Восем гадоў таму ў Аляксандра Клюева быў план — вывучаць штучны iнтэлект. Хлопец паступiў у БДУIP, зрабiўся Golang-распрацоўшчыкам. Але лёс склаўся так: зараз ён жыве ў Познанi, вывучае беларускую фiлалогiю i зарабляе перакладамi на беларускую мову.
Восем гадоў таму ў Аляксандра Клюева быў план — вывучаць штучны iнтэлект. Хлопец паступiў у БДУIP, зрабiўся Golang-распрацоўшчыкам. Але лёс склаўся так: зараз ён жыве ў Познанi, вывучае беларускую фiлалогiю i зарабляе перакладамi на беларускую мову.
Праект «Тамтэйшыя» пагутарыў з Аляксандрам пра незвычайны світч — як родная філалогія дапамагае выжыць за мяжой.
— Я з’ехаў з Беларусі ў 2020 годзе — досыць тэрмінова, бо быў адным з арганізатараў страйкама БДУІР (тады вучыўся на чацвёртым курсе), і намі занялiся раней, чым астатнімі студэнтамі. У мяне нават не атрымалася скончыць семестр, не кажучы ўжо пра дыплом.
Апынуўся ў Кіеве — працягваў супрацоўнічаць з IBA, у якой працаваў да гэтага. Але было няпроста працаваць у хостэлах, паралельна займацца актывізмам, у галаве раіліся розныя думкі — цяжка было сканцэнтравацца, не было ніякага рэсурсу. Да таго ж я працаваў на дзяржаўным праекце. Ні начальству, ні заказчыку не падабаўся работнік з актыўнай палітычнай пазіцыяй. Неяк перадаў справы іншаму калегу, і тады мяне звольнілі.
Былі нейкія зберажэнні — таму на нейкі час сканцэнтраваўся на актывізме.
А ў ІТ так больш і не вярнуўся. Працаваць поўны дзень на якой-небудзь галеры з маім тагачасным ладам жыцця было нерэалістычна — а вакансій на паўстаўкі не было. І з кожным годам жадання ісці туды ўсё менш. Хочацца жыць больш свабодна.
Чаму беларуская філалогія? Яшчэ да ўсяго гэтага я займаўся перакладамі тэлеграма і іншых праграмных прадуктаў на беларускую мову. І ў эміграцыі гэта стала для мяне часткай своеасаблівай псіхатэрапіі.
Беларускую мову я пачаў вывучаць больш грунтоўна яшчэ ў БДУІР — у нас быў адзін семестр па ёй, і неяк трэба было напісаць сачыненне. І я такі: «Ну што, я не напішу?! Я ж і пра тарашкевіцу ведаю, і пра арабіцу…» — ну, і напісаў. А мой ліст вярнуўся да мяне цалкам чырвоны. Гэта быў абсалютны правал. Вельмі сорамна! Менавіта тады я вырашыў заняцца вывучэннем беларускай мовы, а потым сканцэнтраваўся на камп’ютарнай лінгвістыцы.
Але ў жыцці на беларускую мову не пераходзіў. Мог адказваць у месэнджарах і ў тэматычных чатах — але размаўляў на расейскай. Мне было дыскамфортна ад адной думкі, што на мяне будуць коса глядзець, калі я штосьці скажу па-беларуску.
Цікава, што нават калі я прыязджаў у Расію, было як быццам прасцей ужываць беларусізмы ў гаворцы. Нейкі нацыянальны гонар з’яўляўся — маўляў, я асаблівы, бо беларус. А ў Беларусі размаўляць па-беларуску было страшна і сорамна. Ну, тут яшчэ мой перфекцыянізм: думаў, пачынаць рана — буду трасяніць, словы падбіраць, а гэта ж непрыгожа.
Пачаў размаўляць па-беларуску, калі жыў ужо ў Польшчы. Быў тыдзень роднай мовы — і мы з дзяўчынай вырашылі: ну, будзь што будзе. Так супала, што праз некалькі дзён пачалося расійскае ўварванне ва Украіну. Таму праз тыдзень мы вырашылі ўжо не вяртацца да расейскай.
А цяпер я толькі па-беларуску і размаўляю — і нават больш, чым на польскай, бо кручуся ў беларускай супольнасці. За чатыры гады я па-руску ўжо крыху развучыўся размаўляць. Мне нават кажуць, што я «як іншаземец» гавару.
Пачаць не цяжка, галоўнае — супольнасць, падтрымка і пастаянная практыка. Ну і, вядома, нікуды не дзенешся — трэба чытаць. З гэтым якраз праблемы: культура чытання ў мяне слабаватая — занадта хутка паглыбляюся ў свае думкі, цяжка сканцэнтравацца, перачытваю адно і тое ж. Але я намагаюся чытаць!
Завязаў з распрацоўкай — зараз мяне корміць беларуская мова.
Людзі некалькі разоў пыталіся: як можна жыць, калі ў цябе за душой менш за некалькі тысяч еўра? Ну, мой даход менш нават за тысячу — але матэрыяльныя рэчы не так важныя, як магчымасць размаўляць з выдатнымі людзьмі, наведваць класныя мерапрыемствы, думаць, тварыць.
