Епамавец рэлакаваўся ў ЗША. Расказвае пра дарогу і чаму аддаў перавагу Даліне перад Еўропай

— Я родам з беларускага мястэчка. Пасля школы паступіў у БДУІР на ВМСіС. На платнае, без месца ў інтэрнаце. Усімі сіламі стараўся вучыцца і працаваць, каб аплачваць кватэру і вучобу, але сумяшчаць было вельмі складана. Ацэнкі былі не надта, і на трэцім курсе я забраў дакументы з ВНУ.

А на працы тым часам справы пайшлі на ўздым. Як сісадмін я далучыўся да стартапу, які трансляваў турніры па камп’ютарных гульнях. Потым стартап знайшоў грошы, і мы пераехалі ў Вільню рабіць тэлеканал. Пазней мой напарнік сышоў з кампаніі з сямейных абставін, і я стаў галоўным тэхнікам-інжынерам, па сутнасці, намеснікам тэхнічнага дырэктара.

Мы жылі ў Літве, але перыядычна ездзілі на мерапрыемствы ў Еўропу, часта бывалі ў Англіі, рабілі турніры па Overwatch. Можна сказаць, я крыху паглядзеў на Еўропу. 

Што не так з Еўропай 

У прынцыпе Еўропа — добрае месца. У кожнай краіне ЕС свая мова. І яе трэба вучыць, калі хочаш інтэгравацца ў краіну і жыць у ёй доўга і шчасліва.

Вучыць літоўскую я дакладна не збіраўся. У прынцыпе ў Вільні я даваў рады і без яе: старэйшае пакаленне разумее па-руску, маладое — па-англійску. Было нядрэнна, але дэпрэсіўна. Ці то надвор’е такое, ці то краіна маленькая. Хлопцам, якія любяць тусіць у клубах, было прыкольна. А я не вельмі люблю клубы, і мне было паныла. 

Мова — толькі адная з прычын, чаму я не абраў Еўропы. З ёй увязаная другая — рынак працы. Краіны ЕС, як правіла, не занадта вялікія, і калі ў адной з іх ты дарасцеш да высокай пасады, а потым страціш працу або вырашыш змяніць, то, верагодна, табе прыйдзецца шукаць пазіцыю ў іншай краіне. А гэта зноў пераезд, мова, спроба інтэграцыі ў грамадства.

У Лондане было камфортна, я адчуваў сябе на месцы. І англійская мне заўсёды падабалася, вучыў яе з задавальненнем. Надвор’е тут, праўда, не нашмат лепшае за віленскае, але ўсё ж не так дэпрэсіўна, магчыма, праз архітэктуру. І ў Лондане ў мяне не было магчымасці легалізавацца. Інакш разгледзеў бы варыянт пераезду.

Дарэчы, Лондан у мяне трывала асацыюецца вось з гэтай карцінкай, якую я ўбачыў аднойчы ў цэнтральным раёне. Тады мяне ўразіла гэтая кампазіцыя — балетны пачак і смецце. Гэтакі дзіўнаваты мікс, як быццам метафара горада, у якім суседнічаюць прыгажосць, свабода, мастацтва і смецце. 

Мне, як беларусу, вядома, хацелася б, каб было чысцей (смяецца). Каб гэтыя смеццевыя мяшкі хоць бы ў бакі прыбралі. А то з іх вывальваецца ўсё. Дый кінулі іх проста пад вітрынай з балетнай пачкай. Ну наогул, супер прыдумалі. 

Чаму ЗША

Так я прапрацаваў у Еўропе два гады. Ажаніўся (з беларускай). Мы думалі афармляць жонцы ДНЖ у Літве, але ў гэты час у майго стартапа здарыўся касавы разрыў, і легалізацыя стала праблемай.

Стартап знайшоў новага інвестара, але той паставіў умову пра перавод бізнэсу ў РФ. Кампанія пагадзілася на пераезд, аднак мне гэтая ідэя не спадабалася. Не захацелася ўдзельнічаць у гэтых схемах, таму ў 2017 годзе я вярнуўся ў Беларусь і аднавіўся ў БДУІР на завочным (паспяхова скончыў).

