«Хоць я не дурань». Чаму дасведчаны тэхнар паверыў фэйкавым «брокерам ад Альфа-банка»

«Метады НЛП працуюць»: чаму тэхнічныя веды могуць і не абараніць

Раскажу пра сябе, каб быў зразумелы мой узровень кампетэнцыі. Бо я айцішнік, выдатна ведаю, што такое фішынгавыя сайты. І мяне ўсё роўна змаглі развесці.

Я скончыў навучанне на праграміста ў Гомелі і з 2011 працаваў у ААТ «ПолессеТехИнформатика» ў Пінску. Займаўся распрацоўкай праграмнага забеспячэння. З-за незадаволенасці сваім ростам, заробкам, адносінамі з боку кіраўніцтва ў 2019 годзе я звольніўся і адкрыў ІП. Вяду адукацыйныя курсы па робататэхніцы і праграмаванні для дзяцей.

Я пастаянна развіваюся і цікаўлюся новымі тэхналогіямі. Не скажу, што я самы круты у свеце праграміст, але стараюся вывучаць і разумець тое, да чаго дацягваюся. Напрыклад, у гэтым годзе пачаў актыўна вывучаць генерацыі пры дапамозе нейрасетак. У студэнцкія гады і на працы таксама вывучаў HTML, CSS, JS, працаваў з сайтамі, напрыклад з Wordpress. Ведаю дастаткова шмат моў праграмавання і тэхналогій (доўга ўсё пералічваць, але вось, напрыклад тое, у чым я нядрэнны: Delphi, Java, PHP, JavaScript, Python, SQL, пратаколы, HTTP, алгарытмізацыя, графы, матэматыка ў цэлым). Ну то бок я дастаткова добра разбіраюся ў тэхналогіях на ўзроўні Middle Developer.

Дадам, што ў жыцці я стараюся актыўнічаць. Вяду партыі па Dungeons & Dragons, наведваю вэбінары і выступаю на іх, вяду анлайн і вочныя заняткі, слухаю лекцыі па псіхалогіі, не баюся публічных выступаў і ўмею крыху разбірацца ў людзях.

І ўсё гэта мне не дапамагло: НЛП-шныя метады працуюць добра амаль з усімі людзьмі.

Першы кантакт. «Усё выглядала так, нібыта гэта будуць сапраўдныя інвестыцыі праз «Альфа-Банк»"

Першы раз я звязаўся з махлярамі 12 жніўня. Увечары, перад сном, я па звычцы гартаў інсту. У стужцы знайшоў цікавую рэкламу пра памнажэнне інвестыцый, быццам ад «Альфа-Банка» (на гэта намякаў лагатып банка ў аб’яве).

Я па сваёй прыродзе звычайна недаверлівы. Але тут мяне зачапіла. Зачапіла тое, што абяцалі як быццам рэальны даход: не х1000 да капіталу, а 15-20% у месяц. Я разумеў, што гэта даволі сур’ёзны рост. Але пры належным узроўні аналітыкі рынку гэта не завоблачныя лічбы, хоць і знаходзяцца недзе на парозе рэальнасці. Яшчэ ў рэкламе патэнцыяльным кліентам абяцалі асабістага брокера, які будзе іх весці.

Пры кліку на рэкламу перанакіравала на сайт. На яго назву я не звярнуў увагі (у гэтым, дарэчы, мінус інстаграма: у шапцы не відаць адраснага радка). І ў гэтым была мая першая памылка, як я зараз разумею.

Карцінку сайт маляваў прама рэальную. Усё выглядала так, нібыта гэта будуць сапраўдныя інвестыцыі праз «Альфа-Банк». І, як звычайна на такіх рэкламных пляцоўках, былі пазначаны кантакты. Я скарыстаўся опцыяй пакінуць свой нумар тэлефона, каб са мной звязаліся.

Мне патэлефанавалі на наступны дзень у 10 раніцы. І развялі, як лоха. Зараз, з пазіцыі пасляведання, я разумею, што яны выкарыстоўвалі класічныя прыёмы НЛП:

— хутчэй, хутчэй, хутка скончыцца акцыя!
— падарункі;
— «гэта прапанова толькі для вас»;
— не даюць пакласці трубку, хоць я спяшаўся на гульню (як раз вёў тады сесію D&D);
— пастаянныя спробы выклікаць эмоцыі.

