Самазанятым закруцяць гайкі ў 2026 — вось як

З 2023 года з увядзеннем падатку на прафдаход дзяржава рабіла ўсё, каб нарасціць базу самазанятых: шырока трактавала сферы прафесійнай дзейнасці, захоўвала простае адміністраванне і лаяльную шкалу падаткаў, нарэшце давала падатковы вылік.

З 2026 года, падобна, пачынаецца паступовае закручванне гаек. Вось што зменіцца са студзеня, згодна з праектам змяненняў у Падатковы кодэкс.

1. Адменяць падатковы вылік ў 2000 BYN для новых самазанятых.

Ільгота эканоміла 200 BYN падатку для тых, хто ўпершыню рэгістраваўся ў дадатку «Прафдаход», цяпер гэтай «плюшкі» не будзе. З іншага боку, не будзе і сітуацый, калі чалавек, які зарэгістраваўся ў аплікацыі і некалькі месяцаў запар атрымліваў невялікі даход, выяўляў сябе ў спісах «дармаедаў». Усё таму — што ён знаходзіўся «ў палоне» падатковага выліку і дэ-факта не плаціў падаткі.

2. Увядуць мінімальны памер падатку — 45 BYN.

«Гэта зроблена для таго, каб мінімізаваць спекуляцыю фізічных асоб, скажам так», — апісала сэнс папраўкі член Пастаяннай камісіі Палаты прадстаўнікоў па бюджэце і фінансах Наталля Кулешова.

Пад спекуляцыяй, відаць, маецца на ўвазе магчымасць плаціць колькі заўгодна малы падатак і за кошт гэтага пазбягаць базы «дармаедаў».

Самазанятых айцішнікаў, якія атрымліваюць рэгулярны даход, гэтая норма наўрад ці занепакоіць. А вось людзей з непастаяннымі ці маленькімі заробкамі новаўвядзенне абцяжарыць. Калі іх даход у месяц будзе менш за 450 BYN, давядзецца даплаціць розніцу ў 10-працэнтным падатку да 45 BYN. Іншымі словамі, зарэгістраваўся ў аплікацыі — заплаці хаця б 45 BYN у месяц.

А што будзе, калі не плаціць? У выпадку няўплаты налічанага НПД тры месяцы запар, падатковая паведаміць аб спыненні прымянення рэжыму НПД (здыме з рэгістрацыі), пры гэтым вярнуцца ў яго можна будзе толькі праз шэсць месяцаў.

«Улады імкнуцца павысіць даходы бюджэту»

Аб чым кажа новая мера і як яна адаб’ецца на колькасці плацельшчыкаў НПД? Спыталі эканаміста Анастасію Лузгіну.

«Планка ў 45 рублёў, безумоўна, кажа аб узмацненні жорсткасці падатковага заканадаўства, — адзначае Анастасія. — Разам з адменай падатковага выліку яна сведчыць аб тым, што беларускія ўлады імкнуцца павысіць даходы бюджэту.

Складана сказаць, наколькі гэтая мера будзе паспяховай і як яна паўплывае на лік плацельшчыкаў — для гэтага трэба ведаць структуру самазанятых, якая частка з іх рэгулярна атрымлівае 450 BYN і вышэй, а якая мае зусім нязначныя і нерэгулярныя даходы. Верагодна, падатковыя паступленні ўсё ж вырастуць. Але пры гэтым людзі, якія атрымліваюць мала і нерэгулярна, сутыкнуцца з дадатковай нагрузкай».

3. На 18% вырасце парог мінімальнага даходу для поўнага залічэння страхавога стажу.

Дакладней кажучы, вырасце мінімальная заработная плата, да якой прывязаны ўзносы ў ФСЗН (29% ад МЗП у частцы пенсійнага забеспячэння). З 1 студзеня яна складзе 858 BYN. Гэта +18,2% да МЗП у 2025 годзе — 726 BYN.

Улічваючы, што плацельшчык НПД пералічвае ў ФСЗН толькі 6% свайго даходу (супраць 29%, якія плаціць працадаўца за супрацоўніка), для залічэння поўнага страхавога стажу яго даход павінен быць значным.

Так, каб атрымаць год стажу за працу ў 2025 годзе, самазаняты павінен заплаціць у Фонд не менш за 2526,5 BYN. Для гэтага ён павінен зарабіць як мінімум 42108 BYN за год (3509 BYN у месяц).

У 2026 годзе гэтыя сумы вырастуць на 18,2%. Для поўнага стажу самазанятаму на НПД трэба заплаціць у ФСЗН не менш за 2985,84, а зарабіць не менш за 49764 BYN. Сярэднямесячны даход, такім чынам, 4147 BYN +. Такая вось «мінімальная зарплата» для энпэпэшніка.