Працу ў ІТ-кампаніі знайшоў хутка. Я ўзначаліў аддзел маніторынгу інфраструктуры, працаваў з серверным абсталяваннем. Спачатку падабалася, але праз пару гадоў перастала, і захацелася рушыць кудысьці далей. Я пачаў думаць куды. Вырашыў, што калі ехаць, то туды, дзе можна дасягнуць большага.  

Мяне матываваў аднагрупнік, які неўзабаве пасля ВНУ выйграў грын-карту і з’ехаў у ЗША. Спачатку ён уладкаваўся ў маленькую кампанію, потым у Accenture (амерыканская кансалтынгавая кампанія з гадавым прыбыткам у $60+ млрд — заўв. рэд.). І ўжо праз тры гады ўзяў у іпатэку дом у прыгарадзе Чыкага і самую дарагую на той момант Тэсла — Tesla Model S. Я падумаў: ого! А я ў Мінску аднапакаёўку ўсё яшчэ не магу купіць. 

Дадатковы матыў для выбару Штатаў: краіна велізарная, а мова адная, і я яе ўжо знаю.

Я пачаў думаць, як пераехаць у ЗША. Успомніў, што можна праз EPAM. Скінуў прыяцелю, які меў у кампаніі тайтл ліда, сваё рэзюмэ і сказаў, што хачу далучыцца. Са мной стэлефанаваліся, правялі скрынінг, на якім я адразу сказаў, што мая асноўная мэта — пераехаць у Амерыку. Мне патлумачылі, што для гэтага трэба.

1. Адпрацаваць у кампаніі 1,5-2 гады, каб кампанія магла зрабіць трансфер (патрабаванне міграцыйнай службы ЗША);
2. Атрымаць як мінімум тайтл сеньёра;
3. Знайсці ў ЗША праект, дзе патрабуецца чалавек on-site.

Гэта быў 2019 год, яшчэ да кавіду.

На папярэднім месцы працы я, па сутнасці, быў дэвопсам, мой тайтл адпавядаў узроўню Senior. Але тут я паглядзеў на Glassdoor спіс вакансій і зразумеў, што ў софтверных інжынераў рынак вакансій большы, хоць зп і ніжэйшая.

З джуноў у сеньёры за два гады. Пераезд

Я вырашыў уладкоўвацца ў EPAM як Software Engineer. Так як у мяне не было рэлевантнага досведу, мне маглі прапанаваць толькі пазіцыю джуніяра. Заробак давалі па найвышэйшай планцы джуна, але ўсё роўна я моцна губляў у грошах. Да таго ж на старой працы, даведаўшыся пра мой сыход, прапанавалі х2. Гэта было прывабна, аднак мэта ў мяне была іншая, і я да яе ішоў.

Перад пераходам у EPAM я падцягнуў свае веды ў праграмаванні. Ва ўніверсітэце я пісаў на С++, C#, Java, Assembler. Я вырашыў, што самы перспектыўны рынак у Java, таму ўладкаваўся як джавіст.

У першы ж месяц, пакуль я быў яшчэ на бэнчы, мяне адразу кінулі ў праграму павышэння кваліфікацыі. Там мы прапампоўваліся ў Java, вывучалі дакументацыю Java Core, Java Spring, задавалі адно аднаму перакрыжаваныя падступныя пытанні. Пасля гэтага я знайшоў праект унутры EPAM. Мне пашанцавала — ён быў амерыканскі. 

Яшчэ ў часе працаўладкавання я цікавіўся ў менеджара, як хутка можна апнуць тайтл джуна да мідла. Мне сказалі, што праз тры месяцы можна спрабаваць. А на сеньёра? Ну… гадоў праз пяць. А калі ў мяне рэлевантны досвед, ці можна за два? (Патлумачыў, што добра знаю Computer Science, сеткавую інфраструктуру, кантэйнерызацыю, дэвопсінг і г. д.). Яны: ну, няма нічога немагчымага, такія выпадкі былі, але гэта складана.

Праз тры месяцы я папрасіў у рэсурснага менеджара асэсмент да мідла. Ён паганяў мяне па Java, і мне ўхвалілі павышэнне. З гэтым тайтлам я прапрацаваў паўтара года. Калі сталі набліжацца запаветныя два гады, я сказаў свайму менеджару, што хачу спрабаваць на сеньёра.

