Нідэрланды: як шукаць працу, дзе жыць і навошта наогул туды. Досвед старажыла

Пра сябе

Я з’ехаў з Мінска ў 2010 годзе, паспеўшы папрацаваць там усяго пару гадоў. Спачатку тры гады жыў у Германіі, але там мне не спадабалася, таму напярэдадні 2014-га я перабраўся ў Нідэрланды. Спачатку працаваў у буйной фірме па праграме HSM. Праз чатыры гады пачаў мяняць кампаніі, бо зразумеў, што магу знайсці нешта цікавейшае. 

Тады ж падаўся на грамадзянства. Звычайна працэдура займае год, але ў маім выпадку праз кавід на ўсё сышло паўтара. Атрымаўшы пашпарт, звольніўся і паўгода проста атрымліваў асалоду ад жыцця. Потым уладкаваўся ў невялікую кампанію ў галіне мікра- і нанаэлектронікі, працую на стыку софтверу і навукі — чатыры дні на тыдзень. 

Чаму варта адразу вызначыцца з рэгіёнам

У NL два буйныя рэгіёны — умоўны поўдзень, Норд-Брабант, з найбуйнейшым горадам Эйндховенам, і ўмоўная поўнач, Рэндстад: Амстэрдам, Утрэхт, Ратэрдам, Гаага і г. д.

На поўдні — суровая нардычная індустрыя. Некалі галоўнай карпарацыяй там была Philips, пасля яе развалу ўтварыліся драбнейшыя фірмы. Цяпер самая буйная арганізацыя ў рэгіёне — ASML. На поўначы — класічны кліентаарыентаваны бізнэс «з чалавечым тварам»: стартапы, фінтэх і г. д.

Для мясцовых гэтая веда з’яўляецца агульным месцам, а для рэлакантаў чымсьці новым.

Чаму айцішнікі выбіраюць NL? Па-першае, гэта адное з нямногіх месцаў у Еўропе, дзе можна спакойна знайсці працу ў ІТ. Па-другое, праз пяць гадоў можна падавацца на грамадзянства. Але каб жыць у краіне пяць гадоў, вам трэба аптымізаваць выдаткі, значыць, мае сэнс купіць жытло. Гэта танней, чым здымаць. Але ўсё роўна вельмі дорага, спатрэбіцца крэдыт.

Гэта асабліва важна для тых, у каго пакуль няма пашпарта. Калі вы HSM і вас звольнілі, у вас усяго тры месяцы на пошук новай працы. 

Я, напрыклад, купіў дом у Эйндховене, на працу езджу на ровары і шукаць працу ў Амстэрдаме ўжо не буду. Катацца на машыне туды-сюды кожны дзень, стаяць у заторах — навошта мне гэта трэба?

Яшчэ адзін нюанс, які становіцца важным пры атрыманні пашпарта. Эйндховен знаходзіцца ў 20 км ад бельгійскай мяжы і ў 30 км ад першага бельгійскага жытла. Нерухомасць там значна таннейшая. Калі ў вас грамадзянства ЕС, можна жыць у Бельгіі і ездзіць на працу ў Эйндховен. Калі няма, вы мусіце жыць там, дзе атрымалі ДНЖ.

Што з працай

Для ўдзелу ў праграме HSM і адпаведна легалізацыі ёсць уваходны парог па заробку. Джуніяр такой зп не атрымае. Мідл або сеньёр неяк уладкуецца. Так, цяпер працу знайсці цяжка, былі часы лягчэйшыя, але крызіс — ва ўсім свеце.  

Каб прэтэндаваць на вакансію ў NL, не трэба быць у авангардзе сусветных тэхналогій — патрэбны проста досвед распрацоўкі. Дакладна ведаю, што С++ і Python тут папулярныя. Папулярнасць Python да таго ж пастаянна расце — відаць таму, што яго стваральнік нідэрландзец. Для распрацоўшчыкаў на Java і С#, здаецца, таксама ёсць праца.

