«Звальняюся на паўгода і ўсім раю». Нашто айцішнікі бяруць доўгую паўзу (і як потым уцягнуцца)
Пагутарылі з айцішнікамі, якія сыходзілі ў працяглы адпачынак — 2+ месяцы са звальненнем або без — пра тое, што гэта дало ім.
Пагутарылі з айцішнікамі, якія сыходзілі ў працяглы адпачынак — 2+ месяцы са звальненнем або без — пра тое, што гэта дало ім.
«Дапамагаў стартапам, займаўся домам, дзіцем»
Аляксандр Мацвеенка, CEO і фаўндар Rainbow.ai, экс-кіраўнік мінскага падраздзялення Mapbox:
— Я сыходзіў з Mapbox у 2019 годзе — і свядома вырашыў зрабіць паўзу паміж праектамі, бо да таго яны ішлі без перапынку. Плюс у мяне мелася нарадзіцца дзіця.
Я не працаваў больш за год. Дапамагаў розным стартапам — ментарыў, даваў парады, займаўся домам, дзіцем, працай не займаўся.
Мой сабатыкал налажыўся на ізаляцыю праз кавід — і гэта было самае непрыемнае. Мы сышлі на самаізаляцыю, але, як выявілася, знаходзіцца ўвесь час у чатырох сценах (пры тым, што мы жывем у вялікім доме), быць ізаляваным ад грамадства вельмі цяжка.
Так што калі дзіця трохі падрасло, наш побыт «устаканіўся», кавідныя абмежаванні сталі менш строгімі, а сам я рэалізаваў усё, што хацеў, акрамя працы, — я вырашыў разгледзець прапанову, з якой да мяне на працягу доўгага часу прыходзілі з Huawei.
Было цяжка ўбудоўвацца ў працу пасля працяглага перапынку — гэта праўда. Самае складанае — арганізаваць працоўны час: калі ты працуеш з людзьмі, ты мусіш сістэмна падладжваць свой рэжым у тым ліку пад іх, а не толькі пад сябе.
«Я ў індустрыі 20 гадоў, хацелася зрабіць прыпынак, пераасэнсаваць усё»
Павел Вейнік, распрацоўшчык і архітэктар, ментар і выкладчык:
— Я пайшоў у сабатыкал на год у верасні 2023. На той момант назапасіў 20 гадоў досведу — я ў індустрыі ад 2003 года, так што хацелася зрабіць перапынак, пераасэнсаваць усё і зразумець, што мне трэба далей.
Летась я працаваў у кампаніі Miro як кантрактнік — яны зрабілі мне офер у штат, але я не прыняў яго. Дамовіліся так: папрацую, пакуль мне не знойдуць замены, максімум — паўгода.
Цяпер я ўкладваю сілы ў праект па навучанні дасведчаных сеньёраў і вышэй — гэта адымае час, але таксама дае мне развіццё. Яшчэ мне патрэбны быў адпачынак, каб змяніць абстаноўку, выйсці з вавёрчынага кола і агледзецца. Неўзабаве лета, мора — у 300 метрах…
Пасля года ў сабатыкале я планую альбо далучыцца як архітэктар да вялікай прадуктовай кампаніі, альбо стаць CTO і кафаўндарам у стартапе — і дапамагчы якому-небудзь CEO, выступіць з ім у тандэме. Варыянты ёсць, іх некалькі — і я ўсе разглядаю. Не спяшаюся, але і не адмаўляюся размаўляць. Паглядзім, што будзе праз паўгода.
Акрамя таго я рыхтую з таварышамі адзін творчы праект — магчыма, нешта выйдзе. І на гэта, зразумела, таксама патрабуецца час. Пацешна, але ў мяне не было нават тыдня, каб я нічога не рабіў (то-бок чагосьці, што не звязана з маёй прафесійнай дзейнасцю) — проста ленаваўся.
«Даводзілася быць скілованымі мітынгменамі, замест таго, каб удасканальвацца як праграмісты»
Яўген (імя распрацоўніка і ўсіх наступных змененае), senior full stack JavaScript developer, 16 гадоў у ІТ:
— Пасля 13 гадоў працы ў рэжыме, калі адпачынак — тыдзень раз на год, стаў практыкаваць такое: звальняюся на паўгода «ў нікуды». Раю ўсім гэта паспрабаваць, хоць бы раз у жыцці.
