Чыноўнікі сабраліся ратаваць ІТ у 2024. Вось які план

— У ІТ-галіне пастаўленая задача пераламаць негатыўную тэндэнцыю і аднавіць узровень 2022 года за кошт распрацоўкі айчыннага софту для ўнутранага спажывання. Таксама неабходна нарасціць экспарт, — агучыў планы на 2024 год начальнік Галоўнага ўпраўлення макраэканамічнага аналізу і прагназавання Мінэканомікі Аляксей Зубовіч.

З нагоды росту ўсё зразумела, а вось з нагоды «аднавіць узровень 2022 года» не зусім. Бо якраз мінулы год апынуўся для ІТ правальным па многіх паказчыках адносна 2021 года.

• Экспарт рэзідэнтаў ПВТ упаў на 500 мільёнаў долараў? або на 15% (падзенне экспарту — упершыню ў гісторыі ПВТ);
• Аб’ём вытворчасці рэзідэнтаў ПВТ упаў на 11,5% да 8,3 мільярда рублёў;
• Доля ПВТ у ВУП Беларусі знізілася з 4,8% (у 2021) да 4%;
• Чысты прыбытак ІТ-кампаній упаў на 25%+ да 696,1 мільёна рублёў;
• Чыстая страта ІТ-кампаній вырасла на 42% да 71,2 мільёна рублёў;
• Замежныя інвестыцыі ў ІТ скараціліся на 28% да 402 мільёнаў долараў.

З ключавых паказчыкаў выраслі хіба што падатковыя адлічэнні ў бюджэт рэзідэнтаў ПВТ, дый тое мінімальна — усяго на 2%.

Сёлета з некалі драйвера эканомікі ІТ-сектар ператварыўся ў яе абузу.

Ад пачатку года ён адмоўна ўплывае на дынаміку ВУП і цягне эканоміку ўніз. Уклад галіны «інфармацыя і сувязь» у ВУП за восем месяцаў гэтага года — мінус 1,1%. Валавая дабаўленая вартасць ІКТ-сектара (розніца паміж выдаткамі на вытворчасць і канчатковым коштам прадукту — заўв. dev.by) знізілася за студзень-жнівень на 15%+.

Даныя аб экспарце ІТ-паслуг Белстат даўно перастаў публікаваць, але, верагодна, экспарт працягвае зніжацца.

Праблемы ў ІТ-галіне і ПВТ улада Беларусі ўпершыню адкрыта прызнала адносна нядаўна — вясной гэтага года.

Пасля нарады ў Лукашэнкі пра ПВТ аб стане ІТ-галіны выказаўся тады яшчэ дырэктар адміністрацыі ПВТ Усевалад Янчэўскі. Калі коратка: з усіх бакоў праблемы, але ёсць перспектывы для паспяховай працы на азіяцкіх рынках.

Увесну мінулага года чыноўнікі таксама распачалі спробы выратавання ІТ, але гэта ні да чога не прывяло.

У сакавіку ПВТ рыхтаваў праект дакумента па змяненні ўмоў працы для ІТ-кампаній. Рэзідэнтаў папрасілі падзяліцца сваімі прапановамі. У дакумент, у прыватнасці, планавалася ўключыць такія новаўвядзенні, як мараторый на крымінальныя справы ў ІТ, зніжэнне падаходнага падатку (вярнуць 9%), адтэрміноўка ад прызыву.

У красавіку ўжо ўрад зацвердзіў комплексны план падтрымкі эканомікі, адзін з пунктаў — прадастаўленне рэзідэнтам ПВТ «даступных ільгот і прэферэнцый па аналогіі з мерамі, прынятымі ў Расійскай Федэрацыі», у тым ліку права на адтэрміноўку ад прызыву на вайсковую службу. Меркавалася, што да 1 ліпеня выйдзе адпаведны ўказ. Але ў выніку ўказ у такім выглядзе так і не выйшаў. 

А 12 красавіка 2023 года Лукашэнка падпісаў указ № 102 «аб развіцці Парка высокіх тэхналогій», які змяшчае (паводле анонсу) «нестандартны падыход». Ідэі, якія ПВТ абмяркоўваў з рэзідэнтамі ў 2022-м, у яго не ўвайшлі.

Дакумент апісвае рэструктурызацыю самога ПВТ: у структуры з’явіцца кіроўная кампанія, якая будзе займацца «інтэнсіўным стратэгічным развіццём». Магчыма, яна і зоймецца рэалізацыяй нейкіх з пунктаў ліста да рэзідэнтаў. Напрыклад, ва ўказе прапісана, што кіроўная кампанія будзе вырашаць пытанне паступлення плацяжоў у Беларусь.

Паводле звестак медыя, экс-кіраўнік адміністрацыі ПВТ Усевалад Янчэўскі ўзначаліў/ць кампанію ў ААЭ, якая будзе спрыяць «інтэнсіўнаму стратэгічнаму развіццю» ПВТ.