Трамп ударыць па айцішніках? А можа, наадварот уваскрэсіць ІТ-краіну? Спыталі ў экспертаў
Як амерыканскія мыты зрыкашэцяць па ІТ? Чаго наогул беларусам, уключаючы айцішнікаў, чакаць ад Трампа? Можа, амерыканская адміністрацыя ўключыць Беларусь у нейкую пакетную ўгоду, паслабіць санкцыі і выпадкова ўваскрэсіць ІТ-краіну хаця б у зомбі-варыянце з урэзаным функцыяналам?
Спыталі ў экспертаў.
Цікава, што многія кіраўнікі ІТ-кампаній адмовіліся каментаваць гэтую тэму. Напэўна, таму што чайка-стыль адміністрацыі Трампа адмяняе сярэднетэрміновы прагноз як жанр, ужо праз гадзіну новы пост у Truth Social усё абнуліць. Так, за мытамі Трампа цяжка прасачыць: увёў — праз тыдзень амаль усё замарозіў, а супраць Кітая яшчэ мацней павысіў, але вывеў з-пад мыт смартфоны, ноўтбукі, чыпы і іншую электроніку.
Ну або ў Трампа атрымалася пасеяць зерне самацэнзуры ў сэрцы ўладальнікаў бізнесаў, датычных да амерыканскага рынку.
Дональд Трамп 2 красавіка ўвёў мыты супраць амаль усяго свету. Выключэннямі сталі Канада і Мексіка, супраць якіх Трамп увёў мыты раней, а таксама Беларусь, Буркіна-Фасо, Ватыкан, Куба, Палау, Расія, Паўночная Карэя, Сейшэлы і Самалі.
Тое, што «недружалюбныя» краіны пазбеглі мыт, у Белым доме тлумачылі так: адносна гэтых краін ужо ўведзены мыты і санкцыі, якія і без таго не дазваляюць весці гандаль у значных аб’ёмах.
ЗША і Беларусь у 2024 годзе і сапраўды нагадлявалі, згодна з амерыканскай статыстыкай, усяго на 30,6 млн даляраў абароту.
Праўда, з Расіяй Штаты ў тым жа годзе нагадлявалі на 3,5 млрд даляраў абароту, прычым гандлёвы баланс склаў для ЗША мінус 2,5 млрд. А менавіта з адмоўным гандлёвым балансам Трамп і змагаецца.
Памятаеце кавід?
Эфект ад мытаў Трампа выдатна зразумелы тым, хто перажыў запаволенне сусветнай эканомікі падчас пандэміі каранавіруса, упэўнены дырэктар па развіцці бізнесу DataTile Валянцін Сакалоўскі.
«Мыты, за рэдкімі выключэннямі, не надта паўплываюць на ІТ-бізнес наўпрост, — распавядае ён. — Але падзенне міжнароднага гандлю і, як следства, пагаршэнне перспектыў знізіць жаданне бізнесу запускаць новыя прадукты ці ўкладацца ў перапрацоўку і перазапуск існуючых. Маштабы пакуль не параўнальныя з жорсткай кавіднай пасадкай, але тэндэнцыя зразумелая.
Яшчэ адным наступствам стане патанненне даляра і, як вынік, падзенне рэйтаў у пераліку на іншыя валюты — напрыклад, еўра ці злоты.
Ну і нельга скідваць з рахункаў, што ўсе апошнія гады эканоміка ЗША магла нарошчваць дэфіцыт гандлю таварамі за кошт гіганцкага прафіцыту гандлю паслугамі, у тым ліку лічбавымі. Ужо цяпер ЕС разглядае фінансавыя інструменты, якія павінны ў адказ паўплываць на гэты «лічбавы перакос», і прадказаць эфект гэтых захадаў цяпер немагчыма. Асабліва калі цяперашняя адміністрацыя ў ЗША раз’юшыцца і ўвядзе ў адказ аналагічныя меры».
Фінансавы інструмент супраць эканамічнага ціску з боку ЗША, які разглядае ЕС, неафіцыйна называюць «базукай». Гэты інструмент дазваляе хутка павышаць мыты, забараняць пэўны імпарт, замарожваць інвестыцыі. Цяпер «базука» нацэлена на амерыканскія банкі і ІТ-паслугі, але ціснуць на курок пакуль не спяшаюцца.
Тараканы і айцішнікі ўсё роўна выжывуць
Ананімны заснавальнік беларускай ІТ-кампаніі лічыць відавочным тое, што гандлёвая карта свету хутка будзе перакроена.
