Дарья Кавалевич bel 24 кастрычніка 2025, 13:03

«Будуць шукаць». Каму яшчэ хочуць адкатаць пальцы

Сабралі свежыя выпадкі выкліку на дактыласкапію ў Беларусі.

Мужчын у Беларусі (прынамсі, мы ведаем толькі пра мужчынскія выпадкі) з пачатку кастрычніка актыўна запрашаюць у РУУС на здачу адбіткаў пальцаў. Пасля публікацыі першай гісторыі пра падобныя (але не ідэнтычныя) выпадкі нам расказалі яшчэ два чалавекі.

— На мой адрас у Беларусі таксама прыйшоў лісток з патрабаваннем на працягу двух тыдняў з’явіцца на дактыласкапію, — паведаміў першы чытач. — У паведамленні спасылка на закон аб дзяржаўнай дактыласкапічнай рэгістрацыі, без падрабязнасцяў. Жыву ў іншай краіне, ВНЖ маецца, але спецыяльных паведамленняў пра яго я нікуды не дасылаў. Праўда год таму паказваў яго пры перасячэнні беларускай мяжы.

У чытача ёсць падставы меркаваць, што выклік не звязаны з наяўнасцю ВНЖ (для гэтага раната — змены ў закон яшчэ не прынятыя). Справа ў тым, што яго знаёмы, які жыве ў Беларусі і ВНЖ іншых краін не мае, таксама атрымаў нядаўна такое ж паведамленне. І ўжо схадзіў у РУУС.

— Там яму расказалі, што выйшаў нейкі закон, які абавязвае прайсці дактыласкапію ўсіх ваеннаабавязаных (насамрэч, гэты закон выйшаў яшчэ ў 2003 годзе — devby). Нават тых, хто не служыў і ў каго ваенны білет на руках (гэта якраз мой выпадак). Знаёмы спытаў, а што будзе з тымі, да каго не дазвоняцца/не дапішуцца. Яму адказалі, што, маўляў, будуць шукаць, але ніякіх абмежаванняў для тых, хто не прайшоў дактыласкапію, быццам няма.

Роўна такое ж паведамленне прыйшло і сваяку нашага чытача. Ён таксама жыве ў РБ, не служыў і мае ваенны білет на руках, працуе медыкам. Гэта значыць усе тры выпадкі аб’ядноўвае статус ваеннаабавязанага без службы ў войску.

Другі чытач жыве за мяжой. Выклік на дактыласкапію ён атрымаў праз блізкага сваяка — таму патэлефанавалі на мабільны.

— Проста папрасілі мяне прыйсці на адбіткі, — расказаў ён. — Падстаў не называлі, тэрмінаў таксама, таму што сваяк сказаў, што мяне няма ў краіне. ВНЖ у мяне ёсць, але дзяржава пра яго нічога не ведае. І я не ваеннаабавязаны: у мяне на руках ваенны білет з вызваленнем па медыцынскіх падставах (здаецца, вызваленне ад войска не пазбаўляе статусу ваеннаабавязанага — devby).

Мужчына мяркуе, што выклік звязаны з тым, што ён знаходзіцца ў статусе падазраванага па «народным артыкуле». Раней яго выклікалі на допыт.

Сапраўды, у цяперашнім пераліку асоб, якія падлягаюць абавязковай дактыласкапіі, ёсць «падазраваныя (абвінавачаныя) ва ўчыненні злачынства або асуджаныя за ўчыненне злачынства». Аднак у ім таксама ёсць і ваеннаабавязаныя, а таксама прызыўнікі.

Апісаныя выпадкі дазваляюць меркаваць, што пакуль масавы інтарэс для РУУС уяўляюць менавіта ваеннаабавязаныя. Няма пераканаўчых доказаў, што органы прэвентыўна пачалі дактыласкапіраваць грамадзян па прыкмеце ВНЖ/другога грамадзянства/карты паляка.

Хто такія ваеннаабавязаныя

Паводле закона РБ «Аб воінскім абавязку і воінскай службе»,

ваеннаабавязаны — гэта грамадзянін, які знаходзіцца ў запасе Узброеных Сіл ці іншых воінскіх фарміраванняў.

