Навукоўцы назіраюць за таямнічай планетай, якая дрэйфуе ў космасе побач з Зямлёй

Не ўсе буйныя аб’екты ў космасе ўваходзяць у склад зорных сістэм. Некаторыя з іх існуюць самастойна, не з’яўляючыся ні зоркамі, ні спадарожнікамі. Адзін з такіх аб’ектаў — SIMP 0136 — блукае па Млечным Шляху на адлегласці каля 20 светлавых гадоў ад Зямлі. Яго маса прыкладна ў 13 разоў перавышае масу Юпітара, і мяркуецца, што ён мае структуру і хімічны склад газавага гіганта, хаця дакладныя характарыстыкі гэтага аб’екта пакуль не вызначаны.

Такія аб’екты звычайна класіфікуюцца або як «вольна плаваючыя планеты», якія фармуюцца ўнутры зоркавай сістэмы, але затым выкідваюцца з яе пад дзеяннем гравітацыі іншай планеты, або як «карычневыя карлікі» — аб’екты, што ўзнікаюць падобна да зорак у шчыльных малекулярных аблоках газу і пылу, але не маюць дастатковай масы для стабільнага ядзернага сінтэзу.

Група даследчыкаў з Бостанскага ўніверсітэта і іншых устаноў нядаўна правяла дэталёвыя назіранні за SIMP 0136 з выкарыстаннем тэлескопа Джэймса Уэба. SIMP 0136 аказаўся зручнай мэтай для даследавання па некалькіх прычынах. Хаця аб’ект цяжка назіраць у бачным святле, ён ярка свеціцца ў інфрачырвоным дыяпазоне — гэта самы яркі вольна дрэйфуючы аб’ект планетарнай масы на паўночным небе. Акрамя таго, яго ізаляванае становішча выключае перашкоды ад святла бліжэйшых зорак, а кароткі перыяд кручэння — каля 2 гадзін 40 хвілін — дазваляе эфектыўна вывучыць усю паверхню планеты за кароткі час.

Раней было заўважана, што яркасць SIMP 0136 перыядычна змяняецца, але прычыны заставаліся невядомымі. Аналізуючы новыя дадзеныя з дапамогай атмасфернай мадэлі, даследчыкі выявілі, што некаторыя інфрачырвоныя хвалі (пазначаныя чырвоным на дыяграме) выпраменьваюцца воблакам выпарылых малекул жалеза ў глыбокіх слаях атмасферы планеты, у той час як іншыя хвалі (пазначаныя жоўтым) сыходзяць ад воблака часціц сілікатных мінералаў у верхніх слаях атмасферы. Неаднастайнасць гэтых воблачных слаёў, верагодна, і выклікае змены яркасці пры абарачэнні планеты.

«Уявіце сабе Зямлю, — тлумачыць Філіп Мьюірхед, сааўтар даследавання з Бостанскага ўніверсітэта. — Калі пры кручэнні ў полі зроку з’яўляецца акіян, вы бачыце больш сіняга колеру, а калі кантыненты або лясы — больш карычневага або зялёнага». Падобны прынцып можна ўжыць і да SIMP 0136, чыя структура можа нагадваць газавыя гіганты накшталт Юпітара.

Акрамя таго, навукоўцы заўважылі ў атмасферы планеты гарачыя кропкі з асабліва яркім інфрачырвоным выпраменьваннем. Яны мяркуюць, што гэта могуць быць палярныя ззянні, існаванне якіх раней было пацверджана назіраннямі радыёхваляў. Аднак змены яркасці не атрымліваецца цалкам растлумачыць толькі воблакамі і перападамі тэмпературы. Даследчыкі лічаць, што ў атмасферы SIMP 0136 могуць быць вобласці з павышанай канцэнтрацыяй чаднага газу і вуглякіслага газу, якія таксама ўплываюць на інфрачырвонае выпраменьванне.