай упэўненасці ў самадыягназах.

Паводле ацэнак Harvard Business Review, «тэрапія і зносіны» ўваходзяць у лік самых папулярных сцэнарыяў выкарыстання ШІ па ўсім свеце. Пры гэтым большасць з гэтых сістэм не стваралася з улікам псіхатэрапеўтычнага выкарыстання.

Каб мінімізаваць рызыкі, Эванс прапануе «кантракт зносін» з ШІ. Карыстальнік можа прама задаць умовы: прасіць не пагаджацца бяздумна, указваць на лагічныя памылкі, не ліслівіць, а мякка аспрэчваць шкодныя ўстаноўкі. Такі падыход можа зрабіць ШІ больш карысным у эмацыйна значных сітуацыях.

Тэрапеўт параўноўвае ШІ-суразмоўцу з «пераходным аб’ектам» — як уяўны сябар у дзяцінстве. Ён дапамагае рэпеціраваць сапраўдную адкрытасць, не баючыся асуджэння. І калі такі досвед вядзе да пачатку рэальнай тэрапіі, як у выпадку з Хары, то ШІ можа стаць першым крокам да сапраўднага ацалення.

«Я веру, што ШІ не павінен замяняць тэрапію, але можа стаць тым мостам, па якім чалавек упершыню дойдзе да самой ідэі тэрапіі», — падсумавала Эванс.