«Начамі разгружаў скрыні». QA двойчы быў без працы ў Польшчы, але знайшоў выйсце

«Вырашылі ехаць далей, бо грузінская школа не дасць дзецям добрай адукацыі»

Увесну 2022 года ў мяне з’явілася патрэба з’ехаць з Беларусі. І так цудоўна супала, што я знайшоў кампанію ў Грузіі, прайшоў сумоўе — і за два ці тры тыдні перабраўся на новае месца.

Але мы з сям’ёй пражылі ў Тбілісі больш за год і вырашылі, што трэба ехаць далей, бо грузінская школа не дасць дзецям добрай адукацыі.

Мы аддалі сына ў грузінскую школу ў рускім сектары: усе прадметы там выкладаліся па-руску, акрамя грузінскай і англійскай моў. Там шмат было чаго добрага, але ж, калі ў класе пад 40 вучняў, даць кожнаму дзіцёнку належную ўвагу цяжка. Сын не тое што грузінскую мову не вывучыў, ён і рускую пачаў забываць. 

Таксама я хацеў знайсці падтрымку для свайго пэт-праекта па бясплатным абмене рэчамі. У Грузіі я хадзіў па арганізацыях, падаваў заяўкі на гранты, але ж мне адмаўлялі з розных бюракратычных прычын. Адна дзяўчына сказала: «Не разлічвайце», — маўляў, да Грузіі не даходзяць сур’ёзныя сумы на дапамогу ўцекачам. Яна так і сказала: «Тое, што даходзіць, — гэта рэшта ад семачак у параўнанні з іншымі краінамі. Трэба шукаць падтрымкі ў Еўропе». 

«Не буду вам здаваць», — i дзверы з грукатам зачыніліся. Паўхвіліны нават не прайшло!» 

У сакавіку 2023 года я падаў дакументы ў польскую амбасаду — і нам аформілі візы PBH. А за 3 дні да ад’езду ў Польшчу прыйшла навіна: мяне знімаюць з праекта. Атрымлівалася, што еду я ў нікуды з нічым. 

Так, гэта не звальненне — я пайшоў на бэнч, але ж ён у нас не аплачваўся, бо там і без мяне зашмат людзей сядзела. Было вельмі крыўдна, вядома, бо раней я казаў заказчыку, што пераязджаю ў Польшчу і цяпер нам будзе прасцей працаваць (паколькі іх кампанія была ў Германіі).

Загадзя, калі ў мяне яшчэ быў праект, я зарэзерваваў кватэру ў адным з буйных польскіх гарадоў, перавёў грошы. І вось мы прыехалі, пазванілі ў дзверы. Яны адчыніліся, гаспадыня паглядзела на нас з жонкай, на дзяцей: «Не, не буду вам здаваць», — i дзверы з грукатам зачынілася. Паўхвіліны нават не прайшло! 

Потым мы даведаліся, што ў Польшчы няможна выселіць сям’ю з дзецьмі, нават калі сям’я не плаціць, і нам трэба было падпісаць дамову аб аказіі, якая азначала б, што ў нас ёсць куды з’ехаць, калі гаспадар вырашыць нас выселіць. 

Але, відаць, і добра, што тая жанчына нам адмовіла, бо мы потым падлічылі, што не ўклаліся б у фінансы.

Хоць і кажуць, што айцішнікі добра зарабляюць, але ж назбіраць вялікую падушку ў Грузіі ў мяне не атрымалася. Мы ішлі ва-банк, бо амаль праз паўгода пошукаў працы ў нас ужо заставалася на жыццё каля 500 еўра (і хто б мне сказаў, што праз год сітуацыя паўтарыцца, і ў маіх кішэнях будзе яшчэ менш — 170 еўра, але пра гэта не цяпер). 

«Туліліся па хостэлах і інтэрнатах. Адзін пакой, душ і кухня агульныя, паўсюль кураць…»

Мы эканомілі на ўсім — першы месяц туліліся па хостэлах і інтэрнатах. Гэта, вядома, вельмі складана: не пазычу нічыім дзецям такога — адзін пакой, душ і кухня агульныя, паўсюль кураць… Дарослыя хлопцы і дзяўчаты ходзяць па калідорах у бялізне — гэта не тое, што трэба бачыць малым.

