Сям'я айцішнікаў падалася на дазвол на жыхарства ў Польшчы: беларусу далі, расійцы — не. «Пагроза бяспецы»
У Польшчы пачалі адмаўляць расійцам, уключна з айцішнікамі з PBH, у дазволах на жыхарства і працу з прычыны «пагрозы бяспецы дзяржавы».
Канал пра польскае ІТ для экспатаў @dzikpic расказвае, што адбываецца і ці закранула гэта беларусаў.
Пасля пачатку маштабнага расійскага ўварвання ва Украіну 24 лютага Еўропа дыскутуе пра «бан» расійцаў — праз забарону на выдачу дазволу на жыхарства і проста шэнгена. Некаторыя краіны праз коску згадваюць беларусаў.
Польшча не заяўляла пра спыненне выдачы дазволаў на жыхарства расійцам, як, напрыклад, Латвія ці Эстонія. Але ўлетку грамадзянам РФ пачалі адмаўляць у дазволах на жыхарства і працу з прычыны «пагрозы бяспецы дзяржавы».
Сям’я айцішнікаў — беларус і расійка: «Мы моцна дэматываваныя»
Іван (імя змененае на просьбу суразмоўцы) — грамадзянін Беларусі, яго жонка Марына (імя змененае) — расійка з беларускім дазволам на жыхарства.
«У 2018-м жонка пераехала да мяне ў Мінск, а ў 2019-м мы пабраліся, Марына атрымала дазвол на жыхарства, і мы жылі разам у Беларусі», — тлумачыць Іван.
Пасля падзей 2020 года пары прыйшлося з’ехаць.
«Мы затрыманыя не былі, але былі сітуацыі, што ледзь-ледзь. Адпаведна, дакументаў, якія б пацвярджалі рэпрэсіі, у нас няма. Таксама тут у Польшчы мы хадзілі на антываенныя мітынгі і ахвяравалі грошы на дапамогу ўцекачам», — расказвае Іван.
У выніку сям’я вырашыла перабрацца ў Польшчу. На гэтую краіну ўпаў выбар праз блізкую мову, культуру і «адносна лёгкую форму легалізацыі, як мне тады здавалася».
«Я праграміст, жонка займаецца камп’ютарнай графікай. У Польшчы адкрыў ІП і працую з тым жа кліентам, што і ў Беларусі. Пры неабходнасці, не думаю, што ў мяне б узніклі складанасці з пошукам працы тут», — тлумачыць наш герой.
Муж і жонка прыехалі па візе PBH увесну 2021 года, ніякіх пытанняў да жонкі праз яе пашпарт тады не было. А ў сакавіку гэтага года яны падаліся на дазвол на жыхарства, прычым Марына падавалася па ўз’яднанні сям'і. У выніку Іван атрымаў карту, а дзяўчына — не.
«Цяпер яна знаходзіцца ў Гданьску па штампе аб падачы на дазвол на жыхарства, пакуль апеляцыя ў працэсе, то можна легальна знаходзіцца, таксама пакуль што дзейнічае падоўжаная віза ў сувязі са статусам пагрозы эпідэміі. Вось такая ты, бач, пагроза, можаш у прынцыпе знаходзіцца ў краіне, але дазвол на жыхарства табе не дамо», — адзначае Іван.
Цяпер яны падалі апеляцыю, і пару тыдняў таму атрымалі смс з Варшавы, што яе прынялі да разгляду. Гэта значыць, што першая інстанцыя ў Гданьску адмовіла ў апеляцыі і перадала яе далей.
«Юрысты і людзі, знаёмыя з такімі адмовамі ў мінулым, кажуць, што 99% у другой інстанцыі будзе адмова таксама. Чагосьці можна дамагчыся ў судзе, але судовы працэс — гэта не падстава знаходзіцца ў краіне, а такія суды могуць доўжыцца гадамі. Ёсць выпадак, дзе чалавек судзіцца 9 гадоў. То-бок хутчэй за ўсё ў суд не пойдзем».
Што рабіць далей? Іван кажа, што яны разглядаюць вяртанне ў Беларусь.
«Адмова па бяспецы з вялікай доляй верагоднасці азначае ўнясенне ў SIS (Schengen Information System — агульнаеўрапейская сістэма абмену інфармацыяй, накіраваная на павышэнне ўнутранай бяспекі краін Шэнгенскай зоны шляхам узмацнення кантролю на іх знешніх межах. — Заўв.) і забарону на ўезд у іншыя краіны ЕС. Таксама расійскі пашпарт цяпер таксічны і ў іншых краінах пачынаюць або ўжо адбываюцца падобныя працэсы, а ехаць кудысьці без жонкі я не збіраюся. Дый дэматываваныя мы ўсім тым, што адбываецца даволі моцна».