«Санкцыйныя палітыкі ЕС і ЗША, відавочна, будуць адрознівацца, а то і супрацьстаяць адна адной, — прагназуе ён. — Юрыдычныя і транзакцыйныя выдаткі фінансавых плыняў у ІТ будуць расці як для беларускай юрысдыкцыі, так і для любой іншай. Калі раней гэта былі толькі санкцыйныя праблемы прыналежнасці да рэгіёну, то цяпер уключацца і глабальныя тарыфныя перашкоды».
Вялікі ІТ-аўтсорс з беларускімі каранямі ў асноўным абслугоўвае інвестыцыйныя ўкладанні ў лічбавую інфраструктуру, з дапамогай якой развіваецца глабальны сусветны бізнес.
«І што ж будзе з гэтымі ІТ-праектамі, калі ўся бізнес-мадэль іх карпаратыўных кліентаў, — не важна, у Еўропе ці ў ЗША, — або нават існаванне гэтых прадпрыемстваў у звыклым нам выглядзе становіцца пад пытанне — у разрэзе змены сусветнага падзелу працы?
Тут два правільныя адказы. Або гэтыя праекты лічбавізацыі страцяць актуальнасць, або яны стануць надзейнай платформай для стабілізацыі і далейшага развіцця бізнесу сусветнага маштабу ў нейкую новую форму. У яшчэ большай ступені ІТ. Яшчэ больш грошай у ІТ!
Але ці ў беларускае ІТ? Складанае пытанне, улічваючы, што большая частка першапачаткова беларускіх ІТ-кампаній рэлакавалася юрыдычна і кадрава ўжо масава прырастае ў краінах Еўрасаюзу, Сярэдняй Азіі, Індыі або нават Калумбіі, як, напрыклад, EPAM.
Так што, пры ўсім негатыве эканамічнага прагнозу, хацеў бы прыкруціць да месца стары мем з нулявых: у выніку гэтай чарговай сусветнай вайны, хай сабе гандлёвай або ў рэшце рэшт атамнай, дакладна выжывуць тараканы і самыя беларускія ва ўсім свеце айцішнікі!»
Сама няпэўнасць можа паўплываць на планы кампаній
А што пра гэта думаюць эканамісты? Эксперт цэнтра эканамічных даследаванняў BEROC Анастасія Лузгіна тлумачыць: пакуль бачна толькі першая сітуацыйная рэакцыя рынкаў на мыты. Рэакцыя яшчэ не звязана з трэндамі ў эканоміцы.
Шэраг экспертаў ужо адзначае, што існуе рызыка рэцэсіі. Эканамістка падкрэслівае: рэцэсія магчымая, але не абавязковая. Аднак эканамічны рост можа запаволіцца і ў ЗША, і ў Кітаі, і ў іншых краінах.
«Калі такая гандлёвая вайна будзе развівацца, гэта можа адбіцца на большасці эканомік свету, на Еўрасаюзе, — канстатуе Лузгіна. — Гэта будзе прыводзіць да таго, што кампаніі-экспарцёры ў Штаты будуць вымушаныя або скарачаць, або перабудоўваць свае лагістычныя ланцужкі, што патрабуе дадатковага часу і выдаткаў. Падвышаныя тарыфы вядуць і да рызыкаў інфляцыі за кошт падаражэння імпартных тавараў. Плюс Кітай сутыкнуўся з велізарнымі тарыфамі з боку ЗША — Кітай будзе шукаць, куды пераарыентаваць свае тавары. Адпаведна, ЕС ужо таксама разглядае гэтыя рызыкі і магчымасць падвышэння мыт для Кітая.
Такія гандлёвыя войны ўзмацняюць турбулентнасць на сусветным рынку. І ўсё гэта прыводзіць да запаволення эканамічнага росту. Адпаведна, да зніжэння попыту, у тым ліку на ІТ-прадукты. І да сціскання, абмежавання планаў, калі можна было, напрыклад, прыцягнуць айцішнікаў на аўтсорс ці набыць нейкія ІТ-прадукты».
Трэба сачыць за зменлівай сітуацыяй, але сама няпэўнасць можа паўплываць у сярэднетэрміновай перспектыве на планы кампаній, адзначае Лузгіна. Могуць вырашыць зэканоміць, прытрымаць рэсурсы — і даць менш працы беларусам.
Ок, а ўваскрэсіць ІТ-краіну Трамп здольны?
Ці можа Трамп пераключыць нас на частату таго паралельнага сусвету, дзе блудная ІТ-краіна хаця б часткова вяртаецца дадому?
Напрыклад, варыянт «угоды» з Беларуссю ў лютым апісваў The New York Times: у абмен на вызваленне вялікай колькасці зняволеных ЗША аслабляюць санкцыі ў дачыненні да беларускіх банкаў і экспарту калійных угнаенняў. Пачынаецца эканамічная адліга, фінансавыя плыні адтайваюць, амерыканскія сэрвісы адмяняюць бан для карыстальнікаў з Беларусі, таксічнасць шыльды Made in Belarus для ІТ-паслуг паступова знікае, у краіну вяртаюцца некаторыя ІТ-кампаніі і айцішнікі.