Праз месяц мы знайшлі кватэру на ўскраіне (2100 злотых за арэнду + 700 за камуналку — каля 660 еўра па бягучым курсе), і я сказаў: «Усё, застаёмся!» Там былі толькі шафа ды канапа. Я сеў на яе — і вырубіўся. Недзе пасярод ночы прачынаюся, гляджу — а ўсе мае тут жа покатам спяць. Тады я ўстаў, каб ім больш месца было, а зранку паехаў перавезці нашы рэчы. 

Я купіў у кватэру толькі працоўны стол, усё астатняе — канапы і стол для дзяцей, розныя паліцы-тумбачкі-шуфлядкі — аддалі людзі з беларускай дыяспары. 

Жыць у хостэлах мо было б танней, але ж там ніякіх умоў. І плаціць трэба было за кожнага асобна. У другім хостэле я аплаціў за чатырох, а нас пасялілі ў нумар для трох чалавек. І колькі б я не сварыўся, яны казалі: «Ну, а што, у вас малыя — яны як адзін ідуць, бо могуць разам спаць». «Ну акей, — кажу, — тады і вы здымайце з нас грошы як за траіх». «Не, ну яны ж будуць карыстацца вадой ды туалетам удвая, усё чэсна».

«Калі на адным праекце мітынг, а 9:00, а на другім, а 9:30, — сядзіш скрозь і ўсюды з двух ноўтбукаў»

Толькі ў верасні мне знайшлі нейкі праект. 

Безумоўна, я і сам шукаў працу. На 70-80 водгукаў у мяне было каля 15 сумоўяў — і 3 ці 4 з іх з пераводам на другі раўнд. У выніку адно сумоўе выявілася оферам. І ў той жа час даведаўся пра праект у сваёй кампаніі.

Што я абраў — ну, вядома ж, абедзе працы, бо трэба было закрыць пазыкі дый падсабраць, да таго ж адна праца была праектная.

Штодзень я вылучаў недзе па 6 гадзін на кожны з праектаў, а астатні час дапрацоўваў у выходныя або святочныя дні — так і выходзіла па 40 гадзін на тыдзень на кожны. Самае складанае ж — гэта званкі. Калі на адным праекце мітынг, а 9:00, а на другім, а 9:30, а першы зацягваецца, — то сядзіш скрозь і ўсюды з двух ноўтбукаў: на першым з уключанай камерай, на другім — пакуль што з выключанай. І так двойчы або тройчы на тыдзень. 

Я заўважыў: чым менш мітынгаў — тым больш прадуктыўным будзе дзень. У такія дні можна было ўкласціся ў 6+6 гадзін і нават у выходны не дапрацоўваць.

«Цімлід нейкае халеры вырашыў пагуляцца ў „таемнага пакупніка“. Людзі пачалі скардзiцца».

Праект, што я сам знайшоў, скончыўся на пачатку лютага. 

А на тым, што знайшла мая кампанія, быў вельмі дзіўны цімлід: нейкае халеры ён вырашыў пагуляцца ў «таемнага пакупніка» — пачаў ездзіць па краінах, дзе былі лагістычныя вузлы нашага заказчыка, і спрабаваў там то адправіць пасылку, то атрымаць.

У гэты час у Польшчы адкрылі офіс нашай кампаніі. Трэба была дапамога — ноўтбукі адрамантаваць, софт паставіць, напісаць гайды пра пераезд, чэк-ліст на ДНЖ для кампаніі… Многія, хто былі на бэнчы, займаліся якраз гэтым — і я таксама. Праца аплачвалася па маіх цэнах за гадзіну, і атрымлівалася мінімальная сума, якая была патрэбна, каб нам з сям’ёй далі ДНЖ (а мы якраз падаліся тады).

У красавіку мне знайшлі яшчэ адзін праект. Я «заехаў», напісаў усю дакументацыю, а потым мне далі калегу ў дапамогу. І першае, што яна напісала: «Мне сказалі, што я тут буду цiмлiдом». А ў нас не такая вялікая каманда, каб у ёй былі ліды — ну, і гэта ж я распрацоўваў усю дакументацыю, чаму ж яна цiмлiд? Пры канцы мая мяне з гэтага праекта знялі — яго «аджалі».

