Нобелеўскую прэмію па эканоміцы далі за тэорыю інавацый і «творчага разбурэння»

Лаўрэатамі Нобелеўскай прэміі па эканоміцы 2025 года сталі тры навукоўцы, чые працы растлумачылі, як інавацыі і тэхналагічныя змены фарміруюць доўгатэрміновы эканамічны рост.

Палову прэміі ў памеры 11 мільёнаў шведскіх крон (каля $500 000) атрымаў амерыканскі эканаміст і гісторык тэхналогій Джоэл Макір з Northwestern University. Другую палову падзялілі паміж сабой французскі эканаміст Філіп Агьён (Collège de France, Insead і Лонданская школа эканомікі) і канадзец Пітэр Хаўіт з Brown University.

Каралеўская шведская акадэмія навук адзначыла, што даследаванні лаўрэатаў сталі фундаментам для разумення інавацыйна-арыентаванага эканамічнага росту — працэсу, пры якім тэхналагічныя прарывы забяспечваюць доўгатэрміновае павышэнне прадукцыйнасці і ўзроўню жыцця.

Даследаванні Макіра прысвечаны гістарычным перадумовам працяглага росту, заснаванага на тэхналагічным прагрэсе. Працы Агьёна і Хаўіта, у сваю чаргу, апісваюць канцэпцыю «стваральнага разбурэння» — працэс, пры якім новыя тэхналогіі выцясняюць састарэлыя, забяспечваючы дынамічнае абнаўленне эканомікі.

Прэмія была абвешчана на фоне імклівага развіцця штучнага інтэлекту і спрэчак, што нарастаюць, пра яго ўплыў на занятасць і няроўнасць. Па словах старшыні Нобелеўскага камітэта па эканоміцы Джона Хаслера, чалавецтва не павінна губляць механізмы, якія ляжаць у аснове «стваральнага разбурэння», інакш сусветнай эканоміцы пагражае застой.

Філіп Агьён, каментуючы прысуджэнне прэміі, папярэдзіў пра «цёмныя хмары» над сусветнай эканомікай з-за новай хвалі пратэкцыянізму, выкліканай гандлёвымі войнамі Дональда Трампа. Ён падкрэсліў, што для ўстойлівага росту неабходна развіваць інавацыі ў зялёных тэхналогіях і абмяжоўваць уладу тэхналагічных гігантаў.

«Я не вітаю пратэкцыянізм у ЗША — гэта дрэнна для сусветнага росту і інавацый», — заявіў Агьён. Ён дадаў, што ШІ мае велізарны патэнцыял росту, аднак дзяржавы павінны сачыць, каб сённяшнія інаватары не падаўлялі будучыя стартапы.

Нобелеўская прэмія па эканоміцы (афіцыйна — Прэмія Шведскага дзяржаўнага банка па эканамічных навуках памяці Альфрэда Нобеля) была заснавана ў 1960-х гадах.