З часам зразумеў, што я вельмі хаатычны чалавек — не люблю рабіць адно і тое ж. Таму раблю рознае. У мяне няма пастаяннага месца працы: то там, то тут, нешта зраблю — нейкія грошы атрымаю. Ну і стыпендыя пакуль ёсць, але ўжо пераходжу на самазабеспячэнне, ёсць нават зберажэнні.
У асноўным я займаюся камерцыйнымі перакладамі — перакладаю субтытры для фільмаў і серыялаў, вось адну кнігу пераклаў.
Кампаніі, у тым ліку замежныя, замаўляюць пераклад праграмнага забеспячэння — для карыстальнікаў, якім патрэбна беларуская мова ў інтэрфейсе. Апошнія паўтара ці два гады неяк выстраліла — на беларускую мову пачалі актыўна перакладаць камп’ютарныя гульні. Ёсць попыт на пераклады беларускай літаратуры на польскую мову, а перакладчыкаў не хапае.
Я ў гэтым усім развіваюся. Беларуская мова ў гэтым плане выдатная: тут можна кожны дзень вывучаць нешта новае — кожны дзень адкрыцці, і кожны раз думаеш, што ты абсалютны дурань, бо нечага не разумеў. І гэта неяк пераварочвае тваю свядомасць. Людзі, якія толькі пачынаюць займацца беларускай мовай, не ўсведамляюць, наколькі яна глыбокая і колькі ў ёй розных таямніц.
Як я пачаў вывучаць беларускую філалогію ў познаньскім універсітэце ім. Адама Міцкевіча? Шчыра кажучы, спачатку план быў іншы: хацеў вучыцца на інфарматыцы — але мне не залічылі тры курсы ў БДУІР, а пачынаць з пачатку я не хацеў. Таму адпачыў адзін год — і пайшоў па іншай сцежцы.
Мая спецыяльнасць — даволі новая, яна з’явілася ў Познані ў 2021 годзе, гэта значыць мой набор — трэці.
З апошнімі двума наборамі ёсць праблемы — студэнты не даязджаюць, бо не могуць атрымаць візы, цэлы курс скасавалі. У мінулым годзе сярод абітурыентаў было шмат людзей з Беларусі — але толькі адна дзяўчына даехала, і яе перавялі на другі курс, яна цяпер вучыцца з намі.
Яшчэ ў нас навучаюцца палякі. Так, шмат людзей са спіса абітурыентаў — мёртвыя душы, бо паступаюць, каб атрымаць зніжкі на грамадскі транспарт.
Але калі палякі ходзяць на заняткі, то гэта іх выбар ад душы. Часта гэта людзі, якія вучацца на іншым напрамку — але плацяць дадаткова грошы, каб вывучаць беларускую мову. Яны ідуць у дэканат і патрабуюць, маўляў, «хачу беларускую мову», — бо адчуваюць у сабе нейкую цягу да беларускасці. Яны натуральна захапляюцца нашай мовай, гісторыяй, культурай.
У маёй групе вучыліся трое палякаў. Адной дзяўчыне было цяжка — вырашыла не працягваць навучанне, у другога хлопца з’явіліся сямейныя абставіны — але ён абяцаў вярнуцца, бо «беларуская мова самая класная сярод усходнеславянскіх».
Мне здаецца, што беларускасць у сябе могуць «раптам» адчуць людзі, якія нарадзіліся ў Савецкім Саюзе і ўвесь час жылі ў «рускім свеце». Я ж адчуваў сябе беларусам — заўсёды. А калі прыязджаў куды-небудзь, напрыклад, у Расію, то нават больш — і гэтым ганарыўся. А з гадамі мая ідэнтычнасць толькі расла і ўзмацнялася.
Так, у мяне быў іншы план у жыцці, а тут хоба-на — і ўсё змянілася, давялося з’ехаць. Але я так шмат кручуся ў беларускай супольнасці, што не адчуваю сябе адарваным ад радзімы. Кантактую з людзьмі, якія жывуць у Беларусі, цікаўлюся, што там адбываецца.
Так, туга была, асабліва ў першыя гады: не магу вярнуцца ў мой любімы Віцебск, пабачыцца з бабуляй, з катом. Але цяпер тут і маці з сястрой — у адным горадзе жывём. І тут беларуская супольнасць.
Ну, і я гляджу пазітыўна на жыццё — без тугі, без смутку: маўляў, якія мы, беларусы, гаротныя, як жа ў нас усё жахліва. Я ж не толькі беларус, але і чалавек — мне цікава і з іншымі народамі знаёміцца, у палякаў многаму вучуся. Беларусь для мяне не штосьці ізаляванае — гэта частка сусвету, і, адчуваючы ўнутры гэтую аснову — беларускасць, ты проста лепш разумееш сваё месца ў свеце.
Релоцировались? Теперь вы можете комментировать без верификации аккаунта.