Разварот на ўсход: дзе чакаюць ІТ-кампаніі з Беларусі?
І са здзіўленнем чуем, што гэта не Кітай.
ПВТ анансаваў разварот з заходняга кірунку на ўсходні. «Трэба засвоіць новыя рынкі, замясціць заходнія інвестыцыі азіяцкімі» — адзін з тэзісаў нарады, якая папярэднічала падпісанню ўказа № 102 «Пра развіццё Парка высокіх тэхналогій».
У самім указе прапісанае стварэнне ў ПВТ кіруючай кампаніі, якая зоймецца стратэгічным развіццём: «Будзе прадстаўляць Парк пры ўзаемадзеянні з замежнымі партнёрамі, аказваць рэзідэнтам Парка садзейнічанне ў пашырэнні экспарту, выйсці на новыя рынкі і прыцягненні замежных інвестыцый».
Са сказанага мала зразумела, куды менавіта разгортваецца беларускі ІТ. Усход — панятак шырокі. Кітай? Цэнтральная Азія? Блізкі Усход? На што там могуць разлічваць нашыя кампаніі, зразумела яшчэ менш. dev.by паспрабаваў высветліць перспектывы ў топ-менеджара беларускай ІТ-кампаніі, які мае досвед працы ў Азіі.
«Галоўнае для ІТ-кампаній цяпер не інвестыцыі, а заказы»
Як вы думаеце, ці вядзецца гаворка менавіта пра інвестыцыі, ці пра пошук заказаў для беларускіх аўтсорс-кампаній? Што наогул больш патрэбна цяпер кампаніям, якія застаюцца ў РБ — інвестыцыі ці кліенты?
Калі вядзецца гаворка пра разварот на ўсход, маюцца на ўвазе не інвестыцыі, а рынкі збыту. Інвестыцыі ІТ-кампаніям не патрэбныя, дый ніхто не будзе інвеставаць у гэтую геаграфію і на цяперашняй фазе цыкла.
Я не чуў, каб кітайцы або арабы інвеставалі ў кампаніі з нашага рэгіёна. І рэгіён наш даволі-такі таксічны, і ў таго ж Кітая пад бокам Індыя, сувязі з якой трывалейшыя і рэсурсы якой таннейшыя. Азіятам калі і [цікава] інвеставаць, дык не ў нас, а ў Індыю.
Хоць калі разумець пад інвестыцыямі адкрыццё цэнтраў распрацоўкі (чым апошнія 20 гадоў у Беларусі займаліся ЕС і ЗША), то не выключана, што нешта падобнае захочуць зрабіць кампаніі з Сярэдняй Азіі. Напрыклад, з Казахстана. Што праўда, калі гэта і будзе, то ў значна меншых маштабах, ніж гэта рабілі заходнія кампаніі.
Вайна для некаторых азіяцкіх краін стала вялікай эканамічнай дапамогай — праз транзіт, рээкспарт, міграцыю. У тым жа Казахстане досыць вялікая эканоміка, якая адчувае ўсё больш патрэб у ІТ-паслугах і да таго ж сутыкаецца з недахопам кваліфікаванай працоўнай сілы. Казахстанскія спецыялісты актыўна з’язджалі за мяжу, дарэчы, да нядаўняга часу многія з іх асядалі ў Беларусі (цяпер яны лічаць за лепшае ехаць адразу на захад). У выніку тамтэйшыя банкі ахвотна супрацоўнічалі з расійскімі і беларускімі вендарамі.
Магчыма, цяпер нейкая кампанія з Казахстана захоча інвеставаць у беларускі цэнтр распрацоўкі для працы на казахстанскі рынак. Або на рынак краін Персідскага заліва. Наўрад ці гэта стане трэндам, але калі мы ўбачым пару такіх прыкладаў, я не здзіўлюся.
Трэба памятаць пра прыезд вялікай колькасці ІТ-спецыялістаў у краіны Цэнтральнай Азіі. Тыя патрэбы, якія раней задавальняліся з дапамогай вендараў з іншых краін, цяпер можна пакрыць за кошт мігрантаў, якія прыбылі. Так што гэта няпростае ўраўненне.
Але, паўтаруся, галоўнае для беларускага ІТ цяпер не інвестыцыі, а заказы, заказы, заказы.
«Прысутнасць у ААЭ — гэта правільна і лагічна»
Прыпусцім, гаворка вядзецца пра прыцягненне ўсходніх заказаў для аўтсорсу. Якія менавіта азіяцкія краіны тут маюцца на ўвазе? Кітай, Індыя, Інданезія?
Мне здаецца, тут варта абмяркоўваць толькі краіны Персідскага заліва. Іншыя альбо занадта экзатычныя, альбо незразумелыя нам.
У тым жа Кітаі супермагутная экасістэма і зусім іншая культура, не бачу там месца для нас. У Японіі бізнэс вельмі экзатычны, я чуў пра прыватныя выпадковыя праекты ў гэтай краіне, але не знаю нікога, хто б будаваў там сістэмны бізнэс.