Што адбываецца
У жніўні навіны аб адмовах расійцам, у тым ліку айцішнікам з PBH, прыходзяць з Паморскага ваяводства, частка якога, уключна з папулярнымі Гданьскам, Гдыняй, Сопатам — у памежнай зоне. На мапе міграцыйнай службы Польшчы бачна, што колькасць адмоў у гэтым ваяводстве да канца года можа вырасці больш як на парадак. Параўнаем няпоўны 2022-і з 2021-м (у дужках) годам: 107 адмоў супраць 16-ці.
У агульнай суме адмоў ужо больш, чым за ўвесь 2021-ы, і ў некаторых іншых ваяводствах іх колькасць таксама рэзка расце. Пры гэтым пра адмову з матывіроўкай «пагроза» ў іншых рэгіёнах Польшчы пакуль невядома. Магчыма, гэтыя кейсы не сталі публічнымі або ваяводствы выкарыстоўваюць іншыя абгрунтаванні.
Варта адзначыць, што колькасць заяў на дазвол на жыхарства ад расійцаў таксама расце сёлета (8800+ vs 8100+ за ўвесь 2021-ы). Напрыклад, у Паморскім падалі 650+ заяў (700+ у 2021). Паводле звестак на жнівень 2022, колькасць адмоў грамадзянам РФ — каля 15% ад агульнай колькасці заяў на дазвол на жыхарства. Ці значыць гэта, што большасць расійцаў атрымліваюць станоўчыя рашэнні? Пакуль немагчыма рабіць такія высновы праз размытыя тэрміны разгляду спраў у многіх ваяводствах — ад некалькіх месяцаў да 1,5-2 гадоў.
Пры гэтым расійскія ІТ-спецыялісты па-ранейшаму могуць атрымліваць візу PBH і прыязджаць у Польшчу з краін-удзельніц праграмы. Паводле звестак МЗС, колькасць віз, выдадзеных у 2022 расійцам, павялічылася на 60% да амаль 1,6 тысяч.
Адмова ў дазволе на жыхарства для такіх ІТ-спецыялістаў на падставе «пагрозы бяспецы дзяржавы», магчыма, цягне за сабой «бан» у ЕС. Пакуль гэта гіпотэза, якую выказваюць юрысты.
Колькасць адмоў беларусам на гэты момант прыкладна на ўзроўні 2021-га. Ад агульнай сумы заяў (35+ тысяч супраць 32+ тысяч за ўвесь 2021-ы) — каля 5%.
Як адмаўляюць праз «пагрозу бяспецы дзяржавы»
Паводле звестак канала «Мы не пагроза для Польшчы», часта адбываецца так: праз пэўны час пасля падачы на дазвол на жыхарства спецыяліст атрымлівае ліст ад ABW (Агенцтва ўнутранай бяспекі. — Заўв. dev.by) пра тое, што частка дакументаў па яго справе атрымала пазнаку «засакрэчана». За гэтым можа ісці адмова ў выдачы дазволу на жыхарства.
Паводле слоў спецыялістаў, якія атрымалі такія адмовы, адмова ў дазволе на жыхарства з меркаванняў нацбяспекі — верагодна, «чырвоны сцяг для іншых дзяржаў». Пераезд у іншую еўрапейскую краіну можа стаць немагчымым праз уключэнне ў SIS. Пра гэта яны даведаліся на кансультацыях з юрыстамі, аднак пакуль ніхто не правяраў на практыцы.
Таццяне Пацелавай 23 гады, яна працуе продакт-менеджарам у буйной міжнароднай кампаніі. У Гданьск прыехала 27 лютага 2022 года, адразу пасля пачатку вайны. Свой пераезд у Польшчу Таццяна пачала планаваць з восені 2021 года. Тады Таццяна даведалася, што яна прайшла выпрабавальны тэрмін у міжнароднай кампаніі з офісам у Гданьску, дзе працуе і дагэтуль. Дзяўчына вырашыла пераязджаць спакойна і без спешкі. Так атрымалася, што мяжу з Эстоніяй яна перасекла 26 лютага.
Дзяўчына ні разу не была ў Польшчы да пераезду, але ўвосень 2018 года ўбачыла на YouTube відэа рускамоўнай блогеркі пра жыццё ў Польшчы.