Вось і ў 2023-ім планаваў месяцаў 6 не працаваць, але, на жаль, пошукі новага месца працы занялі яшчэ пару месяцаў, хоць звычайна хутчэй (выбар у крызіс невялікі).
Сышоў, бо паднадакучыў праект: я адпрацаваў на ім 6 гадоў з перапынкам у 8 месяцаў у сярэдзіне — я ўжо сыходзіў з яго, адпачываў, спрабаваў рабіць свае гульні на Unity & Unreal Engine, а калі ў кішэні засталося $50, вярнуўся, балазе ім патрэбны быў чалавек (а мне было лянота шукаць працу).
На гэтым праекце было няпроста: шмат мітынгаў, куча менеджараў, большасць людзей са старой каманды, з кім мы пачыналі гэты праект, сышла. Неяк, убачыўшы ў сваім календары мітынг на 1,5 дня, я вырашыў, што да наступнага такога трэба звольніцца. Ну і звольніўся.
З кампаніяй расстаўся нармальна, папярэдзіў за паўтара месяца. Перад самым звальненнем мяне папрасілі папрацаваць яшчэ месяц — тады я прапанаваў: магу працаваць 4 дні на тыдзень з захаваннем поўнага акладу, або ў прынцыпе не бачу патрэбы ў гэтым. На тым і дамовіліся. Праз месяц сышоў зусім.
Падчас свайго адпачынку злятаў на Шры Ланку і ў Дубай — прыкладна па 7-10 дзён правёў там. Хадзіў у спартзалу, спаў, адпачываў. Рабіў свой праект. У мяне ў адпачынку часта так бывае: я саджуся за камп’ютар, працую над якой-небудзь гульнёй або чытаю што-небудзь па праграмаванні — гэта як хобі. Хоць жыву недалёка ад Мінскага мора і ёсць машына, так і не ўдалося пазагараць там.
Я даўно хацеў паспрабаваць зрабіць нешта сваімі рукамі са скуры — паспрабаваў, атрымалася на дзіва добра. Я дык думаў, што ў мяне рукі не з таго месца растуць для такой працы, але сшыў шэсць сумак, пару заплечнікаў і чатыры жаночыя (цяпер ноўт нашу ў заплечнік, які зрабіў сам).
Задавальнення такая праца даставіла нашмат больш, чым праграмаванне. Задумаюся пра гэта на будучыню.
Так як я ўсё ж нешта рабіў за кампом, — з асяроддзя не выпаў, нават наадварот: паспрабаваў шмат што з таго, на што не хапала часу на мінулай працы (дзе ўсе і кожны станавіліся скілованымі мітынгменамі, замест таго, каб удасканальвацца як праграмісты).
Сям'і нават тлумачыць не прыйшлося, чаму мне патрэбны працяглы адпачынак, — з жонкай мы разышліся гады 4 таму, дзяцей у мяне няма. Я проста на час перастаў дапамагаць з грашыма маці і брату — і ўсё. Ну, а што наконт падрыхтоўкі: за 4-5 месяцаў адклаў заробак, каб было, на што жыць.
Пасля паўгода адпачынку я пачаў шчыльна займацца сваім праектам і, спусціўшы рукавы, шукаць працу. За 2 месяцы падаў шмат заявак на замежныя вакансіі (25-30 — гэта для мяне шмат), але водгукаў — 0. Пачаў праходзіць сумоўі ў «Яндэкс» і «Тинькофф», але далей не пайшоў, бо хацеў з іншымі тэхналогіямі працаваць.
Яшчэ праз месяц абнавіў рэзюмэ і знайшоў невялікую беларускую прадуктовую кампанію — тое, што шукаў. Нікуды з’язджаць больш не хочацца.
«Калегі задумваюцца пра такі адпачынак, каб не злавіць сіндрому адкладзенага жыцця»
Ігар, Senior Software Developer, 10 гадоў у ІТ:
— Працую ў прадуктовай кампаніі, летам браў за свой кошт 50+ каляндарных дзён. Загадзя ўзгадніў гэта з кіраўніцтвам на праекце, пытанняў не было: да гэтага я больш за паўтара года правёў не на сваёй пазіцыі, што прывяло да выгарання + падсела здароўе, гэтым і аргументаваў неабходнасць адпачыць.
