«Хватаюсь за все возможности». Как дела у студентов-айтишников, которых отчислили, 5 лет спустя

«Работодатель не смог помочь с продлением ВНЖ, хоть изначально и говорил, что это не проблема»

Владислав, экс-студент БНТУ, учится в магистратуре Университета Витовта Великого в Каунасе, работает в саппорте:

— В 2019 году я поступил в БНТУ — а уже в 2020 «вылетел» оттуда. 

Формально меня отчислили не за политику, а за то, что не сдал экзамен. Виноват ковид — во время сессии меня отправили на изоляцию как контакт первого уровня. Закрыли в общаге и разрешали отлучаться только на 20 минут в магазин в маске и в перчатках — и больше никуда.

Как-то в 6:00 утра к нам даже милиция пожаловала — проверить, соблюдаем ли мы карантин. Грозились немалыми штрафами (до 50 базовых величин — это почти 2000 рублей), если нас только увидят нас в аудиториях университета.

В итоге меня перевели на второй курс без одной оценки с обязательством досдать экзамен в сентябре. Но когда я пришёл на этот экзамен, выяснилось, что уже подписан приказ о моём отчислении. Замдекана объяснил, что «меня видели с другими студентами на протестах» в главном дворике БНТУ. 

Спустя какое-то время со мной связались ребята из университетской инициативы «ЧУ» и спросили, хочу ли я учиться в Европе. Я был не прочь, но денег на это не было. Они рассказали, что Университет Витовта Великого в Каунасе принимает беларусских студентов, пострадавших из-за протестов, без оплаты.

В университет меня зачислили прямо в середине семестра. Сначала я был вольным слушателем, у меня было всего два предмета (но при этом 5 раз в неделю) — литовский и английский. Администрация вуза закрыла глаза на то, что мой уровень английского ниже B2 — и я им очень за это благодарен. 

Уже летом я смог выбрать факультет (и мой выбор пал на факультет информатики — мне всегда это было интересно). Конечно же, меня зачислили без оплаты — даже за общежитие не нужно было платить. Но было условие: бесплатно можно закончить только бакалавриат, а магистратура — уже за деньги.

Искать другую работу не было времени — мой вид на жительство истекал уже в сентябре. Поэтому я принял решение пойти в магистратуру. За год учёбы нужно было заплатить 4500 евро — одним платежом. Сумма огромная, я бы не смог найти столько, но родители моей девушки предложили выход: они одолжили мне деньги — а я отдавал им частями каждый месяц с зарплаты.

Сейчас всё изменилось: мы расстались с девушкой. Мне нужно заплатить за год обучения 5220 евро. Университет готов разделить платёж на два: до ноября я должен внести 2610 евро — но у меня нет таких денег, увы. Я подался на стипендию, и её скорее всего одобрят, но она выплачивается небольшими платежами по 550 евро в месяц (и часто с задержками), я не успею собрать нужную сумму до ноября. 

Я пытался оформить кредит — но мне везде отказали, мол, для этого нужно, чтобы у меня был ПМЖ (но будь он у меня, мне не пришлось бы учиться платно в магистратуре). Стучался в разные инициативы и фонды — они лишь порекомендовали обратиться к читателям devby. Сейчас у всех туго с деньгами.

Моя зарплата сейчас — 925 евро (и это нормально, я ведь джун), но 600 из них уходит на квартиру. Сейчас я нашёл другую — дешевле. Пытался найти подработку — но пока безрезультатно. Если кто-то готов мне помочь с работой или ещё как-то, пожалуйста, пишите на uaskirka@gmail.com.

«У Беларусі мне не далі атрымаць адну адукацыю, таму я вырашыла атрымаць дзве ў Еўропе»

Кася, сышла пасля 3,5 гадоў у БДЭУ, атрымала дзве вышэйшыя адукацыі, намагаецца ўвайсці ў ІТ як DA:

— У 2020 годзе я вучылася на 4 курсе БДЭУ на факультэце фондавых рынкаў. Абрала гэты напрамак, бо добра ведала матэматыку і хацела падвучыць ангельскую. 

Перспектыва працаваць з акцыямі і аблігацыямі мне падабалася. Але ў 2020 годзе я далучылася да стачкама — таму прыйшлося тэрмiнова з’ехаць пасля таго, як я здала залікі (лiтаральна ў апошні дзень, калі наземныя межы былі адчынены. Потым іх зачынілі, бо кавід). Напісанне дыпломнай працы аддзяляла мяне ад статуса дыпламаванага спецыяліста ў эканоміцы.

Пасля пераезда паўстала пытанне, а што ж рабіць далей. Атрымалася паступіць у ЕГУ на Сусветную палітыку і эканоміку на 4 семестр на пастаянную сесійную форму навучання, бо я жыла ва Украіне. 