[Тут аўтар тэксту прачынаецца па будзільніку. — Заўв. dev]
Старэйшы навуковы супрацоўнік Фінскага інстытута міжнародных адносін (FIIA) Грыгорый Ніжнікаў лічыць, што аслабленне амерыканскіх санкцый у дачыненні да Беларусі малаімавернае: няма перадумоваў для буйной угоды.
«Беларусі няма чаго прапанаваць Трампу, а ў Трампа няма асаблівай цікавасці да Беларусі, — сцвярджае Ніжнікаў. — Думаю, ён зусім не разумее, што адбываецца ў краіне і навошта яму гэтая Беларусь».
Калі новая адміністрацыя ЗША толькі «ўваходзіла ў курс справы» ў канцы студзеня, узгадвае ён, амерыканскія чыноўнікі на міністэрскім узроўні выслухоўвалі розныя прапановы ад розных краін. На думку Ніжнікава, у Штатах хутка разабраліся, што Беларусь ім нецікавая, бо ў значнай ступені кантралюецца Расіяй. Каб абмяркоўваць нейкія ўгоды па Беларусі, трэба дамаўляцца з Масквой і не губляць час на Мінск — так Ніжнікаў бачыць логіку Белага дома.
Статус-кво — зусім не найгоршы варыянт для афіцыйнага Мінска, працягвае Ніжнікаў, бо можа быць і горш. Калі амерыкана-расійскія адносіны зайдуць у тупік, Трамп можа вярнуцца да палітыкі ціску на Маскву, а заадно і на Мінск. «Больш верагоднае ўзмацненне ціску, чым нейкае паляпшэнне адносін», — рэзюмуе Ніжнікаў.
Анастасія Лузгіна нагадвае, што ў сцэнары The New York Times ішла гаворка пра перамоўны працэс, а не пра тое, што канкрэтна і на якіх этапах збіраюцца рэалізаваць.
Асноўныя санкцыі, якія ЗША наклалі на Беларусь, тычацца калію, азоту і нафтапрадуктаў, таксама ёсць абмежаванні на гандаль (ад прамысловага абсталявання да тэлефонаў і тостараў) і персанальныя санкцыі.
Важным для Беларусі кірункам быў бы перш за ўсё калій, лічыць Лузгіна. Гэта не толькі дазволіла б амерыканскім кампаніям працаваць з беларускімі прадпрыемствамі, але і праводзіць плацяжы «Беларуськалію» ў далярах. «З аднаго боку, гэта можа даць пэўны станоўчы эфект, — кажа Лузгіна пра змякчэнне санкцый на калій. — Але гэты эфект не будзе такім значным, як можа падацца».
Што да банкаў, то не ўсе яны трапілі пад прамыя амерыканскія санкцыі, распавядае Лузгіна. Пад амерыканскімі санкцыямі знаходзяцца беларускі Банк развіцця, Белінвестбанк, банк «Дабрабыт» і цяпер ужо ліквідаваны Абсалютбанк, а таксама фактычна расійскія банкі БелВЭБ і Сбер, і іранскі ТК Банк. Калі санкцыі аслабяць, яны змогуць праводзіць разлікі ў далярах.
Але беларускія банкі застануцца адключанымі ад SWIFT — рашэнне пра гэта прымалі не ЗША, а Еўрасаюз. І існуюць прамыя санкцыі на банкі з боку Еўрасаюза.
Можа, сцэнар, апісаны The New York Times, прывядзе да таго, што і Еўрасаюз следам за ЗША аслабіць санкцыі? Ніжнікаў адказвае: гэта абсалютна неверагодна. Еўропа дастаткова ясна дала зразумець, што мае геапалітычныя разыходжанні з новай адміністрацыяй ЗША, «яны бачаць свет па-іншаму». Еўропа гатовая на крокі, якія будуць супярэчыць палітыцы Трампа, у тым ліку ў дачыненні да Беларусі, Расіі і Украіны.
«Для Мінска гэта несуцяшальна, бо менавіта еўрапейскія санкцыі з’яўляюцца найбольш балючымі, — тлумачыць Ніжнікаў. — Вядома, эфектыўнасць санкцый узмацняецца дзякуючы каардынацыі паміж ЗША, Еўропай, Канадай, Аўстраліяй і гэтак далей. Але галоўная фінансавая і эканамічная зацікаўленасць у гандлі — яна менавіта ў Еўропе. Менавіта еўрапейскія рынкі, доступ да балтыйскіх партоў — вось што цікавіць Аляксандра Лукашэнку».
Читать на dev.by