Ён: ну добра, збяры артэфакты, мы задаволім асэсмент. Так для мяне сабралі камісію з чатырох чалавек: усе з розных краін, задаюць мне пытанні па Java і тэхналогіях, якія выкарыстоўваюцца ў стэку з Java, усё на англійскай. 

У выніку камісія сказала, што можна даць мне тайтл, але з агаворкамі, некаторыя прабелы ў тэхналогіях трэба закрыць. Я падцягнуў іх, яны зладзілі другі асэсмент, на якім пыталіся толькі па гэпам, і ў выніку праз два гады працы ў EPAM я атрымаў тытул сеньёра.

І я знайшоў. Але далей пачаліся кавідныя прыгоды. Амерыканская амбасада ў Беларусі закрылася, у Польшчы прымалі толькі палякаў. Так я затрымаўся ў Мінску, а потым яшчэ і трапіў у бальніцу: спачатку не з кавідам, а потым падхапіў там і кавід. 

Мяне сталі адчытваць: ты ўжо некалькі месяцаў лічышся на праекце, але не працуеш, і табе нават не могуць выслаць у Беларусь працоўны ноўтбук. Давай мы перавязем цябе хоць бы ў Польшчу, прапанаваў рэсурсны менеджар. Я ўжо збіраў дакументы на польскую візу, калі нарэшце ў адмысловым рэжыме запрацавала амерыканская амбасада ў Мінску і я змог падацца. 

Мне ўхвалілі L-1 — візу, па якой я магу працаваць толькі ў EPAM. І ў кастрычніку 2021 года мы з жонкай паляцелі ў Каліфорнію. Ад тых часоў жыву ў Сан-Хасэ і хаджу на працу ў офіс заказчыка — адной з кампаній MAANG.

«Экстраардынарныя здольнасці» і грын-карта

Тры гады дзеяння візы L-1 мінаюць у кастрычніку, ад гэтага моманту яе трэба падаўжаць. Але мне гэтага рабіць не прыйдзецца, бо я ўжо ў працэсе афармлення грын-карты. Па катэгорыі «экстраардынарныя здольнасці».

Я пачаў гэты працэс праз год пасля пераезду, у лістападзе 2022. Першы этап — evaluation у амерыканскім Мінпрацы па заяўцы ад кампаніі. Яны хайраць на заяўленую пазіцыю, нікога не знаходзяць на мясцовым рынку, і тады наймаюць замежніка з «экстраардынарнымі здольнасцямі».

Мне пашанцавала: калі я падаваўся, у EPAM былі адкрытыя пазіцыі на біржы працы, патрэбная мне ўжо адвісела належны тэрмін, і маёй кандыдатурай яе закрылі.

Мой дыплом ВНУ ўхвалілі як дыплом бакалаўра. Плюс улічылі 10 гадоў рэлевантнага досведу, пачынаючы ад працы ў інтэрнэт-правайдэры. Плюс я распісаў свае веды і скілы. Каб пераканацца, яны тэлефанавалі маім экс-кіраўнікам, чые нумары я пакідаў у анкеце.

Нядаўна я атрымаў дазвол на працу і цяпер чакаю змянення свайго статусу з Visa Holder на Green Card Holder.

Уплыў крызісу

Ці закрануў мяне крызіс? Хутчэй, так. Праект у кампаніі MAANG, на якім я працаваў, скарацілі, але я тут жа знайшоў іншы ўнутры гэтай жа кампаніі. Мяне там нават не сумовілі асабліва — проста паглядзелі мае каміты ў сістэме і правялі гутарку аб праекце (пра што праект, які стэк тэхналогій там выкарыстоўваецца, падабаецца ці не).

Ці гэта шанцунак? Відаць. Але наогул я стараюся добра працаваць.

Так, невялікі страх страціць працу ў мяне ёсць. Я рэсурсны менеджар, і адзін хлопец у маім пуле ўжо месяц не можа знайсці праект. Асабіста мяне працягнулі на праекце да канца года і вельмі малаверагодна, што падоўжаць далей. У праекта няма грошай, з васьмі чалавек шасцярых і так ужо скарацілі — пакінулі Мяне і хлопца ў Нью-Ёрку. Мы аплачаныя да канца года, а далей, мабыць, прыйдзецца шукаць новы праект.

