ШІ-сфера рызыкуе сапсавацца, як сацсеткі — меркаванне эксперта

На думку Дактароў, «эншытыфікацыя» — гэта паступовае раскладанне лічбавых платформаў знутры. У сваёй кнізе «Enshittification: Why Everything Suddenly Got Worse and What to Do About It» пісьменнік сцвярджае, што кампаніі спачатку робяць прадукт карысным для карыстальнікаў, потым — выгадным для партнёраў, а затым — выключна прыбытковым для сябе, разбураючы пры гэтым самую каштоўнасць сэрвісу.

Дактороў упершыню апісаў гэты працэс яшчэ ў 2022 годзе, ужываючы яго да Google, Amazon, Facebook і TikTok. Гэтыя платформы, пісаў ён, «пачынаюць з таго, каб радаваць карыстальнікаў, а заканчваюць тым, што выціскаюць іх да апошняй капейкі». З тых часоў тэрмін стаў папулярным — яго прызналі словам года па версіі Амерыканскага таварыства дыялектаў, а сам Дактороў выпусціў аднайменную кнігу.

Крытыкі індустрыі ШІ лічаць, што стартапы ў гэтай сферы рызыкуюць прайсці той жа шлях. Мадэлі накшталт GPT-5, Claude ці Perplexity становяцца пасярэднікамі паміж карыстальнікамі і інфармацыяй, а значыць, валодаюць уладай фарміраваць успрыманне рэальнасці. Пакуль ШІ застаецца на стадыі «карыснага для карыстальніка», але ціск інвестараў і гіганцкія выдаткі могуць з часам прывесці да «манетызацыі даверу»: з’яўлення рэкламы, платных адказаў і «разумных» абмежаванняў доступу.

Як піша Wired, прыкметы гэтага ўжо бачныя: OpenAI тэстуе інтэграцыю пакупак Walmart унутры ChatGPT, а Perplexity укараняе спансараваныя адказы. Кампаніі абяцаюць «сумленную падачу інфармацыі», але, як піша выданне, «межы камерцыі рэдка вытрымліваюць спакусу». У кнізе Дактароў гаворыцца проста: калі кампанія можа пагоршыць прадукт дзеля прыбытку, яна абавязкова гэта зробіць.

Сам Дактароў у інтэрв’ю прызнаў, што ШІ можа аказацца яшчэ больш уразлівым да працэсу «абясцэньвання». З-за закрытасці мадэляў і непразрыстасці іх работы «яны могуць хаваць дэградацыю якасці, не выклікаючы пратэстаў». Па яго словах, «жахлівая эканоміка» індустрыі прымусіць распрацоўшчыкаў шукаць любыя спосабы акупіць укладанні, нават калі гэта прывядзе да страты каштоўнасці для карыстальнікаў.