З іншымі ІТ-спецыяльнасцямі складаней. Напрыклад, тэсціроўшчыкаў патрабуецца вельмі мала. Дзейнічае прынцып: сам напісаў — сам тэсціруй. На дзве-тры каманды (тузін распрацоўшчыкаў) можа быць толькі адзін QA. 

Спіс буйных прадуктовых кампаній у Noord Brabant Regio:

• ASML (сусветны лідар у вытворчасці літаграфічнага абсталявання; ніхто не можа пазбегнуць працы тут у нейкі момант сваёй кар’еры, я таксама працаваў на іх пару месяцаў);
• Philips (насамрэч даўно ўжо не буйны гулец у рэгіёне, наймае вузкіх спецыялістаў, трэба строга адпавядаць job description);
• Tomtom (hiring process неадэкватны заробкам, згадваю, каб не гублялі час на іх);
• ThermoFisher;
• Кампаніі ў HTC — High Tech Campus. Мясцовая Silicon Valley. Усе буйныя гульцы маюць там офіс. Для вас гэта вычарпальны спіс патэнцыйных працадаўцаў.

Буйныя «галеры» ў Noord Brabant Regio, якія перавязуць вас і перапрададуць вышэйшым кампаніям:

• Sioux;
• TMC;
• Capgemini;
• ICT Group;
• Akkodis.

Парады для тых, хто шукае працу ў NL:

• Шукайце працадаўцу, які здольны вас рэлакаваць і даць гарантыі працаўладкавання на некалькі гадоў наперад, а не таго, хто дасць вам «цікавую працу». Напрыклад, на ASML вы будзеце пісаць па адным радку кода на месяц і запаўняць кучу паперак, каб гэты радок засабміціць. Але няма нічога дрэннага ў «галерах».
• Рэкамендацыі з інтэрнэту, як шукаць працу ў NL «наогул для ўсіх», вам не пасуюць. У вас даволі спецыфічны выпадак: non-EU passport, вашая краіна пад санкцыямі і г. д. Нідэрландскія пошукавыя борды не для вас, пачніце з LinkedIn.
• Калі вы маеце сябра ці былога калегу, які ўжо працуе ў NL і можа даць на вас referral, звярніцеся да яго — гэта можа спрацаваць. За гэта калега атрымае грошы.
• Вы сутыкняцеся з рэкруцёрам — гэта амаль непазбежна. Памятаеце, што рэкруцёр па змаўчанні некампетэнтны. Не бойцеся яму адмаўляць. 

Што не так з рэкруцёрамі

Калі я шукаў працу ў Беларусі, то проста заходзіў на джабборд, глядзеў аб’явы і тэлефанаваў у кампанію. У NL няма вакансій ад кампаній у адкрытым доступе, іх па сваіх каналах «разбіраюць» рэкруцёры. Да таго ж у апісанні не паказваецца назва кампаніі (гэта нястрашна, вы неўзабаве навучыцеся чытаць паміж радкоў). Але важна не звязацца з дрэнным рэкруцёрам. Тут дзве праблемы:

1. Калі адзін рэкруцёр прапаноўвае вас на нейкую пазіцыю, то іншы рэкруцёр ужо не можа гэтага зрабіць.

Вы бачыце вакансію, звязваецеся з рэкруцёрам, пра штосьці дамаўляецеся. А зранку бачыце гэтую вакансію ў іншага рэкруцёра.

2. Гэта людзі з сярэдняй адукацыяй, без тэхнічных ведаў. Яны не разумеюць, што прадаюць.

Замест адной вакансіі рэкруцёр можа прапанаваць іншую. Калі скілсэт вам не пасуе (напрыклад, шукаюць пітаніста, а вы джавіст), ён будзе ўсімі сіламі пераконваць вас, што ўсё як мае быць. Трэба слухаць сябе — толькі вы адказныя за тое, каб зверыць вашыя скілы з патрабаванымі.

Рэкруцёру пляваць; ён прывядзе вас да працадаўцы, і вы можаце сапсаваць з ім адносіны.

