CTO і архітэктар, які не можа з'ехаць, паўгода шукае працу. Ён «занадта кваліфікаваны»
У Змітра Сухава — 15+ гадоў вопыту ў ІТ, у тым ліку архітэктарам, тэхлідом і CTO. Ён фаўндар дзвюх кампаній. І вось ужо паўгода шукае працу ў Беларусі: 500+ водгукаў і 100 сумоўяў, 6 офераў — усе «сарваліся».
Даведаліся ў Змітра, што з попытам на топ-лэвэл тэхнічных спецыялістаў — і якія шанцы знайсці працу, калі рэлакацыя немагчымая.
— Агульнага вопыту ў ІТ у мяне больш за 15 гадоў: я пачынаў працаваць яшчэ падлеткам — рабіў сайты на заказ. Паміж 10-м і 11-м класам школы летам падзарабляў PHP-распрацоўшчыкам у Move Your Web, якая пазней была перайменаваная ў Apalon, — з Пятром Скаромным ля стырна.
Пасля школы я паступіў на «завочку» ў БНТУ — на будаўнічы факультэт: на гэтым бацька настаяў, бо ў яго ў той час быў свой будаўнічы бізнэс.
Я хацеў быць распрацоўшчыкам — цэлымі днямі вучыўся за камп’ютарам. А бацькі думалі, што насамрэч рублюся ў гульні. Бацька насядаў: «Знайдзі хоць якую працу!» Каб знізіць напружанне, я ўладкаваўся грузчыкам на «Керамін» — і некалькі тыдняў цягаў па 20 тон пліткі на дзень. Потым бацькі пашкадавалі маю спіну, сказалі: «Добра…» Але паставілі ўмову: я меўся знайсці іншую працу.
Заробленых на «Кераміне» грошай хапіла, каб аплаціць курс Святаслава Кулікова па QA у «Белхардзе». Я вывучыўся — і пайшоў працаваць у Allied Testing.
Так стартавала мая кар’ера — спачатку як тэсціроўшчыка, потым — як аўтаматызатара і тэстынг-менеджара, а пазней — як распрацоўншчыка.
«Працавалі па дзве змены: 8 гадзін — у сваёй кампаніі, яшчэ ад 4 да 8 — на фрылансе»
У 2013 годзе я адкрыў сваю першую кампанію Stormnet Technologies — мне было 22 гады. Я напісаў курс па тэсціраванні і вечарамі пасля працы навучаў студэнтаў, спачатку сяброў, а затым і ўсіх ахвотных.
Спачатку мая кампанія займалася толькі навучаннем. Пагугліце it-courses.by — у 2016 годзе яны ўжо ўваходзілі ў топ-3 адукацыйных цэнтраў пасля ПВТ і QA-academy ад iTransition. За 6 гадоў, што я быў ля стырна, мы навучылі 3 тысячы айцішнікаў.
А дзесьці ад 2016 года мы запусцілі яшчэ і аддзел распрацоўкі — 20 чалавек працавалі ў нас на аўтсорсе.
Памятаю першы наш офіс на Чабатарова, 2 недалёка ад Трактарнага завода. Я шукаў памяшканне з недарагой арэндай — а ў выніку аказалася, што будынак у аварыйным стане: прыбіральні не працавалі, у калідорах не было святла, з фасада ледзь не цагліны на галаву сыпаліся.
Мы пераехалі на Перадавую, 6, а адтуль праз год — на Кашавога, 5. Вось там выдатны быў офіс — у ім было ўсё: тры прыбіральні, душ, кухня. Мы з жонкай апошнія 3 гады нават жылі там у адным з кабінетаў — і котку туды перавезлі.
Не падумайце нічога, у нас была кватэра — у канцы вуліцы. Але мы працавалі па дзве змены: 8 гадзін — у сваёй кампаніі, яшчэ ад 4 да 8 — на фрылансе, пры канцы працоўнага дня сіл дайсці да дома ўжо ніякіх не было. Дарэчы, у іншым кабінеце начавалі і некаторыя нашыя супрацоўнікі — хто не хацеў траціцца на арэнду жытла.
«Я разумеў, што банкаўскі цыкл падыходзіць да канца, год-два — і эканоміка пачне ляскацца»
Ад 2016 года я займаўся ў Stormnet Technologies толькі поўным цыклам распрацоўкі: ад прэсэйл да здачы праекта і яго падтрымкі. А курсы курыраваў іншы кіраўнік.
Нашто прадаў кампанію ў 2019 годзе — усё проста: маючы эканамічную адукацыю, я разумеў, што банкаўскі цыкл падыходзіць да канца, а значыць ідзе наступны крызіс, год-два — і эканоміка пачне ляскацца. Таму я вырашыў выйсці ў кэш.