І гэтак далей.

І я на гэта ўсё павёўся. Вядома, адразу я ім цалкам не давяраў. Але яны папрасілі пакласці ўсяго $50 (раней, у 2024 годзе, мне тэлефанавалі нібыта з «Форэкса» і прасілі адразу $500). Я вырашыў пакласці такія невялікія грошы на рахунак проста каб паспрабаваць.

І вось тут быў яшчэ адзін момант, які павінен быў мяне збянтэжыць, але не збянтэжыў — таму што мяне проста забалбаталі, я не выспаўся, і галава цяміла не асабліва добра.

Нумар карткі я павінен быў увесці на іх сайце (не на сэрвісе, не ў плацежным пасярэдніку, а ў поле ўводу проста на сайце). А ў іншым полі побач мне трэба было ўвесці смс-пацверджанне — і ўсё. Не была прапісана ні сума пераводу, ні рэквізіты — нічога. Гэта, вядома, падалося мне дзіўным, але я вырашыў рызыкнуць. Адразу пасля гэтага плацяжу мне даслалі спасылку на «брокерскую платформу», дзе сапраўды адлюстраваліся «мае» $50.

Менавіта тут я зрабіў галоўную памылку людзей, якіх разводзяць на грошы: прыняў рашэнне на гарачую галаву. Усе рашэнні трэба прымаць на халодную галаву, без уздзеяння эмоцый і недасыпу. І не тады, калі табе трэба кудысьці спяшацца. На гэтым і будуюцца ўсе разводы.

Я ж тады нават не звярнуў увагі на тое, што званок быў з прэфіксам +374, то бок не з беларускага нумара. Хаця я не дурань, звычайна ўсё бачу, усё заўважаю. Відаць, проста недаспаў, стаміўся і быў на эмоцыях.

Брокер Вера

Пасля пераводу першай сумы мне далі кантакт брокера Веры Вішнеўскай, якая стэлефаноўвалася са мной толькі па тэлеграму. Адзін сазвон быў з відэа (шкадую, што не зрабіў яго запіс). Затым мы зносіліся толькі гукавымі званкамі.

Усе наступныя кантакты з махлярамі былі толькі праз яе. Яна расказала мне аб асновах спекуляцый на біржы (на валютных парах і на рынку). Дасылала кніжкі, спасылкі на рэсурсы. На відэа паказвала, як знайсці фірму ў рэестры FCA [Упраўлення па фінансавым рэгуляванні і наглядзе] Вялікабрытаніі, дасылала розныя расійскія і беларускія сертыфікаты. У тым ліку сертыфікат нейкай мінскай фірмы, у якой яна нібыта працуе. Але ўсё гэта фікцыя. Якую ты не адрозніш ад сапраўдных дакументаў, калі не разбіраешся ў гэтым дасканала.

Ну, а далей яна пачала навучаць мяне асновам гандлю, асновам рынку. Я даведаўся шмат новых тэрмінаў кшталту валатыльнасці, гульні на паніжэнне, маржы, спота і гэтак далей. Стваралася адчуванне, што я маю зносіны з рэальным брокерам, які добра ведае сваю прафесію. Адказы Вера давала імгненна, не задумваючыся, нават на званках. Гэта падкупляла.

Эйфарыя

Спачатку мы гулялі з маімі $50. Дакладней, з $100, мне зрабілі +100% бонус да дэпазіту. І за тыдзень давялі іх да $216. Гэты даход складаўся з невялікіх заробкаў па ўгодах, +$0,3, +$0,5. Самы буйны быў +$2,5. Гандлявалі часта, таму да такой сумы і дайшлі. Яна дасылала мне ўгоды (быццам гэта была толькі для мяне выкупленая ў біржы ліквіднасць), я чакаў росту або падзення. І зачыняў. Выглядала гэта прыкладна так:

Праўда, тут ужо маштабы пабольш, гэта пасля таго, як я закінуў $1000. Але пра гэта крыху пазней.

