ІТ-дырэктары пабывалі ў КДБ на «ветлівай размове» пра данаты. Вось іх аповед

10 студзеня, калі гісторыя пра спісы ІТ-спецыялістаў набірала абароты ў медыя, Юрый і Марыя напісалі ў рэдакцыю dev.by амаль адначасова.

Яны прадставіліся кіраўнікамі кампаній-рэзідэнтаў ПВТ і назвалі свае рэальныя імёны. Мы праверылі: такія кампаніі ёсць у ПВТ і іх узначальваюць людзі з гэтымі імёнамі. Гэта невялікія кампаніі да 100 чалавек. 

Затым Юрый і Марыя расказалі пра сваё наведванне аддзялення КДБ у Мінску. Іх аповеды падобныя шмат у якіх дэталях. Яны абое пайшлі ў КДБ з уласнай ініцыятывы — пасля таго, як нейкі «знаёмы» папярэдзіў іх пра наступствы за данаты ў фонды ByHelp і BySol. 

Затым адбылася «сустрэча» ў КДБ. Марыя, паводле яе слоў, пабывала там яшчэ 27 снежня, Юрый — 10 студзеня. Абое падчас гутаркі пацвердзілі, што данацілі ў пратэсныя фонды, і паказалі выпіскі пра гэтыя плацяжы.

Абое суразмоўцы характарызуюць размову ў КДБ як «ветлівую, тактоўную, без ціску».

У КДБ кіраўнікам ІТ-кампаній прапанавалі зрабіць данат у адную з дабрачынных устаноў на выбар: «дзіцячыя дамы, хоспісы, спецыяльныя школы і падобныя ўстановы». Паводле слоў Юрыя, сума ўнёску была роўная 10-кратнаму памеру «старога» данату ў фонды BySol або ByHelp. 

Марыя пераказала грошы ў «Мінскі гарадскі цэнтр медыцынскай рэабілітацыі дзяцей з псіханеўралагічным захворваннямі».  

Юрый — у ДУСА «Вясноўскі дом-інтэрнат для дзяцей-інвалідаў» (скрыншот квітанцыі пераказу ёсць у распараджэнні рэдакцыі).

Затым Марыі выдалі пастанову пра адмову ва ўзбуджэнні крымінальнай справы супраць яе (суразмоўніца не паказала дакумента рэдакцыі, бо «давала падпіску і асцерагаецца наступстваў»). Юрыю абяцалі выслаць пастанову на пошту.

dev.by не змог высветліць, пра якую крымінальную справу вядзецца гаворка. Паводле слоў Марыі, ёй не паказвалі дакументаў пра ўзбуджэнне крымінальных спраў супраць яе або супрацоўнікаў яе кампаніі. Пра пагрозу крымінальнага пераследу яна даведалася яшчэ да наведвання аддзялення спецслужбы — «ад калегі з іншай кампаніі, які таксама ўжо вярнуўся з КДБ».    

Сілавікі паказалі Марыі спіс супрацоўнікаў яе кампаніі, якія данацілі ў фонды. Паводле слоў Юрыя і Марыі, іх падначаленыя таксама аказалі або пагадзіліся аказаць «дабрачынную дапамогу хворым дзецям».   

«Усе, хто цяпер у Беларусі, — і нават некаторыя па-за ёй — выказалі жаданне закрыць пытанне такім жа парадкам», — сцвярджае Марыя. 

Што адбываецца

Паводле інфармацыі крыніц dev.by, ПВТ пераслаў у ІТ-кампаніі спісы спецыялістаў, якія данацілі ў фонды. Ацаніць маштабы пакуль праблематычна. Невядома, як менавіта і за які перыяд сфармавалі спісы, колькі ў іх ІТ-спецыялістаў, якія ІТ-кампаніі іх атрымалі і яшчэ атрымаюць. Заснавальнікі фондаў лічаць, што гэта могуць быць спісы з банкаў, у якія (магчыма) уключылі ініцыятараў плацяжоў праз фэйсбук з беларускіх картак.

Мы верыфікавалі інфармацыю пра тое, што такія гутаркі праводзяць у адной буйной ІТ-кампаніі (мноства не звязаных крыніц). 

Адзін з чытачоў dev.by сцвярджае, што такія ж «велізарныя спісы» атрымліваюць, у прыватнасці, банкі: «Супрацоўнікаў, якія данацілі, прымушаюць пералічваць данаты куды скажуць. Некаторых звальняюць».

dev.by атрымалася пацвердзіць звальненне як мінімум аднаго банкаўскага менеджара высокага ўзроўню «за данат». 

Заснавальнікі двух фондаў (BySol і ByHelp) Андрэй Стрыжак і Аляксей Лявончык выключаюць уцечку баз даных пра людзей, якія рабілі данаты. Паводле іх дапушчэння, інфармацыю пра данаты маглі даць банкі, у спісах могуць быць тыя, хто данаціў куды-небудзь праз Facebook з беларускіх карт.

— Плацяжы апрацоўвае Stripe (плацежная сістэма — заўв.), і можна адфільтраваць транзакцыі праз яе на Facebook. Але каму пайшоў данат — не <вызначыць нельга>, — растлумачыў на сваёй старонцы ў фэйсбуку Аляксей Лявончык. 

Заснавальнікі фондаў не рэкамендуюць наведваць гутаркі, а тым, каго на іх запрашаюць, раяць пакінуць краіну.

Калі вашая ІТ-кампанія гутарыць з супрацоўнікамі пра данаты, напішыце ў наш бот або на пошту editor@dev.by.