Мы нанялі аўдытараў і юрыстаў для падрыхтоўкі да продажу і правядзення due diligence. А потым выставілі кампанію на продаж — праз Onliner, між іншым: «Прадаецца бізнэс».
За колькі я прадаў яго — за грошы, супастаўныя з памерам гадавога прыбытку, гэта прыкладна 50% абароту, больш падрабязнасцяў не магу даць. І так, я не шкадую ні пра што — гэта было выгадна.
Праз год ударыў кавід — і калі б я быў яшчэ ў стырна кампаніі, прыйшлося б моцна перафарматаваць бізнэс. Так што ўсё ўдала склалася!
На атрыманыя грошы я дабудаваў дом, купіў 4-пакаёвую кватэру і Ford Mustang. Аб апошняй куплі я б таксама не шкадаваў, калі б мог на ім ездзіць (чаму не магу — раскажу далей). Але цяпер ён стаіць, пакрываецца пылам — я выставіў яго на продаж, але прадаць не атрымліваецца.
«Заказчыкі сталі сыходзіць, аддзела продажаў у нас не было, праекты я „здабываў“ дзякуючы сувязям»
У мяне яшчэ заставалася ва ўласнасці кампанія Lynix — яна таксама была заснаваная ў тым жа 2013 годзе, але існавала ў млявапраяўным фармаце. Ад 2016 года пачала паволі разрастацца — і ў 2019 дасягнула піка, мы сталі больш займацца ёю.
Так і працавалі да 2021, пакуль не прыйшоў кавід, пазней — крызіс і санкцыі, заказчыкі сталі сыходзіць адзін па адным, а аддзела продажаў у нас не было, праекты я «здабываў» дзякуючы асабістым сувязям і праз вендара, які таксама не перажыў гэтага часу і сышоў з Беларусі.
Я заўсёды шмат працаваў: паралельна са сваімі кампаніямі была яшчэ праца. Занятасць 12-16 гадзін — і днём, і ноччу. Вось чаму мы і жылі ў офісе: мы расплюшчвалі вочы — садзіліся за комп, і пакуль вочы самі не стануць заплюшчвацца, не адрываліся.
Вядома, без выгарання не абыходзілася — так было тройчы ў маім жыцці. Але тады сыходзіў на 2-3 месяцы ў анлайн-гулькі, а потым вяртаўся — адпачыўшы, са свежымі ідэямі.
Я наогул не з тых, хто адпачывае, — у адпачынак за мяжу ездзіў разы 3-4, двойчы мы з жонкай адпачывалі ў санаторыі «Прыазёрны» (смяецца).
«Рэджэкцяць як оверкваліфайд-спецыяліста — гэта крыўдна»
Ад верасня я ў пошуку працы. Бываюць «перабіўкі» фрылансам — па 1-2 месяцы, але, на жаль, нічога доўгатэрміновага.
Я шукаю працу ў Беларусі — і, вядома, гэта звужае маё кола пошукаў у разы. Рэкруцёры шарахаюцца, кажуць: «Лакацыя — толькі не Беларусь і не Украіна».
Пазіцыі для архітэктараў і СТО практычна зніклі. Кампаніі сышлі, стартапы таксама, калі кагосьці і наймаюць, то з рэлакантаў. Мне паступалі прапановы — з абавязковай рэлакацыяй. Але пасля таго, як я дадаў у рэзюмэ радок: «рэлакейт немагчымы», — рэкруцёры перасталі пісаць.
Ці можна сказаць, што ў крызіс топ-лэвэл спецыялістаў трэба менш, — і так, і не. Калі гэта тэхлід або архітэктар, то так: бо новых праектаў цяпер менш. Але неабходнасць у СТО застаецца, ёсць яшчэ стартапы, хоць і не тут — не ў Беларусі.
Кампаніі, якія прыходзяць, той жа «Тинькофф» або «Укантакце» — гэта такі мізэр. І вакансіі ў іх вісяць вельмі даўно — ужо год. Я спрабаваў адгукнуцца ў «Тинькофф» — і адхілілі маё рэзюмэ нейкай рэзалюцыі, нават сумоўя не было. Чаму — напэўна, яны шукаюць нейкіх супер-старз.
Ад рэкруцёраў заходніх кампаній і кампаній з беларускімі каранямі я чую адно і тое ж: «Гэта палітыка кампаніі — мы з Беларусі не наймаем». Часам яны выказваюць асцярогі, што не змогуць плаціць — плацяжы не дойдуць. Спадарства, зусім нядаўна я працаваў з амерыканскай кампаніяй, усё нармальна — грошы прыходзілі без праблем. Але не, «мы не зможам з вамі працаваць — не збіраемся тлумачыць, чаму».