На першы час, калi я толькi з’ехала, у мяне была «падушка», бо я працавала на выходных, калі яшчэ вучылася ва ўніверсітэце ў Беларусі. Мне пашанцавала, што ў нас было крутое кам’юніці студэнтаў, дзе ўсе адзін аднаго падтрымлівалі. Я прыехала «на ўсё гатовае». Адна дзяўчына ўжо здымала кватэру — i я заехала да яе і не плаціла залог за кватэру і пра ўсё, што трэба ў першую чаргу зрабіць, мне расказала яна.

Потым для мяне зладзiлi збор. Я вельмі ўдзячна ўсім, хто адгукнуўся і заданаціў. Гэта дапамагло выйграць час, каб зразумець, што рабіць.

Калі казаць пра ЕГУ, то мае навучанне там было бясплатным. Адзiн раз я нават атрымала сацыяльную стыпендыю — мо 150 еўра. 

Хаця я больш страціла, чым атрымала. Бо на апошнім курсе ЕГУ на летніх канікулах днём даслалі паведамленне, што трэба запоўніць заяву, каб і далей бясплатна вучыцца, а раніцай наступнага дня выдалілі пошту. І пакуль я разбіралася, чаму я не магу ўвайсці ў сваю пошту, пачаўся навучальны год (яны мне не напісалі, што гэта ў іх збой, таму я думала, што забыла пароль). А потым я раптам атрымала паведамленне, што ў мяне ёсць тыдзень, каб заплаціць 1200 еўра. 

Сваю памылку яны не прызналі і сказалі, што ў мяне ў верасні (а навучанне пачынаецца з кастрычніка, то бок, гэта былі канікулы) ад 15:00 да 8:00 быў час убачыць паведамленне і падаць заяву на атрыманне фінансавання на навучанне. У выніку мне далі месяц, каб знайсці грошы i аплаціць. Паўстала пытанне, ці працягваць там вучыцца. Другі раз сыходзіць з апошняга курса ўніверсітэта я не хацела. Таму мае накапленні пайшлі на аплату ЕГУ.

Потым я пераехала ў Польшчу, пачала вучыць мову і для падтрымання ўзроўня польскай мовы, а таксама ж для паляпшэння ангельскай і проста для душы паступіла ў Варшаўскі ўніверсітэт на беларускую філалогію з ангельскай мовай. 

Трэба зазначыць, што я вывучала польскую па праграме Калiноўскага i атрымлiвала там стыпендыю. Але, калі я жыла ў Варшаве, гэтых грошаў не хапала нават на аплату кватэры. Пасля пачатку паўнамасштабнай вайны я ўзяла сабе сабаку, якога вывезлі з-пад Кіева, — таму ў інтэрнаце жыць не магла.

Паралельна з навучаннем я займалася актывізмам і працавала ў грамадскай арганiзацыi, НДАшны сектар вельмі дапамог развіць софт скілы і там я змагла спалучыць усе свае адукацыі, бо мы працуем як раз з палітыкай, эканомікай і прасоўваем беларускую ідэнтычнасць.

Калі паўстала пытанне пошуку працы, мне трапіліся марафоны, дзе я цягам некалькіх дзён магла затэсціць розныя IT-прафесіі. І калі мы дайшлі да аналітыкі даных, я зразумела, што гэта маё. 

Тыя прафесіі, дзе трэба багата камунікацыі, я адкінула адразу. Рэкруцёр, проджэкт менеджмент, бізнес аналітыка — гэта тое, дзе патрэбна багата камунікаваць з рознымі людзьмі, я разумею, што такой камунікацыіі мне хапае ў грамадскай арганiзацыi. Хацелася нечага спакойнага, дзе ёсць тое, што я люблю і тое, што можна яшчэ пракачаць. Я люблю лагічныя задачы, люблю сядзець і капацца ў інфармацыі, люблю працаваць сам-насам, але таксама ўмею выступаць перад аўдыторыяй і ўпэўнена, што змагу ў ДА палепшыць гэты скіл. 

Цяпер я хапаюся за ўсе магчымасці паглыбіць веды ў DA. Бачу круты курс — сюды яго! Праходзім!

На гэты момант я ўжо месяц шукаю працу. Вельмі хачу працаваць у беларускай ці ўкраінскай кампаніі. Мяне ўжо запрашалі ва ўкраінскую кампанію, якая для мяне была на 10 з 10, бо ў іх хоць і афлайн-фармат (нічога не маю супраць, а толькі за; тым больш першы час, калі магчымасць падысці да кіраўніка і спытаць нешта — скарб), але ёсць офісы ў Варшаве і ў Кіеве і ты можаш працаваць у любым з іх. Гэта быў для мяне ідэальны варыянт, бо гэта гарады паміж якімі я часта езджу і магчымасць працаваць і бачыцца з сям’ёю для мяне важна. 