Аформілі без звальнення, як адпачынак за свой кошт з ініцыятывы работніка. Не памятаю, якую прычыну пазначаў у заяве, нешта шаблоннае — «сямейна-бытавыя абставіны».
З калегамі ў камандзе адкрыта на гэтую тэму не гутарылі, але, па адчуваннях, усе паставіліся да майго жадання адпачыць з разуменнем.
Сям’я (а ў мяне жонка і дзіця, пытанне з жытлом закрытае) вядома ж успрыняла станоўча, бо падчас адпачынку мы больш бавілі часу разам — на прыродзе, на свежым паветры, з’ездзілі ў падарожжа па Беларусі.
Таксама ў мяне быў невялікі асабісты праект — 10-20% часу сыходзіла на яго. За час адпачынку атрымалася аднавіць work-life баланс, але для перазагрузкі трэба больш часу — на мой погляд, 6+ месяцаў.
Спадзяюся, праз пару гадоў змагу дазволіць сабе і такое, а пакуль планую практыкаваць дадатковы адпачынак за свой кошт кароткімі прамежкамі (у раёне тыдня): так менш пакутуе праект, адпаведна прасцей узгадніць + з працоўнага працэсу моцна не выбіваешся.
Вярнуцца ў працоўны працэс было не асабліва цяжка, так як праект і каманда не змяніліся, а абставін, якія прывялі да выгарання, больш не было — гэтае пытанне вырашылі яшчэ да майго адпачынку.
Наогул, такія працяглыя адпачынкі ў нас вялікая рэдкасць — хутчэй наадварот, часам людзей ледзь не прымушаюць адгуляць прызначаны па законе адпачынак. Але не выключана, што за маім прыкладам пойдуць услед і іншыя: некаторыя калегі ўжо задумваюцца пра такі дадатковы адпачынак, каб не злавіць сіндрому адкладзенага жыцця.
«Убудоўвацца ў працу было нескладана, складаней — знайсці, куды ўбудавацца»
Сяргей, PHP fullstack-распрацоўшчык, сеньёр, у ІТ больш за 20 гадоў:
— У мяне быў перапынак у працы даўжынёю ў 1,5 года дзесьці 8+ гадоў таму. Мяне звольнілі, і я вырашыў заняцца домам, а дакладней рамонтам у кватэры.
Я быў і за плітачніка, і за тынкоўшчыка, і за электрыка, і за мэбельшчыка — вывучаў усе працэсы, займаўся закупкай матэрыялаў і іншым. Як вы разумееце, рамонт «у адзін твар» — гэта справа няхуткая. Я паспеў разабрацца з праводкай (часткова), абнавіў ванны пакой і цалкам перарабіў кухню. Ну і працу на дачы ніхто не скасоўваў.
Жылі мы ўвесь гэты час на заробак жонкі — яна таксама айцішніца. Не згадаю, каб яна была супраць таго, што я не працаваў увесь гэты час па спецыяльнасці.
Убудоўвацца ў працу пасля працяглага перапынку было нескладана, куды складаней — знайсці, куды «ўбудавацца». Працадаўцаў адпуджваў прабел у маёй працоўнай. Але я знайшоў маленькі разавы заказ — размачыць лік. З ім рэзюмэ стала прыгажэйшым — пачалі запрашаць на сумоўі.
У першай кампаніі я пратрымаўся паўгода. А потым лік пайшоў на гады. Цяпер неўзабаве 2 гады, як я працую на польскую кампанію па B2B. Пераязджаў сам, а да таго працаваў на беларускага заказчыка, але калі праект стаў марнець, прыйшлося шукаць альтэрнатыву.
«Паглыбіўся яшчэ больш у палітычны кантэкст як Беларусі, так і Расіі»
Андрусь, распрацоўшчык, сеньёр, 7 гадоў у IT:
— Мой досвед у IT ужо большы за 7 гадоў. Апошні раз я быў у імправізаваным адпачынку са звальненнем ад пачатку мiнулага года i да лістапада.
Арганізацыя, на якую я працаваў, якраз закрывалася ў Беларусі — працэс звальненняў або рэлакацыі цягнуўся ўжо больш за год. Я разумеў, што пачатак вайны, як і 2020 год, — гэта наступны і больш выразны пункт, ад якога можна пачынаць лічыць затуханне рынку IT-працы ў Беларусі.