Глядзеў я і ў бок расійскага рынку — так, але там таксама рэджэкцяць: «Мы наймаем толькі грамадзян Расійскай Федэрацыі». Я працую на ППД — яны не хочуць так: «Патрэбны СНІАР».
Ад адчаю я падаюся на тэхліда, і нават на проста сеньёра, але мяне часта рэджэкцяць як оверкваліфайд-спецыяліста (паводле маёй статыстыкі, такіх адмоў каля 65%) — гэта крыўдна! Кажуць: «Мы не возьмем вас, бо пры першай жа магчымасці вы сыдзеце». Хоць я кажу прама: я шукаю доўгатэрміновы камітмент і не збіраюся «збягаць», буду працаваць — на бок не пагляджу.
Мая статыстыка: больш за сотню сумоўяў, водгукаў — больш за 500, сарваных офераў — 6. Адзін стартап не атрымаў інвестыцый — таму «пралёт», дзесьці заказчык рэзка перадумаў працаваць з Беларуссю, а я не магу рэлакавацца ў іншую краіну. А хтосьці раптам гэтак жа рэзка вырашыў, што мне трэба было б хадзіць у офіс — а я не магу, я толькі аддалена працую.
Чаму рэлакейт не варыянт
Рашэнне працаваць у Беларусі і з дому для мяне не капрыз. Растлумачу, чаму так:
- і ў мяне, і ў жонкі хворыя бацькі — мы не можам з’ехаць і пакінуць іх тут адных;
- плюс маленькія дзеці — маім сынам-двайняткам па 3 гады;
- і самая вялікая праблема — у мяне трывожна-фобічны разлад: я не магу заставацца адзін дома або выходзіць кудысьці ў адзіноце, нават проста на вуліцу выйсці далей, чым на 200 метраў ад дома або праехаць па горадзе без жонкі — у мяне пачынаецца панічная атака.
Гісторыя трагічная: у 2015 годзе мне паставілі дыягназ пухліна мозга. Ён не пацвердзіўся, але мяне гэта моцна трыгернула. У мяне былі рэмісіі — ад паўгода да года, я нават ездзіў адзін за горад. Але дзеўбануў кавід, нарадзіліся дзеці — мяне накрыла зноў.
Я праходжу тэрапію. Дый мой разлад ніяк не ўплывае на маю працу. Але, на жаль, ён уплывае на маю мабільнасць. Далёка з’ехаць нават у суправаджэнні блізкіх не атрымліваецца.
Часам я кажу пра гэта на сумоўях — калі пытаюцца пра камандзіроўкі або анбордзінг за мяжой. Адказваю: «Не, спадарства, у мяне не тая сітуацыя — я не магу».
«Цяпер час, калі джуны малююць сабе досвед, а архітэктары і ліды — наадварот, рэжуць»
Якія перспектывы — пакуль усё выглядае сумна, і паляпшэнняў не прадбачыцца.
Час ад часу я знаходжу невялікія заказы на фрыланс — у асноўным дзякуючы нэтворкінгу: каму патрэбны спецыяліст на парт-тайм альбо ненадоўга (але цяпер такога ўжо менш), мне таксама прапануюць ролю прэсэйл-менеджара — парт-тайм або на запыт. Але гэта ўсё роўна вельмі сумна.
«Падушка» бяспекі ёсць — але туды даводзіцца раз за разам запускаць руку, гэта таксама не вельмі прыемна. Мая жонка праектная менеджарка, яна працуе цяпер па 4 гадзіны на дзень — яе працадаўца цяпер перажывае не найлепшыя часы і «рэжа» час.
Кажуць, цяпер такі час, калі джуны «малююць» сабе вопыт, а архітэктары і ліды — наадварот, «рэжуць», каб не палохаць рэкруцёраў. Не ведаю, можа, і мне калі-небудзь прыйдзецца звярнуцца да такога. Але пакуль я не хацеў бы, а раптам маё новае рэзюмэ адпудзіць чалавека, які прыйдзе з прапановай мары — калі патрэбна будзе якраз мой вялікі вопыт.
План Б: я вывучаю RUST. Гэта вельмі перспектыўная мова, але вакансіі на яе ў Беларусі адзінкавыя (калі наогул з’яўляюцца).
Што праўда, я гатовы пайсці нават на джуна па RUST — абы зачапіцца і развівацца ў гэтай тэхналогіі. Я не стаўлю пытанне так: хачу высокую пазіцыю на .NET, або JS, або Ruby on Rails — я згодны ледзь не на інтэрнатуру па RUST. Я прыхільнік гэтай тэхналогіі!
Читать на dev.by