«Даведаліся, што беларус — і адмовілі». З якой дыскрымінацыяй сутыкаюцца экспаты

Нядаўна Фонд Фрыдрыха Эберта правёў сацапытанне сярод беларусаў, якія пражываюць у Польшчы, Літве і Грузіі. Паводле яго звестак, з дыскрымінацыяй і непрыхільнасцю часцей за ўсё беларусы сутыкаюцца ў Грузіі — у гэтым прызналіся 39% апытаных. У Польшчы такіх было 31%, у Літве — 16%. Рэспандэнты назвалі самыя распаўсюджаныя праявы дыскрымінацыі: славесныя абразы, адмова ў абслугоўванні ў банках і пры арэндзе жытла. 

Цікава тое, што большасць апытаных у Літве і Грузіі (і 37% у Польшчы) лічаць, што праблема дыскрымінацыі неістотная. 

Польшча і Францыя: праблемы з банкамі

— Польшча: банк BNP Paribas адмаўляе ў адкрыцці рахункаў усім беларусам адразу; банк ING Bank Śląski патрабуе розныя дакументы ў якасці абгрунтавання паходжання сродкаў. Некаторым беларусам рандомна ўжо закрыў рахункі, хаця ўсе дакументы, якія яны прасілі, былі прадстаўленыя, — расказвае беларус-айцішнік.

Ён лічыць такую палітыку банкаў дыскрымінацыйнай.

Мы ўжо пісалі пра польскі BNP Paribas. У ліпені банк увёў абмежаванні для грамадзян Расіі і Беларусі. Яны могуць карыстацца паслугамі BNP толькі пры наяўнасці другога грамадзянства ў ЕС або дазволу на жыхарства (ПМЖ).

Такія ж абмежаванні ўвёў і іншы польскі банк — GetinBank.

Пачынаючы з сакавіка, многія еўрапейскія банкі адмаўлялі ў адкрыцці рахункаў беларусам і нават блакавалі ўжо дзейныя рахункі. Ва ўсіх такіх выпадках ад грамадзян Беларусі патрабавалі пацвердзіць статус легалізацыі ў краіне знаходжання: дазвол на жыхарства або ПМЖ. 

У той жа час некаторыя банкі ЕС працягвалі адкрываць рахункі беларусам і без дазволу на жыхарства. З нечаканай адмовай аднаго з такіх банкаў сутыкнулася наша чытачка ў Францыі. 

— 20 чалавек з нашай прадуктовай кампаніі рэлакаваліся ў Францыю. Практычна ўсе ўжо атрымалі дазвол на жыхарства. Частка нашых супрацоўнікаў абслугоўваецца ў банку HSBC. Раней банк адкрыў рахункі дзесяці маім калегам без дазволу на жыхарства, але мне адмовіў. У красавіку пасля чарговых санкцый была адмова двум нашым працаўнікам, але кампанія дамаглася станоўчага рашэння. Аднак з чэрвеня зноў пачалі адмаўляць у адкрыцці рахункаў. Буду спрабаваць падаваць заяўку на адкрыццё рахунку яшчэ раз — ужо з дазволам на жыхарства і дадатковымі дакументамі. Пакуль карыстаюся Revolut.

Айцішніца адзначае, што ў Францыі складана камунікаваць з дзяржслужбамі праз тое, што чыноўнікі не ведаюць англійскай мовы. Беларускім рэлакантам няпроста зняць жытло.

— У калег розныя адчуванні — хтосьці ў захапленні, камусьці не падабаецца, хтосьці прыжыўся і думае, ці заставацца, ці не, — расказвае чытачка.

Грузія: завышаныя цэны для беларусаў, праблемы з гаспадарамі жытла

Беларускія рэлаканты ў Грузіі скардзяцца як на цяжкасці з банкамі, так і на няпростыя адносіны з гаспадарамі кватэр.

— Пасля пераезду ў Тбілісі на пачатку красавіка хацеў адкрыць рахунак у банку Credit Suisse, аднак мне адмовілі пасля прад’яўлення пашпарта. Пры гэтым на мой запыт аб якімсьці распараджэнні наконт адмоў беларусам супрацоўніца адказала, што такіх дакументаў няма. У маі таксама адмовілі ў Elite Electronics (буйная грузінская інтэрнэт-крама тэхнікі — Заўв. dev.by): пачалі афармляць навушнікі і мыш, аднак на паўдарозе на патрабаванне прадаўца паказаў пашпарт. Адмовілі адразу пасля прад’яўлення, нават не ўчытываючыся ў даныя. Насамрэч такога правіла ў краме няма: перада мной некалькі чалавек пакупалі тэлефон, стадзікам і навушнікі без прад’яўлення пашпарта, — расказвае айцішнік. 