Ці варта шукаць працу на рынку NL рэкруцёрам з Беларусі? Не ведаю. Рэкруцёры з іншых краін сустракаюцца, але яны як мінімум мусяць размаўляць па-нідэрландску.

Праца па-за ІТ

Калі ў вас гуманітарная спецыяльнасць, звязаная з мовай, то прыйдзецца нялёгка.

Недастасавальная спецыяльнасць юрыста — трэба знаць мясцовыя законы. Недастасавальная спецыяльнасць бухгалтара — тут свая падатковая сістэма. Што праўда, мець вышэйшую адукацыю бухгалтару не абавязкова, часцяком яны тут нізкага ўзроўню. Але трэба ведаць мову.

Наогул амаль уся праца па-за межамі ІТ патрабуе ведаў нідэрландскай мовы. Хіба што прадаўцам з веданнем англійскай знайсці працу даволі проста. З прытокам мігрантаў працоўнай мовай ва ўмоўнай Zara стаў англійская. То-бок замежнікаў настолькі шмат, што нідэрландская ўжо не працуе. Гэта ятрыць мясцовых бабулек, якія ходзяць у крамы.

Але тут нічога не зрабіць. У некаторых нідэрландская такая, што ніякія курсы не дапамогуць.

Як вучыць нідэрландскую

Дзеці мову вучаць хутка. Дзе вывучыцца даросламу — пытанне. Добрых курсаў мне не траплялася, я хадзіў на дрэнныя. Мова ў мяне пасіўная, на ўзроўні А2-В1. Я разумею гаворку навакольных і тэлевізар, але гаварыць мне складана. Як толькі мясцовыя чуюць вашае вымаўленне, яны момантам пераходзяць на англійскую.

Напэўна, трэба скончыць мясцовы ўніверсітэт, прычым у гуманітарным профілі, бо тэхнары вучацца на англійскай. Альбо прыехаць з сужэнцам, які/ая працуе. Альбо ўзяць шлюб з нідэрландцам.

У NL шмат беларусаў, якія жывуць тут даўно і пераязджалі зусім не як ІТ. Тыповая гісторыя: дзяўчына, якая скончыла з адзнакай БДУ, пераехала, выйшла замуж, адвучылася ў мясцовым універсітэце і працуе юрыстам/псіхолагам/перакладчыкам. 

Дарэчы, беларуская супольнасць за апошнія тры гады моцна вырасла. Калі ў 2020 годзе ў чаце «Беларусы Нідэрландаў» (ён не палітычны, хутчэй бытавы) было каля 300 чалавек, то цяпер 900+. У тры разы, напэўна, павялічылася і сама супольнасць. У асноўным гэта айцішнікі з сем’ямі.

Пра падаткі

Падатковая шкала прагрэсіўная. Вось тут можна азнаёміцца з тым, як мяняліся стаўкі. У 2023 годзе пры гадавым даходзе брута да 73 031 Еўра падаходны падатак — 36,93%, пры перавышэнні — 49,50%.

Можна пагуляцца з падатковым калькулятарам.

У рэальнасці стаўка атрымліваецца некалькі меншай, каля 30%, за кошт частковага вяртання падаткаў. Калі ў мяне быў рулінг (30-працэнтны вылік з падаткаабкладальнай базы для мігрантаў), то зп нета выходзіла 75-80% ад брута. Цяпер, калі рулінгу ўжо няма, каля 70%.

Калі вы жылі ў Бельгіі на мяжы з NL, то не атрымаеце рулінгу. Але калі вы нідэрландзец, які пяць гадоў пражыў у ЗША і вярнуўся дадому, то атрымаеце.

Я да NL жыў у Германіі. Прыйшлося замераць адлегласць на карце і даведацца, што не ўся Германія аднолькава карысная. У маім выпадку выявілася 200 км, таму рулінг я атрымаў, што праўда, не на абяцаныя восем гадоў. Да таго часу, як тэрмін скарацілі да пяці гадоў, я паспеў выбраць сем.