А вось мая першая ўгода ад 14 жніўня, з прыбыткам у $0,33. Памятаю, што адчуваў тады эйфарыю, адчуваў сябе крутым бізнесменам:

А вось тут я закрыў угоду па бавоўне c прыбыткам у $33:

Як Паўла раскруцілі на $1000

Адкуль узялася гэта $1000?

Я здолеў адмовіцца ад такой прапановы, адразу на $15 000. Але на $1000 пагадзіўся, забалбатала, зараза. Зняў грошы з офердрафта і паклаў праз сэрвіс WhiteBird на «свой» гаманец.

Толькі потым я даведаўся, што гэта быў крыптагаманец. Рэальны крыптагаманец, толькі не мой, а іх.

І панеслася. Угоды, угоды, бабкі, бабосікі. Мы за тыдзень давялі суму да $3600, калі памяць не здраджвае.

Пасля гэтага карціна вымалёўвалася цалкам рэальная. Думаю, мяне можна зразумець, хоць я і не дурань. Я правяраў усе катыроўкі, правяраў закупкі, ліквіднасць, маржу біржы. Усё было ў парадку.

Паладый замест плаціны

Мы з «Верай» працягвалі гандляваць. Хутка, актыўна, шмат. Брокер прадаставіла мне крэдытнае плячо х20, то бок з кожным «сваім» заробленым далярам я зарабляў яшчэ і 20 для іх. І кожны дзень яна мне тэлефанавала і нагадвала: шукайце грошы, кантракт спецыяльна пад вас жа падрыхтаваны, мы губляем закупленую ліквіднасць акцый. Усё гэта выглядала вельмі «па-сапраўднаму». Мы давялі «маю» суму амаль да $9300, і вось тут пачаўся трэш.

Недзе ў канцы жніўня «Вера Вішнеўская» расказала мне, што зачыніла ўгоды са сваім папярэднім кліентам, які забраў прыбытак і закрыў кантракт. Ад яго засталася выкупленая ліквіднасць, і яна падумала, чаму б нам з ёй удвух на гэтым не зарабіць. На наступны дзень яна даслала мне чатыры новыя ўгоды. Перад гэтым мы зачынілі амаль усе старыя, каб была нармальная маржа на рахунку, хоць там дзве ўгоды сыходзілі ў невялікі мінус. Толькі з нафтай я вырашыў пачакаць, таму што лічыў -$30 занадта вялікай стратай.

Пазней, паразважаўшы, я прыйшоў да высновы, што яны спецыяльна зрабілі гэтую падмену, змянілі паведамленне на XPT USD пасля таго, як я адкрыў пазіцыю. Я проста не мог памылкова ўвесці пару — я яе не рукамі ўводзіў, а капіяваў з дапамогай Ctrl+C -> Ctrl+V. А буфер абмену ж не памыляецца.

Эмоцыі, званкі, пагрозы. «Пачаў на ровары ездзіць па ўсіх банках Пінска і прасіць крэдыт»

Адразу пасля гэтай угоды мне патэлефанавала «Вера Вішнеўская», якая на эмоцыях пачала расказваць, што дала мне не мае кантракты, я іх запароў, і калі я неяк не вырашу сітуацыю, яе звольняць. Расказвае мне гэта, плача — і потым кідае слухаўку.

Разумееце, увесь гэты час яна ўціралася мне ў давер. Як я зараз разумею, для таго, каб лягчэй выводзіць мяне на эмоцыі. Мы з ёй размаўлялі пра пуэр, пра фігуркі D&D, якія я фарбую. Яна падпісалася на мой асабісты блог, лайкала маіх драконаў Lego. У агульным, класічны развод НЛП.

Потым яна як быццам супакоілася, патэлефанавала і сказала ствараць запыт у страхавую. Я стварыў. Мне патэлефанавалі са страхавой біржы (цікава, што з беларускага нумара) і сказалі, што гэта не страхавая ўгода. Але яны гатовыя яе выкупіць. Для гэтага я павінен быў унесці дэпазіт у $6000, яны пракруцілі б яе 20 хвілін на паніжэнне, і пасля гэтага я мог бы працаваць далей.

Тое, што гэта схема — развод, я зразумеў адразу. Марудзіў, не спяшаўся. Адчуваючы гэта, мой суразмоўца вырашыў ціснуць на эмоцыі, сказаў, што «Вера» зараз плача, перажывае аб дзецях, каб яны не памерлі галоднымі. І пераконваў мяне, што гэта не яго клопат, гэта я павінен яе супакойваць.