Праблемы паўсталі і з пошукам жытла: 

— Гаспадар кватэры, якую я глядзеў у сярэдзіне красавіка, адмовіў мне, калі даведаўся, што я беларус. Маўляў, будзе здаваць толькі ўкраінцам (сярэдзіна красавіка). І самае салодкае: гаспадар іншай кватэры павысіў суму на 100 долараў пасля таго, як даведаўся, што я беларус. Тут ужо аргумент быў другі: раз беларус, значыць айцішнік, раз айцішнік — значыць магу сабе дазволіць плаціць за кватэру больш. Я ніводным словам не даў зразумець, у якой сферы працую.

Беларус лічыць, што сутыкнуўся з «ценявой дыскрымінацыяй», а ў апошнім выпадку — нават з «дыскрымінацыяй па месцы працы».

Падобныя праблемы ў Грузіі паўсталі і ў іншага айцішніка з Беларусі. 

— Запланаваў пераехаць у Грузію яшчэ ў студзені да ўсіх падзей. Загадзя знайшоў сабе кватэру ў добрым месцы. Дамовіўся з маклерам пра засяленне ў сакавіку. У сакавіку за дзень да засялення даведваюся, што гаспадыня адмовіла мне праз тое, што я беларус. Многія арэндадаўцы пісалі, што баяцца засяляць беларусаў і расійцаў. Прыйшлося тэрмінова шукаць новую кватэру — зняў студыю (замест двушкі) у 3 разы даражэй, чым першы варыянт. Атрымаў 4-5 адмоў праз сваю нацыянальнасць.

Скардзіцца айцішнік і на стаўленне з боку банкаў. 

— У аддзяленні банка Credo мне сказалі, што для атрымання карты трэба адкрыць дэпазіт мінімум на 100$. Аказалася, што ў службе падтрымкі банка нічога пра такое патрабаванне не ведаюць. Мяркую, што гэта была «ініцыятыва» супрацоўнікаў аддзялення. У банку Liberty прыдумалі адмысловы тарыф для экспатаў — 25 лары (8-9$) на месяц за карыстанне картай. Выйшла атрымаць карту толькі ў Bank of Georgia тыдзень таму, амаль праз паўгода па прыездзе.

На думку айцішніка, ён сутыкаўся і з бытавой дыскрымінацыяй. 

— Калі вы не выглядаеце як грузін, то ў любой краме або пры атрыманні якой-небудзь паслугі вам завысяць цэны. Толькі пасля пары месяцаў у Грузіі вы будзеце разумець, дзе вас спрабуюць падмануць. Абразы або мову нянавісці ў адносінах да беларусаў можна сустрэць у каментарах у сацсетках. Магу сказаць, што ніколі ў жыцці большага негатыву я не сустракаў. 

Абодва беларусы-айцішнікі пакуль не збіраюцца з’язджаць з Грузіі, бо ўклалі шмат сродкаў у пераезд. Але ў планах усё ж такі пакінуць краіну праз паўгода-год.

Бан распрацоўшчыкаў з беларускім пашпартам

Цікава, што мы не атрымалі ніводнага паведамлення пра кейсы прафесійнай дыскрымінацыі айцішнікаў па беларускім пашпарце.

Аднак у бот прыйшла вось такая рэакцыя на навіну пра тое, што ўкраінская фрыланс-платформа Lemon.io адмовілася працаваць з беларусамі.

— Ці збіраецца беларуская айці-супольнасць выступаць супраць абвешчанай дыскрымінацыі беларускіх распрацоўшчыкаў, калі гэта афіцыйная пазіцыя кампаніі Lemon.io, якая працуе таксама і ў Польшчы?

Паколькі Lemon.io працуе на ўсходнееўрапейскім рынку (тым ліку і ў Польшчы), то яны абавязаныя выконваць заканадаўства тых краін, дзе працуюць. Заканадаўства не дапускае дыскрымінацыі па нацыянальнасці, грамадзянстве — калі працаўнік можа легальна працаваць у краіне знаходжання. Такім чынам, я б прапанавала стварыць адкрыты ліст ад беларускіх айцішнікаў да ўрадаў еўрапейскіх краін Польшчы, Літвы, Латвіі і Эстоніі з заклікам супрацьдзейнічаць дыскрымінацыі беларускіх айцішнікаў на падставе грамадзянства.

Варта адзначыць, што на просьбу dev.by расказаць пра выпадкі дыскрымінацыі ў іншых краінах адгукнулася ўсяго некалькі чалавек.

У рэдакцыю прыйшлі паведамленнях і ад тых экспатаў, якія не сутыкаліся з дыскрымінацыяй у такіх краінах, як Кіпр, Польшча, Сербія.