У сваю чаргу, «запас Узброеных Сіл ствараецца з ліку грамадзян:

— звольненых з ваеннай службы, службы ў рэзерве ў запас Узброеных Сіл;

— якія прайшлі навучанне па праграмах падрыхтоўкі афіцэраў запасу на ваенных кафедрах або факультэтах;

— вызваленых ад прызыву на ваенную службу, службу ў рэзерве;

— якія адбылі пакаранне ў выглядзе пазбаўлення волі ў папраўчых установах;

— якія не прайшлі ваенную службу па дасягненні імі 27-гадовага ўзросту;

— якія прайшлі службу ў органах унутраных спраў, Следчым камітэце, Дзяржаўным камітэце судовых экспертыз, органах фінансавых расследаванняў, органах і падраздзяленнях па надзвычайных сітуацыях і залічаных у запас Узброеных Сіл;

— прызнаных па стане здароўя непрыдатнымі да ваеннай службы ў мірны час;

якія прайшлі альтэрнатыўную службу;

— жаночага полу, якія маюць ваенна-ўліковую спецыяльнасць;

— накіраваных для пастаноўкі на воінскі ўлік у ваенны камісарыят (адасобленае падраздзяленне) па месцы жыхарства ў адпаведнасці з часткай пятай артыкула 17 дадзенага Закона.

Хто падлягае абавязковай дактыласкапіі

Артыкул 7 Закона «Аб дзяржаўнай дактыласкапічнай рэгістрацыі»:

Абавязковай дзяржаўнай дактыласкапічнай рэгістрацыі падлягаюць:

1.1. грамадзяне Рэспублікі Беларусь, якія прызываюцца і паступаюць у добраахвотным парадку на воінскую службу ва Узброеныя Сілы Рэспублікі Беларусь, а таксама прызываюцца на альтэрнатыўную службу;

1.2. грамадзяне Рэспублікі Беларусь, якія праходзяць ваенную службу ў дзяржаўных органах, у якіх прадугледжана ваенная служба, іншых войсках і воінскіх фарміраваннях Рэспублікі Беларусь;

1.3. грамадзяне Рэспублікі Беларусь, якія праходзяць службу або працуюць у: органах унутраных спраў; прафесійных аварыйна-выратавальных службах; падатковых органах;

мытных органах;

Дзяржаўнай інспекцыі аховы жывёльнага і расліннага свету пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь;

органах фінансавых расследаванняў Камітэта дзяржаўнага кантролю Рэспублікі Беларусь;

органах пракуратуры; Следчым камітэце Рэспублікі Беларусь; Дзяржаўным камітэце судовых экспертыз Рэспублікі Беларусь; 1.4. члены экіпажаў паветраных, марскіх і рачных суднаў Рэспублікі Беларусь; 1.5. асобы, якія працуюць на небяспечных вытворчых аб’ектах; 1.6. грамадзяне Рэспублікі Беларусь, замежныя грамадзяне і асобы без грамадзянства,

прызнаныя недзеяздольнымі або абмежаваныя ў дзеяздольнасці па рашэнні суда; 1.7. грамадзяне Рэспублікі Беларусь, замежныя грамадзяне і асобы без грамадзянства, падазраваныя (абвінавачаныя) ва ўчыненні злачынства або асуджаныя за

ўчыненне злачынства; 1.8. асобы, якія стаяць на прафілактычных уліках у органах унутраных спраў, асобы, у

адносінах да якіх ужыты прымусовыя меры бяспекі і лячэння, прадугледжаныя Крымінальным кодэксам Рэспублікі Беларусь, а таксама асобы, якія здзейснілі адміністрацыйныя правапарушэнні, за якія прадугледжана адказнасць у выглядзе адміністрацыйнага арышту;

1.9. замежныя грамадзяне і асобы без грамадзянства, якія падлягаюць дэпартацыі або высылцы з Рэспублікі Беларусь;

1.10. замежныя грамадзяне і асобы без грамадзянства, якія прыбылі ў Рэспубліку Беларусь і звярнуліся з хадайніцтвам аб прадастаўленні статусу бежанца, дадатковай абароны або прытулку ў Рэспубліцы Беларусь у адпаведнасці з заканадаўчымі актамі Рэспублікі Беларусь, за выключэннем непаўналетніх, якія не дасягнулі 14-гадовага ўзросту, ці замежныя грамадзяне або асобы без грамадзянства, якім прадастаўлена часовая абарона ў Рэспубліцы Беларусь, за выключэннем непаўналетніх, якія не дасягнулі 14-гадовага ўзросту, а таксама замежныя грамадзяне і асобы без грамадзянства, якія звярнуліся за атрыманнем дазволу на пастаяннае пражыванне ў Рэспубліцы Беларусь, за выключэннем непаўналетніх, якія не дасягнулі 14-гадовага ўзросту, і замежных грамадзян і асоб без грамадзянства, якія дасягнулі 60-гадовага ўзросту;

1.11. ваеннаабавязаныя.