Потым пайшлі званкі, пагрозы, страхавыя агенты. «Вы страціце зараз увесь ваш рахунак», «тэрмінова шукайце грошы, мы падамо на вас іск у фінансавы рэгулятар» і так далей. Звычайныя пагрозы.

З пагрозамі мне тэлефанавалі па некалькі разоў у дзень. Распавядалі, што закрыюць мой рахунак, я страчу грошы. Тэлефанавалі з розных нумароў, нават з беларускіх. Увесь верасень мне даводзілася выключаць тэлефон па начах, бо яны любілі тэлефанаваць дзесьці ў 23, у гадзіну, у дзве ночы.

Вядома, я не думаў адразу закідваць ім гэтыя грошы. Я збіраўся запатрабаваць у іх нейкіх гарантый вяртання тых грошай, якія ўжо закінуў ім. І пасля гэтага ўжо пачаў бы памаленьку кідаць ім.

На шчасце, крэдыт нідзе не далі. Толькі ў «Прыёрбанку» ухвалілі крэдыт як ІП, але да таго моманту я ўжо апамятаўся і адмовіўся яго атрымліваць.

А яшчэ я кожны дзень сачыў за сітуацыяй з паладыем. Глядзеў рынак, вывучаў графікі, чакаў павышэння кошту. Ён потым падаражэў, і я б дачакаўся выхаду ў плюс па гэтай пазіцыі, калі б не іх махінацыі. Глядзіце, вось тут паладый паціху пайшоў уверх, мінус стаў скарачацца:

Вось тут я зачыніў угоду па нафце і зноў пацешыўшся, што мінус па паладыю стаў яшчэ меншым:

А вось у гэты момант 3 верасня я ўжо павінен быў быць у плюсе. Але яны проста не прапусцілі гэту цану праз свае серверы, хаця на «Форэксе» яна рэальна была:

Агулам, я начамі не дасыпаў, сачыў за гэтымі карцінкамі. А яны іх малявалі, як хацелі, пускалі пыл у вочы.

Дадам, што іх стандартная тактыка — гэта спекуляцыя на валатыльнасці. Стварэнне нібыта вельмі кароткатэрміновых угод, якія быццам бы імгненна мяняюць цану на рынку. Але калі ў гэты момант вы адкрыеце біржавыя сайт, на рэальным рынку такіх скачкоў, як у іх, вы не ўбачыце. Яшчэ яны займаюцца маніпуляцыямі з цэнамі адкрыцця ўгод. І ў дадатак іх сервер не дае самастойна зачыняць адмоўныя ўгоды. Я спрабаваў рабіць гэта па начах, калі яны спяць. І сайт патрабуе абавязкова звязвацца з брокерам.

Дарагі ўрок

У выніку я закінуў ім $1000. Іх, хутчэй за ўсё, ужо не вярнуць, яны сышлі на крыптагаманец. Усяго ж яны хацелі выцягнуць з мяне $15 000 у якасці ўнёску на дэпазіт, а потым $8000 у выглядзе кампенсацыі за няўдалую ўгоду, якую самі ж і арганізавалі з дапамогай маніпуляцый. Зрэшты, апетыты маглі і вырасці — з крэдытным плячом х20 яны нібыта маглі страціць і $160 000.

5 верасня я наогул не спаў. Думаў, круціўся. І вырашыў пачытаць, што пішуць у інтэрнэтах. І тут усё стала на свае месцы: там прама пішуць, што фірма Investing Ideas LTD, з якой я звязаўся, — гэта махляры.

Я разумею, што зрабіў вялікую памылку. І памылка была менавіта ў эмоцыях. Я зрабіў высновы. Цяпер я іншы чалавек, стараюся спачатку выдыхнуць, а потым дзейнічаць. Гэты ўрок абышоўся мне ў $1000. І, як кажа мая мама, «дзякуй, Божа, што ўзяў грашыма».

Зараз у інсце з’явілася куча рэкламы, якая абяцае навучыць зарабляць на нейрасетках. Гэта тая ж песня, але на новую мелодыю: зноў выманьвае грошы ў тых, хто не разабраўся ў пытанні, але хоча хуткіх бабак.