Тады быў вялікі скандал: вы ж абяцалі нам восем гадоў! Акей, скарачайце да пяці, але толькі для новых мігрантаў, а не для ўсіх.

Варта ўлічваць, што рулінг могуць наогул скасаваць, бо 22 лістапада будуць парламенцкія выбары і ў выбаршчыкаў шмат пытанняў, што гэта за людзі атрымліваюць зп вышэйшую за сярэднюю, а падаткі плацяць ніжэйшыя за сярэднія.

Мігранцкая тэма наогул абмяркоўваецца даволі шырока. На яе накладваецца крызіс з жытлом: яго не стае, людзі злуюцца. Пасля выбараў партыі будуць фармаваць кааліцыю, значыць, будзе торг. І інтарэсамі тых, хто не мае права галасаваць, могуць ахвяраваць. 

Таму пры складанні планаў трымайце ў галаве, што цяперашнія ўмовы могуць змяніцца. 

Пра жытло

Калі вы хочаце пераехаць у краіну, у якой зможаце купіць жытло, то Нідэрланды — найлепшы выбар. Нават сёння.

Так, у нас крызіс з жытлом, цэны — космас і купіць жытло цяжка. Але калі вы маюць намер заставацца і ў вас пастаянны працоўны кантракт, добры прыбытак і віза HSM, то правілы крэдытавання жытла для вас тыя ж, што і для грамадзян. Вам не трэба выкладваць чвэрць цэны са сваёй кішэні — вы ідзяце ў банк і атрымліваеце ў крэдыт 102% ад кошту ўпадабанага дома. Здаецца, такога няма больш нідзе. 

То-бок, калі ваш дом каштуе ўмоўныя 300 тысяч еўра, вы можаце прасіць у банка 306 тысяч. Навошта гэтыя +6 тысяч? Каб заплаціць падатак за куплю дома — 2%. Яшчэ будуць накладныя выдаткі: ацэнка, паслугі маклера, натарыуса, — усяго да 10 тысяч еўра.

У 2017 годзе я купіў трохпавярховы таўнхаўс плошчай 138 кв. м за 265 тысяч еўра. Калі прадаваць яго цяпер у першыя-лепшыя рукі, можна атрымаць 450 тысяч еўра. Дом, які стаіць асобна, будзе каштаваць ад 1 млн еўра. Зямля дарагая, таму дамы тут растуць уверх.

Мне далі іпатэчны крэдыт пад 2,38% гадавых, цяпер праз інфляцыю працэнт вышэйшы. Але арэнднае жытло таксама даражэе, таму штомесячны плацеж за крэдыт (за яго яшчэ належыць падатковае вяртанне) хутчэй за ўсё будзе меншым за ўзнос на здымную кватэру.

А вось цэны на жытло ў маім раёне: сярэдняя цана дома, сярэдняя цана кв. м, за колькі дзён у сярэднім аб’ект прадаецца:

Пра зп і якасць жыцця

Нета 3500 еўра тут лічыцца добрым заробкам. Рэлаканты-пачаткоўцы скардзяцца, што гэтага мала. Тут трэба разумець, што мясцовыя і мігранты знаходзяцца ў розных умовах.

Нідэрландзец можа атрымліваць 2000 еўра, але ў яго свой дом, прычым хутчэй за ўсё з выплачаным крэдытам. Крызіс з жытлом тычыцца толькі мігрантаў, маладых сем’яў і ўчорашніх студэнтаў. Яны могуць мець добрую працу з высокай зп, але гэта не вырашыць іх праблемы. А побач ва ўласным доме будуць тата з мамай, якія выдатна жывуць на пенсію.

Таму пераезд у NL — гэта інвестыцыя. Проста цяпер табе цяжка, у цябе няма жытла, але калі ты зможаш яго здабыць, то далей будзе значна лягчэй. Ты паступова ўцягваешся і разумееш, на чым можна зэканоміць.

Турысты жахаюцца, які дарагі транспарт. Так, але калі ў цябе праязны, то ўжо значна танней. Калі ровар, ты наогул не плаціш. А яшчэ працадаўца па законе кампенсуе працаўнікам праезд. Сума залежыць ад адлегласці. Ты кладзеш грошы ў кішэню, а на працу едзеш на ровары.