На момант звальнення я меў у руках свежую PBH-вiзу, якая пачынала працаваць ад сакавіка 2023 года. На фоне амаль што года вайны, на працягу якога я яшчэ больш паглыбіўся ў палітычныя працэсы і навіны, чым раней, я пачаў заўважаць, што гэтая, ужо неад’емная частка майго жыцця пачынае дрэнна ўплываць на мае працоўныя абавязкі. Узровень пракрастынацыі павялічваўся хутка, што ў сваю чаргу прыносіла яшчэ больш стрэсу праз адчуванне адказнасці перад маiм працадаўцам.
Я разумеў, што далей так працягвацца не можа, і вырашыў, што звальненне і нейкі вольны ад працы час дзеля асэнсавання свайго становішча і думак наконт будучыні будзе неблагім выбарам.
На момант звальнення я вырашыў даць волю ўсім думкам, якія нараджаліся ў галаве ў сувязі з сітуацыяй у рэгіёне, бо лічыў, што менавіта яны не дазваляюць мне працягваць спакойна працаваць, як і раней. Я паглыбіўся яшчэ больш у палітычны кантэкст як Беларусі, так і Расіі. Я чытаў і глядзеў усё, што траплялася мне на вочы, датычнае палітыкі, не толькі апошніх 3-4 гадоў, але і больш старых падзей. Шукаў адказы, як так атрымалася, што мы апынулiся там, дзе мы ёсць сёння, і спрабаваў ацаніць, што будзе далей.
Дадаткова я пакрыху знаёміўся з палітычнай філасофіяй і этыкай, каб валодаць больш грунтоўным пунктам погляду на сённяшні дзень і праз гэта глыбей разумець тыя ідэі, якія зараз гучаць з розных бакоў.
За некалькі месяцаў я і сапраўды стаў адчуваць сябе больш адукаваным у розных пытаннях. Стаў больш падрыхтаваным у сусветнай гісторыі, палітычнай філасофіі і ўвогуле больш разбірацца ў культурных кантэкстах розных эпох апошніх 50 гадоў, наколькі гэта магчыма зрабіць за такі кароткі час. Спецыялістам я, вядома, не стаў, але атрымалася крыху адступіцца ад сённяшніх падзей (то-бок не прымаць іх да душы, а быць паводдаль) і крыху пазбавіцца фрустрацыі. Я набыў адчуванне нейкай гістарычнай перспектывы, калі можна так выказацца, і цяпер глядзеў на падзеі як быццам бы крыху збоку.
Я жыву бабылём, таму спрэчак з сям’ёй не магло і быць. Фінансава я быў добра падрыхтаваны, таму тэма грошай мяне не хвалявала.
Адчуванне, што я крыху выпаў з прафесіі, з’явілася, калі вырашыў пахадзіць на сумоўі з працадаўцамі. Было шмат адмоў — і таму што рынак змяніўся, і таму што апошнія паўгода я быў заглыблены ў зусім іншую інфармацыйную прастору. Але мне пашчасціла — і цяпер я жыву і працую ў Польшчы. I як мне асабіста падаецца, на свет я гляджу ўжо іншымі вачыма.
У Польшчу пераязджаў сам. Статыстыкi водгукаў, на жаль, не маю, але прыблізна за 2 месяцы пошукаў у мяне было дзесьці каля 10-15 сумоўяў, 2-3 з іх даходзілі да апошніх этапаў.
Не магу сказаць, што мне было цяжка ўлiцца ў працу пасля такога перапынку, бо ўсё ж такі досвед у мяне немаленькі. Галоўная праблема — як спраўляцца з інфармацыйным перадозам палітычнымі навінамі, калі з усіх бакоў крычаць на розныя лады, што заўтра канец свету. Але ж жыццё за мяжой аддаляе ад падзей. Хочаш не хочаш, але вакол шмат новага, на што трэба звяртаць увагу, таму пачуваешся лепей. Ну i з’яўляецца магчымасць крыху планаваць сваю будучыню, што ў Беларусі вельмі цяжка, калі ты не страус, і ад гэтага таксама становіцца неяк лягчэй.