Калі атрымаю грын-карту, стане крыху спакайней: можна будзе шукаць працу не толькі ў EPAM.

Жытло і грошы

Наогул я чакаў крыху большага. Думаў, што буду больш зарабляць і куплю машыну за 100K баксаў, як мой аднагрупнік (смяецца). Але агулам таго, што маю, дастаткова. Калі б пераязджаў адзін, то, можа, рабіў бы рызыкоўнейшыя траты. Але пакуль жонка рыхтуецца да працаўладкавання, я стараюся гуляць safe-side, каб не застацца на мелі ў выпадку бэнчу або хваробы. 

Першы месяц у Каліфорніі я жыў у гатэлі за кошт EPAM, потым знайшоў кватэру на верхнім паверсе апартмент-комплексу — студыя+спальня каля 80 кв. м са столямі 3,5 м вышынёй. Гэты комплекс знаходзіцца трохі наводшыбе, вакол нас — офісы кампаній і ўніверсітэт, а з балкона відаць горы.

У апартмент-комплексе ёсць басейн на тры дарожкі, джакузі, спартзала, клабхаўз з більярдам і тэлевізарам, дзе можна тусіць з суседзямі, воркінг-офіс.

За ўсё плачу $2800 на месяц. Гэта цалкам па сілах. На старце я вытаргаваў даволі нядрэнную зп. Спачатку менеджар сказаў мне, што запытаная сума «хутчэй за ўсё не». Але я настойлівы: а вы ўсё ж такі спытайце. І выявілася, што ўсё ж так.

Сацыялізацыя

Я думаў, што так як гэта апартмент-комплекс, то тут можна будзе лёгка знаёміцца з жыхарамі ў клабхаўзе. Але такога ў мяне пакуль не здарылася — толькі смол-токі ў ліфце.

Што праўда, тут шмат жыхароў змянілася апошнім часам. Раней жыло шмат індыйцаў, цяпер стала менш (мабыць, скарацілі), з’явілася больш азіятаў і суседзяў еўрапейскага выгляду.

У нейкі момант я забіў на знаёмства дома і паставіў праграму Bumble. Гэта аналаг Tinder, толькі ціндарам у ЗША карыстаюцца ў асноўным для пошуку адносін на ноч, а бамблам — каб знайсці рамантычныя адносіны альбо сяброў. Я наладзіў праграму на пошук сяброў і такім чынам пазнаёміўся з двума амерыканцамі — Луісам (яго бацькі з Перу, але сам ён нарадзіўся ў Тэхасе, пераехаў у Даліну і працуе ў «Амазоне») і Томасам (нарадзіўся ў ЗША, дзяцінства прабавіў у Чылі, потым вярнуўся і таксама працуе ў Даліне). А жонка пазнаёмілася з дзяўчынай-псіхолагам (яе клічуць Хэйлі, яна амерыканка з Нью-Ёрка).

Так што ў нейкай ступені мы ўжо сацыялізаваныя. Размаўляем з амерыканцамі, ездзім з рускамоўнымі калегамі ў невялікія падарожжы. 

Адчуванні

З нацыяналізмам я тут не сутыкаўся — нікога не хвалюе, рускі ты ці беларус. Калі ты трапіў у гэтую краіну, усім акей твая нацыянальнасць, ты — чалавек.

А свабоду я тут сапраўды адчуваю. У Беларусі яшчэ да выбараў, калі бачыў паліцэйскі патруль, няхоцькі напружваўся: а ці ўсё нармальна ў мяне ў кішэнях, а што, калі спытаюць, навошта я ў гэтым раёне — што адказваць?

Тут спачатку, калі бачыў паліцэйскую машыну, таксама было трывожна: ці правільна я трымаю рукі на стырне? Потым расслабіўся. Цяпер бачыш машыну і думаеш: ну акей, яны едуць па сваіх справах, я — па сваіх. Або заходзіш у кавярню купіць бабл ці, а побач паліцэйскія стаяць, у бронекамізэльках і з пісталетамі, таксама бабл ці купляюць.

Плюс да ўсяго адчуванне свабоды даюць танныя крэдыты. Калі я прыехаў, у мяне было не так шмат грошай, але мне адразу ж ухвалілі да 30К на новую машыну. Пад 2,5%. Я вырашыў не выкарыстоўваць увесь ліміт і ўзяў «Таёту Каролу» актуальнага года.