Хоць я і разумею, што страчаных грошай ужо не вярнуць, я напісаў заяву ў следчы камітэт. Наколькі ведаю, справа ўжо пайшла ў вытворчасць.

Што важна ведаць пачаткоўцам інвестарам

Ну і дадам яшчэ некалькі момантаў, на якія я звярнуў увагу, калі разбіраўся з пытаннем паглыбей. Калі б я ведаў пра гэта раней, мае шанцы трапіць на вуду махляроў былі б значна меншымі.

• Перад тым як адкрываць брокерскі рахунак, сапраўдная брокерская кантора правядзе з вамі тэст на веданне законаў біржы. Гэта 58 старонак тэксту, які трэба вельмі добра ведаць.
• Сапраўдны брокер ніколі не параіць узяць крэдыт. Таму што ў такім выпадку нават невялікія страты на біржы будуць эмацыйна абцяжарваць — а крэдыт і так эмацыйна абцяжарвае. Толькі калі вы закрыеце ўсе пазыкі, добрасумленны брокер будзе з вамі працаваць
• Брокерскі рахунак складаецца з 20 лічбаў (у маім выпадку былі яшчэ і літары). Брокерскі рахунак не можа быць крыптавалютным. Зрэшты, вы можаце гандляваць са свайго крыптавалютнага гаманца на крыптавалютнай біржы (але брокерскі рахунак і ў гэтым выпадку будзе іншым).
• Калі вы не разбіраецеся ў фінансах — лепш у гэтую сферу не лезці. Гады вывучэння, і толькі потым можна паспрабаваць.
• Вам могуць паказваць дакументы рэальных кантор (яны гэта і рабілі). Але ўпэўніцца, што ты зносішся з рэальным супрацоўнікам цяжка. А сертыфікаты зараз усе даступныя на брокерскіх сайтах, яны публічныя. Любы Вася можа спампаваць сертыфікат брокера і сказаць: ну вось, бачыш сертыфікат? Гэта мой.
• Трэба разбірацца ў тым, якія бываюць біржавыя платформы. Яны сваю напісалі на каленцы, на JavaScript. Усе сапраўдныя біржавыя платформы вядомыя і запатэнтаваныя. Іх назвы лёгка можна знайсці ў інтэрнэце.
• Ніхто не будзе ствараць табе акаўнт і закідваць твой першы капітал на рахунак. А тым больш дасылаць табе «першы пароль». Гэта першы развод. Усё гэта ты павінен зрабіць сам.
• Брокер не будзе табе бясконца тэлефанаваць, тым больш кожны дзень. У яго няма на гэта часу.
• Брокер не дасылае табе гатовыя ўгоды. Вы разам збіраеце інвестыцыйны партфель, а далей ты працуеш сам. Менавіта ты вырашаеш, калі адкрыць угоду, ты ж вырашаеш, калі яе зачыніць. Гэта твая адказнасць, а не брокера. Сачыць за катыроўкамі — таксама твая адказнасць. Задача брокера — падабраць табе тры-чатыры ўгоды па тваёй схеме інвестыцый. І ўсё, далей працуеш сам.
• Ніхто не дасць навічку без $100 000 у гаманцы плячо х100 або х20. Гэта міф. За кожную тваю памылку брокер губляе ў 20 разоў больш чым ты! Ён гэтага не дапусціць. Нават плячо х1,2 навічку вельмі цяжка атрымаць без унёску ў $10 000.

Памятайце: махлярам усё роўна, спіце вы, хварэеце ці можаце што-небудзь страціць (працу, павагу, сям’ю, давер да іншых, галаву). Ім абыякавыя вашы эмоцыі і ваша эмацыйнае здароўе. Ім патрэбны толькі вашы грошы. Любымі сродкамі. Яны будуць тэлефанаваць, умасліваць, пагражаць, ствараць НЛП-сітуацыі.

Не вядзіцеся. Адразу кідайце слухаўку. Не гуляйце з імі. Яны ў гэтай гульні такіх «разумнікаў» па 100 штук за дзень разводзяць. Паверце, з іх досведам яны могуць быць мацней за вас.