«Адчуваў, што выгараў, і не разумеў, чаго хачу, думаў: можа, заняцца нечым яшчэ»
Пётр, Java-распрацоўшчык, у ІТ 5 гадоў:
— Увосень 2021 года сыходзіў у адпачынак амаль 5 месяцаў. На той момант я працаваў у EPAM больш за два гады ў якасці Java-распрацоўшчыка, трапіў туды праз трэнінгі і лабу — гэта яшчэ плюс год.
Дык вось за гэтыя амаль тры гады працы і навучання я прытаміўся, адчуваў, што выгараў, і не разумеў, чаго хачу, думаў: можа, заняцца чымсьці яшчэ, альбо проста змяніць праект або кампанію. У выніку вырашыў перайсці на іншы праект у рамках EPAM, але перш узяў адпачынак за свой кошт. Балазе была такая магчымасць — у такім адпачынку можна было знаходзіцца да паўгода, калі я правільна памятаю.
У мяне няма жонкі і дзяцей, на той момант жыў з бацькамі — і яны не вельмі разумелі, навошта я гэта раблю. Яны лічылі, што ў мяне выдатная праца і «ўсё добра» — няма чаго штосьці мяняць.
Я падсабраў добрую фінансавую падушку, але так як за кватэру я не плаціў, то грошы для мяне не былі сур’ёзнай праблемай у прынцыпе.
У адпачынку я спрабаваў адцягнуцца ад праграмавання — адпачываў, глядзеў серыялы і нейкі час пракрастынаваў (гэты перыяд прыйшоўся на восень-зіму, калі нічога не хочацца). Акрамя гэтага я вывучаў рынак крыптавалют і інвестыцый, глядзеў навучальныя відэа па трэйдынгу і сам нешта спрабаваў — спойлер: выйшла не вельмі ўдала.
Таксама разглядаў розныя ідэі для бізнэсу, думаў, можа, чымсьці заняцца, але далей за роздумы справа не пайшла.
У нейкі момант вырашыў падарожнічаць, але быў кавід — візу зрабіць праблемна.
Так прайшлі тры месяцы. Мяне пачало патроху «адпускаць». Мне ў LinkedIn пісалі рэкруцёры — так што я вырашыў пахадзіць на сумоўі ў іншыя кампаніі і паглядзець, што там прапануюць. Я прайшоў некалькі інтэрв’ю — і атрымаў два оферы з заробкам у 3 разы большым, чым той, што ў мяне быў у EPAM. У выніку я прыняў адзін з офераў, але дамовіўся, што выйду праз паўтара месяца.
Выходзіць з такога доўгага адпачынку, ды яшчэ і на новае месца працы, было няпроста — першы месяц я нават думаў пра звальненне, але, на шчасце сябры мяне падтрымалі, і я справіўся. Я яшчэ працую ў гэтай кампаніі.
Калі сказаў бацькам, што звальняюся з EPAM і ўладкоўваюся на новую працу, яны сталі адгаворваць (я не сказаў ім, колькі буду атрымліваць, бо сам трохі хваляваўся: раптам не пацягну). Але праз месяц бацькі супакоіліся, а калі даведаліся, якая зарплата прыйшла мне на картку, сказалі, што я малайчына.
«Менш сівых валасоў». Топ-менеджары сышлі проста кодзіць — вельмі задаволеныя
«Менш сівых валасоў». Топ-менеджары сышлі проста кодзіць — вельмі задаволеныя
«Накинет на себя упряжку — и гонит рысью». Минский психотерапевт о том, как выгорают айтишники
«Накинет на себя упряжку — и гонит рысью». Минский психотерапевт о том, как выгорают айтишники
Рэлацыраваліся? Цяпер вы можаце каментаваць без верыфікацыі акаўнта.
– Эка, дурило ты! Пришел и ну давай орать: «Не буду работать… дети… жалость…» Ну, что ты наговорил, ты опомнись! Давай потолкуем. Жалко стало, что выселяют кулацкие семьи? Подумаешь! Для того и выселяем, чтобы не мешали нам строить жизнь, без таких вот… чтобы в будущем не повторялось… Ты – Советская власть в Гремячем, а я тебя должен еще агитировать? – и с трудом, натужно улыбнулся. – Ну, выселим кулаков к черту, на Соловки выселим. Ведь не подохнут же они? Работать будут – кормить будем. А когда построим, эти дети уже не будут кулацкими детьми. Рабочий класс их перевоспитает.