Карацей, я адкрыта для прапаноў. Шкада, што няма нейкага буйнога спіса кампаній з беларускімі фаундэрамі. Я б з задаваленнем даслала б сваё рэзюмэ ім.

А для большасці вакансій патрэбен досвед у аналітыцы даных. Упэўнена, як толькі я знайду сваю першую працу як DA, гэты сум знікне. Чакаю гэтага моманту.

Кожны дзень я правяраю LinkedIn і вакансіі, якія мне пасуюць (я маю свой спіс кампаній з беларускімі каранямі і праглядаю іх сайты ў пошуку вакансій). На жаль, маё рэзюмэ заўсёды адкідваюць, хаця я намагаюся падвучваць тое, што магло б дапамагчы падвысіць шанцы. Напрыклад EY набіралі трэйні DA і я падала CV + прайшла курс ад EY і Prometheus пра аўдыт і дадала сертыфікат. Але ўсё адно не прайшла далей. 

Была на двух сумоўях. І на апошніх этапах не праходзіла далей. Хаця ў першы раз было групавое заданне і я паказала сябе лепей за ўсіх з маёй групы. Разумею, што ёсць багата прычын, па якіх кандыдатаў скіпаюць і было б вельмі каштоўна атрымліваць фідбэк на ТЗ ці размовы з рэкруцёрам/лідом, пакуль што такога не было і мае просьбы пра фідбэк застаюцца без увагі.

«Па позве ў ваенкамат я не прыйшоў. За дзень да пазначанага тэрміна я з’ехаў ва Украіну» 

Вадзiм, былы студэнт БрДТУ, зараз працуе як Software Engineer  у Польшчы:

— У Беларусі я вучыўся ў Берасці у БрДТУ па спецыяльнасьці Штучны інтэлект (так-так, гэта амаль тая ж спецыяльнасць што і ў БДУІР — па ўсёй краіне толькі ў дзвюх ВНУ на яе вучылі). На трэцiм курсе хадзіў на ўніверскія акцыі пратэсту, апошняй з якіх была забастоўка. Пасля забастоўкі ўдзельнікаў аператыўна пакаралі вымовамі, а неўзабаве і ўвогуле адлічылі. 

Мне дзядзька ваенком прынёс позву ў ваенкамат. Яе трэба было абавязкова атрымаць перад тым, як мне бы далі азнаёміцца з загадам на адлічэнне. Сфатаграфаваць яго не дазволілі, сказалі да рэктара ісці па гэта. Але як вызначылася рэктар недзе таемным чынам знік і некаторы час нібы спецыяльна не з’яўляўся. Позва была раздрукавана з няправільным годам, прыйсці сказалі ўжо ў наступны панядзелак.

Польскай на пачатку я не ведаў, той узровень, што маю, атрымаў за некалькі месяцаў інтэнсіўных моўных курсаў. Тым не меньш гэта не перашкодзіла мне паступіць і скончыць універсітэт на польскай мове. Не скажу што адчуваў нейкі дыскамфорт датычна моўнага пытання па выніку, усё прайшло даволі добра.

Падчас майго навучання распачалася вайна ва Украіне. Прыкладна з таго моманту я канчаткова вырашыў перайсці на беларускую мову. Цяпер так сталася, што беларуская для мяне больш звычайная, чым расейская мова, і пасля доўгага перапынку мне было нават крыху складана на ёй размаўляць, прыходзілася падбіраць словы.

У гэтым годзе я скончыў польскі бакалаўрыят і атрымаў спецыяльнасць інжынера. Пасля ўнівера ўладкаваўся на пазіцыю Software Engineer у кампанiю, дзе працую і зараз (трэці месяц ужо пайшоў — мне падабаецца). 

Ва Украіне я жыў разам з аднагрупнікам, якога таксама адлічылі. У нас быў нейкі запас грошаў, на які мы з ім першы час i жылі. Потым мы падаліся на збор для рэпрэсаваных студэнтаў, і да пераходу на стыпендыю жылі на тыя грошы. Ва Украіне здымалі кватэру, а ў Польшчы першы час ужо жылі ў інтэрнаце.

Час ад часу я перабіваўся праектамі рознымі, але потым ужо з’явілася патрэба ў паўнавартаснай працы — ну i, як вынiкае, я яе знайшоў. Што яшчэ: я шмат добрых знаёмстваў знайшоў у замежжы. Цудоўныя людзі!