«Мая статыстыка за лета: больш за 500 водгукаў на вакансіі, каля 13 запрашэнняў на сумоўі»

Мая менеджарка паспрабавала высветліць, чаму так сталася, бо калега была нават не з нашага юніта, і пра тое, што яна прыйдзе на праект, менеджарка таксама даведалася дзень у дзень. Разборкі цягнуліся недзе месяц — а потым мне сказалі, што ад чэрвеня ў мяне скончыцца кантракт і мы мусім разысціся. 

Я напісаў ліст кіраўніку польскага офіса — пра сям’ю, пра тое, што нам некуды ехаць, каб перачакаць, пакуль я не знайду працы, бо мы якраз падаліся на ДНЖ, — і дадаў у копіі сваю менеджарку і кіраўніцу hr-аддзела. Кіраўнік мой ліст праігнараваў, а менеджарка раззлавалася, бо я «ў яе за спінай» усё правярнуў. Але ж нейкі плён быў: эйчарка сказала, што не ведала, у якой мы сітуацыі, і яны паспрабуюць працягнуць дзень звальнення на сярэдзіну жніўня.

Я пачаў адгукацца на вакансіі — рабіў спачатку па 5 водгукаў на дзень, але гэта нічога не дало. Тады я пачаў недзе па 10 водгукаў рабіць, аднавіў рэзюмэ ды профіль у LinkedIn — і зноў ніводнага адказу. Знаёмая параіла эйчарку, якая за грошы дала парады, як змяніць маё рэзюмэ, каб яно было прывабнейшым. I ўсё роўна ніякіх вынікаў. Я нават напісаў ёй: «Не працуе», — а яна мяне заблакавала. 

Тады я звярнуўся да іншай дзяўчыны — яна кансультавала джуноў (а ў мяне досвед у тэсціраванні — 7 гадоў), але ж ёй было цікава, што ў нас атрымаецца. I вось яе парады былі на 180 градусаў адваротнымі. І гэтая дзяўчына тлумачыла, чаму так і навошта гэтак, — і праз гэтыя тлумачэнні ў мяне нарэшце пайшлі водгукі.

Дарэчы, мне нават цяпер прыходзяць адмовы на пошту: «Паглядзелі ваша рэзюмэ, аднак не набіраем на гэтую вакансію». Я загнаўся і спецыяльна праверыў: я падаваўся на пачатку ліпеня — а яны толькі ў лістападзе мне адказалі. А дзе ж яны раней былі, калі вакансія была актуальная, чаму не глядзелі мае рэзюмэ? 

«Шмат заплаціць не зможам, але пераязджайце да нас у Індыю — тут грошай дакладна хопіць» 

Чытаў на dev.by артыкул пра тых, хто працаваў са спецыялістамі і камандамі з Індыі, мне таксама ў часе пошукаў давялося камунікаваць з адным.

Я толькі аднавіў LinkedIn — і ў сябры «пасыпаліся» індыйцы-эйчары. Дадаў аднаго — і гэта была памылка: ён пісаў і пісаў праз кожныя паўгадзіны (а ў мяне паведамленні прыходзяць і на пошту), і не па 2-3 сказы, а па 10-15.

Прапанаваў мне працаваць на праекце плюс навучаць людзей. Я пытаю: «За якія грошы?», — а ён віляе: тэксту зашмат, а лічбаў ніякіх. Да чаго прыйшлі: «Шмат заплаціць не зможам, але, калі хочаце, можаце пераехаць да нас у Індыю — тут гэтых грошай вам дакладна хопіць». 

Ну, я зразумеў, што канкрэтыкі не будзе — і перастаў яму адказваць. А ён усё закідвае мяне паведамленнямі: «Чаму вы мне не адказваеце?», «Ці вы пакрыўдзіліся?», «Ці з вамі ўсё добра?», «Я спадзяюся, што ў вас усё добра!» — і так цягам трох дзён. 

Я зайшоў на яго старонку, паглядзеў агульных сяброў — а іх зашмат. Запытаўся ў некаторых, адкуль яны яго знаюць, і адзін чалавек адказаў, што той індыец напісаў, што гэта я яму яго параіў. Тады я яго выдаліў і заблакіраваў. А праз дзень зноў да мяне ў сябры натоўп эйчараў з Індыі. 

«Жонка знайшла працу — прыбіраць кватэры. Я таксама нелегальна працаваў па начах у Lidl»

Я знайшоў працу пры канцы лета.

На той момант у нас заставалася 170 еўра на жыццё — і то дзякуй жонцы: у сярэдзіне ліпеня яна знайшла працу без афармлення — прыбіраць кватэры, якія здаюцца на суткі. 