Потым ты вывучаеш заканадаўства і разумееш, што вось за гэта і за гэта табе належыць tax refund. Так і набягае. Нягледзячы на інфляцыю, цяпер я трачу значна менш, ніж дзесяць гадоў таму.

Да таго ж Нідэрланды — сацыяльная дзяржава. Так, тут высокія падаткі, але і добры сацпакет. Напрыклад, даюць крэдыты на ўладкаванне дома — усталяванне сонечных панэляў, кандыцыянераў і да т. п. Калі ваш даход брута не перавышае 60К, крэдыт будзе пад 0%, калі вышэйшы — пад 4, 5%.

Таму нельга судзіць пра якасць жыцця па памеры зп, усё залежыць ад таго, як сыходзіцца ваш баланс. 

Проста дамаўляешся з працадаўцам, і ён прапарцыйна зніжае зп. Прагрэсіўная шкала падаткаў дадае гэтаму сэнсу. Калі ваш гадавы даход 85К і вы разумееце, што з 12К палова сыдзе на падатак, вы кажаце: акей, давайце мне 73К і выходны.

Так што перад прыняццем рашэння проста прыкіньце, што вы атрымаеце праз 5 гадоў і што праз 10. Гаворка не толькі пра грошы, але і пра якасць жыцця — пра тое, чаго вы ад яго хочаце.

Што прыцягвае ў NL

Добрая школьная адукацыя

Усе ведаюць, што ў NL лепш за ўсіх размаўляюць па-англійску (не лічачы англамоўных краін). Гэта сапраўды так. Абагналі Швецыю. Нават бомж тут будзе размаўляць па-англійску.

Прычым дзяцей не вучаць англійскай з маленства. Лічыцца, што малых не трэба мучыць мультымоўем — так, усе мультфільмы дублююцца на нідэрландскай. А вось у 10 гадоў школьнікі пачынаюць вучыць англійскую і паспяхова ёй авалодваюць. Для мяне гэта паказчык добрай сістэмы адукацыі. 

Ворк-лайф баланс

Тут ніхто не перапрацоўвае. Тое, што можна зрабіць заўтра, будзе зроблена заўтра. Апошні раз я авертайміў 10 гадоў таму. Калі вам патрэбны авертайм, значыць, нешта не так з вашымі працэсамі, людзі ў гэтым не вінаватыя. 

Прырода

У абодвух рэгіёнах — ідылічныя краявіды. У Эйндховене яны больш сельскія, чымсьці падобныя да Беларусі. Вакол — лес, пакрыты веладарожкамі. Я аб’ехаў на ровары ўсю акругу, і гэта вельмі цікава: кожная вёска — як з малюнка. Акрамя працы і дома, тут ёсць чым заняцца.

Клімат

Добра падыходзіць для беларусаў. Тая ж шырата, неспякотна. Дажджоў прыкладна столькі ж. Адзінае адрозненне: у Беларусі ўсё ж такі ёсць зіма, а тут — вельмі доўгая восень. Сонца, на жаль, як у Мінску. 

Людзі

Але самае галоўнае для мяне — гэта чалавечы капітал. Людзі тут з шырокім кругаглядам, адкрытыя, гатовыя дапамагчы. У іх няма расавых, гендарных і іншых забабонаў. Тут вы будзеце жыць і развівацца ў асяроддзі разумных людзей.

dev.by, як і іншым сумленным медыя, сёння вельмі складана: рэдакцыя працуе па-за межамі краіны, а нашыя рэкламныя даходы скараціліся ў некалькі разоў. Але мы даем рады — з вашай дапамогай. Гэта вы дзеліцеся з намі інфанагодамі, думкамі, досведам, часам, увагай і данатамі.

Праз Patreon. 

З Беларусі — праз Donorbox.

І яшчэ крыптой, тут кашалькі.

Дзякуй, што прачыталі гэтае паведамленне.