«Мне заўсёды ў Расіі не хапала простых людскіх радасцей, калі людзі спакойна атрымліваюць асалоду ад таго, што адбываецца, абедаюць сем’ямі ў парках. Пасля месяца, як я асвоілася на новым месцы і стала менш баяцца негатыўнай рэакцыі праз сваю нацыянальнасць, я ўбачыла, што людзі проста атрымліваюць асалоду. Прыемна бачыць гаршкі з кветкамі на балконах, і гэта рэдкасць у Расіі. Прыемна бачыць, як людзі жывуць сваім жыццём, усміхаюцца ў грамадскім транспарце».
Таццяна кажа, што ніколі не сутыкалася з бытавымі праявамі дыскрымінацыі ў Польшчы.
Кампанія, дзе працуе Таццяна, дапамагла ёй падацца на дазвол на жыхарства ў Польшчы. Паводле яе ўспамінаў, паход ва ўжонд прайшоў выдатна, дакументы ў дзяўчыны прымала мілая жанчына, якой яна спадабалася, і ўсе дакументы ў Таццяны прынялі. Зрэшты, 11 жніўня яна атрымала ліст ад ABW (Агенцтва ўнутранай бяспекі — Заўв. dev.by) пра тое, што частка дакументаў па яе справе атрымала пазнаку «засакрэчана».
«Досвед іншых паказвае, што неўзабаве мне адмовяць у дазволе на жыхарства. І я нават не змагу азнаёміцца з гэтымі „засакрэчанымі“ дакументамі і апеляваць да іх. Праблема ў тым, што пасля адмовы па нацбяспецы я атрымаю бан па ўсёй зоне Шэнгена. Таксама адмова ў дазволе на жыхарства з меркаванняў нацбяспекі — гэта чырвоны сцяг для іншых дзяржаў».
Зараз Таццяна прызнаецца, што не ведае, што ёй рабіць. Атрымаць статус уцекача ў Польшчы расійцам практычна немагчыма. «Я не магу даказаць, што мне штосьці канкрэтна пагражае ў Расіі, бо крымінальнай справы няма».
Яна разглядала Грузію як адзін з самых папулярных кірункаў для міграцыі расійцаў, але прызнаецца, што «заўважае, як мясцовыя незадаволеныя такой плынню людзей». «Я гэта разумею і паважаю». Сваё жыццё ў Арменіі або Сербіі яна таксама ўяўляе слаба. «Гэтыя краіны блізкія да Расіі сваёй пазіцыяй. Я не думаю, што магу там выказваць сваю пазіцыю і быць свабоднай у сваіх поглядах», — кажа Таццяна.
Віктар Варламаў прызнаецца, што пасля 2014 года зразумеў, што з Расіяй яму не па дарозе.
«Я хадзіў на дэмакратычныя мітынгі яшчэ ў часы СССР, з 1988 года, браў удзел у абароне Белага Дома ў Маскве ў 1991 годзе, падчас ГКЧП. Але гэты раз я вырашыў змагацца іншым шляхам: калі з Расіі паедуць адукаваныя і энергічныя людзі, эканоміка пагоршыцца настолькі, што падтрымка ўрада ўпадзе вельмі моцна, і Расія зменіцца».
Аказалася, што дзед жонкі Віктара быў палякам і яна магла атрымаць «карту паляка». У сувязі з гэтым сям’я вырашыла пераязджаць у Польшчу. Мужчына знайшоў працу ў Гданьску як распрацоўшчык, і ў лютым 2016 года яны прыехалі ў Труймяста.
Неўзабаве пасля пераезду яго жонка атрымала карту паляка, ПМЖ і грамадзянства.
Віктар жа атрымаў КЧП па ўз’яднанні сям'і, а цяпер падаў дакументы на карту рэзідэнта ЕС (пастаянны дазвол на жыхарства пасля 5 гадоў пражывання ў Польшчы). Пасля гэтага яму прыйшоў ліст ад ABW пра «пагрозу нацыянальнай бяспецы Польшчы».
Яшчэ пасля пачатку вайны Віктар разам з жонкай вырашыў з’ехаць з Польшчы ў Іспанію.
«З аднаго боку, я і для палякаў „пагроза“, і ў Расіі мне таксама небяспечна знаходзіцца праз антываенную пазіцыю. 31 жніўня ляцім у Іспанію, мой дазвол на жыхарства будзе дзейнічаць яшчэ год. А там паглядзім. У жонкі ўсё ж такі грамадзянства ЕС, то-бок і я, і мая дачка павінныя мець магчымасць легалізавацца».
Віктар будзе працягваць супрацоўніцтва са сваёй польскай кампаніяй.
Читать на dev.by