Пенсія

Яшчэ адзін пойнт на карысць ЗША — пенсія. Каб атрымаць права на дзяржпенсію, ты мусіш зарабіць у сацстрахаванні 40 балаў. Яны залічваюцца на падставе сумы выплачаных падаткаў. Максімум за год можна атрымаць 4 балы.

Я кожны год атрымліваю максімальныя 4 балы. Паводле маіх разлікаў, для гэтага дастаткова 100К на год (магчыма, памыляюся) — нямала, але для Bay Area гэта не завоблачная сума. У буйных кампаніях распрацоўшчык на мідл-пазіцыі атрымлівае каля 250К на год. Тыя, хто вышэй, — 300-350К.

Такім чынам, 10 гадоў мне будзе дастаткова, каб зарабіць тут дзяржпенсію, ад 2,5 да 3,5К. Здаецца, на гэтыя грошы пры жаданні можна жыць у Еўропе.

Плюс у мяне ёсць адлічэнні ў прыватны пенсійны фонд, які дазваляе інвеставаць грошы ў каштоўныя паперы. Я паглядзеў даходнасць па інвестыцыях — у мяне каля 30% гадавых.

Страхаванне

А вось сістэмай страхавання я вельмі незадаволены. Медыцынскае страхаванне яшчэ больш-менш. Я плачу $300 долараў за медпакет і $60 за стаматалагічны пакет на месяц за дваіх, і гэтая страхоўка выдатна пакрывае многія рэчы. Так, я зрабіў тры МРТ і заплаціў нуль, паставіў дзве цырконіевыя каронкі і заплаціў па $200 за кожную.

З іншага боку, банальна купіць мазь ад герпесу я сам не магу — трэба ісці да доктара па рэцэпт. Неяк мне выпісалі мазь і таблеткі ацыклавір. Страхавая кажа: таблеткі мы вам пакрываем, з вас толькі 15 баксаў, а мазь — не. Акей, а колькі каштуе мазь? 100 баксаў. Чаго? У Беларусі яна 5 рублёў каштуе.

Калі страхавая выдае мне чэкі з касмічнымі сумамі, якія за мяне заплацілі, гэта выглядае як адмыванне грошай, быццам яны перакладаюць грошы з адной кішэні ў іншую, з медцэнтраў у фармкампаніі, і так па коле.

Але са страхаваннем машын усё яшчэ горш. Пры ўкладанні дамовы табе выстаўляюць deductible — тую суму, якая будзе адымацца ад страхавой кампенсацыі. Дапусцім, яна $1000, гэта значыць, што калі табе разбілі фару коштам $700, страхавая гэтага ўрону не пакрые. Звычайна deductible яшчэ вышэйшы — $2500. І ты думаеш: навошта плаціць 100-300 баксаў на месяц, калі ў выпадку аварыі ўсё роўна фару самому купляць? Атрымліваецца, страхоўка толькі на той выпадак, калі ў цябе заедуць і машына ў хлам? Спрабаваў абмяркоўваць гэта з сябрамі-амерыканцамі, яны згаджаюцца, што страхавая сістэма тут вар’яцкая.

«Алегорыя на жывое жыццё»

Да плюсаў ЗША можна дадаць жывую музыку, якую я вельмі люблю. Канцэртаў і фестываляў тут проста валам. І ўсё па даступных цэнах. За кожны год у Штатах я наведаў цікавых мне канцэртаў больш, чым за ўсё жыццё да гэтага.

Ну, і надвор’е тут добрае (усміхаецца).

Амерыка, як і Лондан, вядома, не ўзор чысціні і парадку, і мне гэта не падабаецца, але я бачу ў гэтым алегорыю на натуральнае, жывое жыццё. Людзі робяць штосьці прыгожае і штосьці не надта, няма напускной стабільнасці і паказухі, ніхто не фарбуе траву перад візітам чыноўнікаў і не завешвае старыя дамы раздрукаванымі банерамі.

На гэта можна глядзець з двух бакоў. Хтосьці псуе прыгажосць сваім смеццем, або, наадварот, хтосьці супраціўляецца бязладзіцы з дапамогай прыгожай і пяшчотнай балетнай пачкі.