(с) Шолохов, Поднятая целина.
Когда коту нечего делать...
Все правильно сделали.
+1
Бедные несчастные выгоревшие айтишники?))
Выгоранцы это отдельная песня. Вообще не понимаю как у них это получается.
Отдыхать полезно
Комик/актер Слава Полунин берет длинный отпуск каждые 7 лет.
Дизайнер Загмейстер раз в 10 лет закрывает студию на год и едет куда-то делать ничего.
Лично я жалею что не взял паузу между двоими моими длинными проектами (Targetprocess и Fibery), уровень энергии не тот, что раньше.
«Для нравов купечества характерно пьянство, причем купец по своему уставу 1807 года имел легальное право на запой, трактуемый как «болезнь души». На «малый запой» отводилась неделя, на «большой» — до месяца; на двери лавки XIX века в таких случаях вывешивалось объявление «Тит Титыч в запое–съ».
Наш Президент уже 30 лет без перерыва работает, и энергии еще надолго хватит. И никакого выгорания с психическими расстройствами не замечено
Карыстальнік адрэдагаваў каментарый 11 сакавіка 2024, 14:36
Всей правды мы не узнаем.
Каментарый скрыты за парушэнне правілаў каментавання.
[censored - П. 4.1.2. Пользовательского соглашения — https://devby.io/pages/polzovatelskoe-soglashenie]
думайце!)
Наш Президент тоже без жены живет, разве это плохо?
А отсидку в хрустальном сасуте можно за саббатикал считать?
скорее это хикикомори, ведь они добровольно возвращаются, чтобы уединится
Удается отдохнуть по 2-3 месяца между сменами работы. Хочется попробовать устроить отпуск на полгода-год, но как подумаешь сколько ты недополучишь денег... финансовая жаба душит(
А что профсоюз, не обращались? согласно ТК РБ - Работа в течение двух смен подряд запрещается. Минимальная продолжительность отдыха между сменами (от конца одной до начала следующей) должна быть вместе со временем перерыва для отдыха и питания не менее двойной продолжительности времени работы в предшествующей отдыху смене.
Ну тут вопрос, что с этими деньгами делать, просто чтоб были? Зависит конечно, от подушки, но если запас на 5+ лет уже есть, то годик можно профилонить, или иметь сторонний источник дохода.
В своё время брал на год делая большие изменения в жизни очень много лет назад. Очень доволен что так сделал, втянулось легко и непринуждённо.
Карыстальнік адрэдагаваў каментарый 11 сакавіка 2024, 20:00
Скажыце пра сабацікал эмігрантам якіх выкінуць з краіны без працы і якім даецца 2 месяцы на пошук новай
На двары сярэдзіна 2024, людзі што першымі з'ехалі ўжо на ПМЖ
Можна наўпрост перайсці на чатырохдзёнку. Калі цалкам так рабіць жаба душыць, можна толькі на лета, гэта 3 месяцы па 4.5 тыдні, то бок прыкладна 13 дзён водпуску трэба патраціць, я так і раблю. У нямеччыне 30 працоўных дзён водпуску (6 тыдняў) з'ява звычайная, то бок тыдзень уключаны ў кожныя два месяцы. Складна выгарэць у падобным рэжыме, плюс на лоўкостерах вандраваць ужо можна асэнсавана, бо 3 дні гэта нармалёвы кавалак часу каб паглядзець новае места.
Выгорают обычно с возрастом и набором ответственности, в этом случае часто и семья имеется, у которой в пятницу и выходные свои хотелки, а не лоукосты или поезда в никуда каждую неделю. Так что скорее это доп время на мелкие личные радости. А по молодости можно пахать, если это приносит деньги и опыт, которые потом позволят себя так разгружать без ущерба для финансовой стороны.
Какие в РБ были ковидные ограничения строгие, о чем он говорит?
Ребята из команды https://thesabbaticalproject.org/ делали исследование людей, ходящих в саббатикалы, о том, как это повлияло на их жизнь.
Так вот если не большинство, то точно где-то на первых местах люди отмечали, что жалели, что они не отключились от рабочей деятельности на 100%.
В моей собственной практике не делание работы в течение нескольких месяцев позволяет задать себе вопрос "тем ли я вообще в жизни занимаюсь", и честно на него ответить.