А вось рынак краін Персідскага заліва для многіх ІТ-кампаній не новы. Кампаніі накшталт IBA прысутнічаюць там гадоў 10-15. Выбар № 1 у арабскіх краінах заўсёды ААЭ: Дубай, Шарджа — там ёсць СЭЗы са спрыяльнымі рэжымамі, дзе нескладана адкрыць юрыдычную асобу.
Рынак Саудаўскай Аравіі значна складанейшы, рэгістрацыя офіса там можа заняць да года. У гэтай краіне няпроста будаваць адносіны, таму няма сэнсу совацца туды без мясцовага пасярэдніка. Спатрэбіцца і мясцовы дырэктар, а развіццё бізнэсу зойме доўгія гады.
Пошук праз LinkedIn можа паказаць, якія беларускія кампаніі праяўляюць актыўнасць у арабскім рэгіёне. Знаю 4-5, якія прысутнічаюць у ААЭ — гэта правільна і лагічна. Рэгіён цікавы і добра вывучаны — заканамерна, што кампаніі імкнуцца павялічыць там сваю прысутнасць.
На гэта збольшага паўплываў нафтавы бум: праз падвышэнне цэн на нафту арабскія краіны добра зарабілі. У ААЭ апошнія пару гадоў назіраецца бум на рынку нерухомасці, выкліканы ў тым ліку прыездам вялікай колькасці экспатаў. Аднак цяпер ажыятаж ідзе на спад.
Якога роду заказы могуць знайсці ў арабскіх краінах беларускія аўтсорс-кампаніі?
Гэта могуць быць заказы мясцовых стартапаў, дзяржавы або кампаній, з імі звязаных, напрыклад, кампаній нафтагазавага сектара.
Якія складанасці — культурныя, моўныя, эканамічныя — на гэтым шляху? А якія бенефіты і перспектывы?
Бенефіт зразумелы: гэта доступ да грошай.
Але цанавая канкурэнцыя ў Персідскім заліве цяпер стала значна больш жорсткай, бо вендары з Іарданіі, Пакістана, Егіпта, Індыі таннейшыя за беларусаў і вельмі добра там прадстаўленыя. З імі складана канкураваць.
Таму толькі ў сегменце, дзе ёсць сур’ёзныя пакупнікі, якія цэняць высокую якасць, ёсць рэальныя шанцы на поспех.
З іншага боку, ніша ўсё яшчэ ёсць: калі кампаніям удасца сфармуляваць і паказаць свае спецыялізацыі (напрыклад, у галіне фінансаў або аховы здароўя), то шанцы на працу з цікавымі канчатковымі кліентамі ў іх павышаюцца.
Цяжкасць у тым, што для развіцця адносін з заказчыкамі нават у ААЭ (а ў Саудаўскай Аравіі, Казахстане, Азербайджане і пагатоў) трэба быць не афсайд. Бар’ер для ўваходу тут высокі. І адносіны трэба будаваць вельмі доўга.
«Не бачу спосабаў для дзяржавы паўплываць на матывацыю кліентаў з іншых краін»
Некалі беларускія кампаніі пераразмяшчалі заказы ў танных субпадрадчыкаў у Азіі, напрыклад, у Віетнаме. Ці магчымы зваротны сцэнар: дапусцім, кітайскія кампаніі перапрадаюць свае заказы распрацоўшчыкам з Беларусі?
У кітайцаў сваіх распрацоўшчыкаў — мільёны. Не думаю, што ім некалі спатрэбяцца беларусы з іх мізэрнай колькасцю, высокай цаной, непадобным менталітэтам і моўным бар’ерам.
Ці можа дзяржава (напрыклад, у выглядзе кіруючай кампаніі ПВТ) паспяхова граць ролю пасярэдніка паміж азіяцкімі заказчыкамі/інвестарамі і беларускімі ІТ-кампаніямі? Як можа выглядаць гэтая схема?
Галоўнае, што можа дзяржава, — стварыць спрыяльныя ўмовы для развіцця бізнэсу, і не перашкаджаць гэтаму развіццю.
У гісторыі мала прэцэдэнтаў, калі дзяржава паспяхова «прычыняла дабро», мэтанакіравана развіваючы бізнэс больш інвазіўнымі метадамі — напрыклад, кіруючы кампаніямі або з’яўляючыся пасярэднікам.
Я не бачу, якім чынам дзяржаве ўдасца паўплываць на эканамічную матывацыю кліентаў іншых краінах у бок працы з РБ.
dev.by, як і іншым сумленным медыя, сёння вельмі складана: рэдакцыя працуе па-за межамі краіны, а нашыя рэкламныя даходы скараціліся ў некалькі разоў. Але мы даем рады — з вашай дапамогай. Гэта вы дзеліцеся з намі інфанагодамі, думкамі, досведам, часам і ўвагай. А 210 чытачоў падтрымліваюць нас данатамі.
У 2023 годзе мы хочам сабраць 1000 чытачоў-падпісчыкаў.
Дапамагчы нам можна праз Patreon.
І яшчэ крыптой, тут гаманцы.
Дзякуй, што прачыталі гэтае паведамленне.
Читать на dev.by