Я таксама нелегальна працаваў па начах у Lidl (буйная сетка супермаркетаў у Польшчы) — разгружаў скрыні: дапамаглі хлопцы з беларускай дыяспары. Па дакументах мусілi працаваць іншыя людзi, але хтосьці мог захварэць, або стаміцца, або па іншых справах не выйсці — і мяне выклікалі працаваць за іх. А раніцай разлічваліся: калі 80 злотых дадуць, калі 100. Ім якая розніца, каму плаціць — Васю, Пецю, ці каму яшчэ.

Калі б мяне звольнілі на пачатку жніўня, мой працадаўца мусіў сплаціць мне handshake у памеры 3000 еўра. Але ж, як вы памятаеце, ён перанёс дату на 15-га жніўня — і пункт пра handshake знік без папярэджання. Мне прыйшлося падпісаць дамову, у якой яго прыбралі.

…А праз пару дзён мы атрымалі ліст з ужонду і даведаліся, што ў нас ёсць ДНЖ — яго падпісалі яшчэ ў сярэдзіне чэрвеня. Вох, каб толькі я даведаўся пра гэта ў чэрвені! Так крыўдна! 

«Вы ж беларус, то едзьце ў Беларусь і там падавайцеся на міжнародную абарону»

…Што, калі б я не знайшоў працы, не атрымаў ДНЖ — нават не ведаю. Мы ішлі ва-банк — «трымацца да апошняга». Так,  план з вяртаннем у Беларусь абмяркоўвалі — не для мяне, для жонкі і дзяцей. Але ж мы перабраліся ў Польшчу, каб даць дзецям адукацыю — і што цяпер?

Тут такія школы — у параўнанні з Беларуссю проста XXXI стагоддзе. У дзіцёнка ў класе вучыцца менш за 20 чалавек, кожны дзіцёнак атрымлівае ўвагу, бо ў нас два выкладчыкі на клас. У класе ёсць бясплатныя дадатковыя заняткі польскай мовы — дзіцёнак прамянее, калі вяртаецца са школы.

У Беларусі дзіцёнак вучыўся ў ліцэі. Аднойчы нехта з вучняў сфатаграфаваў у сталовай калону з макаронаў ды сасіску, якая памерла пакутніцкай смерцю, і выклаў у чат. Такі быў кiпiш! А тут мы заходзім на сайт і самі выбіраем, што будзе на абед: першае, другое, кампот. 

Тут дзяцей заахвочваюць вучыцца, іх бясплатна возяць кожны месяц на экскурсіі… 

Відавочна, мы не хацелі губляць гэта. Калі б не далі ДНЖ, думалі падавацца на ўцекачоў. Праваабаронцы казалі: было б лепш, каб мы падаліся адразу, а не пражыўшы год у Польшчы.

Дарэчы, з працадаўцамі гэтак жа сама. Ці то не разумеюць кантэксту, ці то баяцца «рызыкаваць» з беларусамі. Калі я шукаў працу, нярэдка чуў: «Не, мы не бяром людзей з Беларусі і Расіі». І гэта ад кампаній з беларускімі каранямі. Ну-ну, а як вы сюды трапілі? 

Эйчары часта аддаюць перавагу кандыдатам з іншымі пашпартамі — і атрымліваецца, што ў беларусаў няма вялікага выбару: такое «самазбыўнае прароцтва» — застаецца альбо ісці ў расійскія кампаніі, пасля чаго некаторыя выюць, што беларусы на расійскія кампаніі працуюць (з чаго бы гэта?), альбо невядома што — мо і вяртацца. Але вось мой знаёмы працаваў у Andersen у Варшаве, яго звольнілі, вярнуўся ў Беларусь — і там яго затрымалі. Далейшы яго лёс мне невядомы. 

Нават не ўсе ўкраінскія калегі разумеюць кантэкст. Я размаўляў з адным распрацоўшчыкам, ён кажа: «Калі вярнуся ва Украіну, мяне закінуць на фронт ваяваць». Я пытаюся: «Але ж гэта не 100%?» «50:50» — адказвае. «А калі я вярнуся ў Беларусь, хутчэй за ўсё мяне пасадзяць». Тады ён ужо кажа: «Гэта ж не 100%, а таксама 50:50». «Не, гэта 90:10».