Праект Selfmade in Belarus распавядае пра бізнесы маладых людзей (не толькі ў ІТ!), поспехі і фэйлы, рызыкі і бенефіты.
Сёння сваім досведам адкрыцця бізнеса з невялікімі ўкладаннямі, які не перашкаджае працаваць па найме (прынамсі, так планавалася), дзеліцца мінчанка Кіра*.
Праект Selfmade in Belarus распавядае пра бізнесы маладых людзей (не толькі ў ІТ!), поспехі і фэйлы, рызыкі і бенефіты.
Сёння сваім досведам адкрыцця бізнеса з невялікімі ўкладаннямі, які не перашкаджае працаваць па найме (прынамсі, так планавалася), дзеліцца мінчанка Кіра*.
Калі вы не супраць распавесці сваю гісторыю (або быць адным з суразмоўцаў), напішыце нам на [email protected] або ў бот. Гэта (пры жаданні) ананімна.
Пачыналася ўсё дастаткова празаічна. Недзе ў 2023 годзе я ўбачыла ў Instagram таргетаваную рэкламу курсаў па адкрыцці кававага бізнесу. Мне тады было 29 гадоў. Усё па класіцы жанру: спачатку прапаноўваўся бясплатны вебінар, на якім раскрывалася базавая інфармацыя. Там распавядалася, што ўсё гэта дастаткова проста, абмалёўвалася агульная схема дзеянняў. А для больш дэталёвай інфармацыі прапаноўвалася набыць курс.
Я паслухала і загарэлася. Гэта ж дастаткова рамантычна — мець уласную кавярню. Дадаткова ў гэтым бізнесе дастаткова часта сустракаюцца ўладальніцы-жанчыны. Да таго ж прывабліваў дастаткова нізкі парог уваходу, асабліва для фармату, абранага мной. Нават у выпадку не надта ўдалага зыходу з-за такіх стратаў можна было не занадта засмучацца.
Да таго часу ў мяне склаліся пэўныя перадумовы для такога кроку. Меўся некаторы бюджэт з вольных грошай, і я разглядала розныя варыянты, куды іх прыстроіць, каб яны працавалі. Бізнес я разглядала як патэнцыйную дадатковую крыніцу даходу, якая ў ідэале дапамагла б са зменай дзейнасці. Перспектывы выглядалі дастаткова прывабнымі.
Дадаткова, мяркуючы па апісанні ў курсе, такі бізнес не патрабаваў вялікага асабістага ўдзелу. Для мяне гэта важна: я працую па найме, з-за чаго не магла б увесь час прысутнічаць у кавярні і кантраляваць яе працу. Зразумела, што на першапачатковым, арганізацыйным этапе мой удзел павінен быў быць вялікім. Але пасля запуску я чакала, што рэжым усталюецца ў нейкім статычным стане, і ўжо можна будзе сумяшчаць кіраванне бізнесам і працу па найме.
Я адважылася. Для мяне гэта сапраўды было дзёрзка, бо ў маім акружэнні бізнесменаў няма ўвогуле, ні сярод сваякоў, ні сярод сяброў. Для мяне гэта быў круты выклік.
Навучанне працягвалася некалькі месяцаў. Былі сазвоны, было абмеркаванне розных тэм: канцэпцыя, санітарныя нормы, на што звяртаць увагу пры падборы супрацоўнікаў і таму падобнае. Курс быў дастаткова цікавым. Я атрымала з яго шмат карысных кантактаў, паколькі чалавек, які яго праводзіў, сам валодаў парай кавярняў у Мінску. І мы былі не першай плынню: у яго ўжо былі паспяховыя кейсы людзей, якія адкрывалі пад яго кіраўніцтвам падобныя ўстановы.
Ужо паралельна з навучаннем пачаўся этап практычных заняткаў. У нас былі «хатнія заданні», пры выкананні якіх мы шукалі патэнцыйныя месцы для размяшчэння сваёй кавярні.
Я правяла даволі вялікую аналітычную працу. Наведала некалькі гандлёвых цэнтраў, разаслала лісты мноству арэндадаўцаў. Дзесьці атрымала адмовы, дзесьці мяне дадалі ў спісы чакання, дзесьці проста не адказвалі. Нарэшце, з аднаго гандлёвага цэнтра пасля падыходу маёй чаргі ў спісе чакання мне напісалі, што пад мае запыты вызвалілася месца. І пры жаданні я магу яго разгледзець.
Я пачала вывучаць гэтую лакацыю і прыйшла да высновы, што там павінны былі быць нядрэнныя паказчыкі. Спойлер: як паказала практыка, усё атрымалася не зусім так.
Мой бізнес быў кава-кропкай, кава-поінтам у гандлёвым цэнтры, без пасадкі. Але з барыста, гэта значыць не кавярня з самаабслугоўваннем. Агульныя выдаткі на адкрыццё такой кропкі склалі каля 3-3,5 тысяч даляраў.
Адкрыццё кавярні далося дастаткова цяжка. Шмат бюракратычных клопатаў: атрыманне пасведчання аб рэгістрацыі, атрыманне ЭЦП [электроннага лічбавага подпісу], адкрыццё рахунку ў банку, праектаванне і стварэнне з нуля мэблі для кавярні, набыццё і ўзяцце ў арэнду тэхнікі. Нарэшце, пошук персаналу, што аказалася адной з самых вялікіх праблем. З-за пошуку персаналу адкрыццё кавярні ў мяне змясцілася на месяц, бо я проста не магла знайсці людзей на пазіцыю барыста.
Калі кавярня пачала працаваць, усё прыкметна ўскладніла бухгалтэрыя. Можна, вядома, у гэтым разабрацца. Але з улікам астатняй аперацыёнкі накшталт зносін з пастаўшчыкамі і іншага маіх сіл на гэта ўжо не хапала. Нагадаю, што паралельна я працягвала працаваць па найме. Так выйшла, што на асноўнай працы ў мяне тады быў складаны перыяд з вялікай нагрузкай, што зрабіла свой унёсак ў далейшае развіццё падзей.
Адкрыццё прайшло нядрэнна, але не ідэальна. Ужо на пачатку адна з барыста выклікала пытанні, і ў хуткім часе яна пакінула наш калектыў. Потым пачаліся пастаянныя перазмены, падменкі нейкія. Нават супрацоўнікі, якія прыходзілі нібы на пастаянна, працавалі месяц-два і сыходзілі.
А потым добрая работніца з «базавага» штату не вытрымала так доўга працаваць на акладзе. Здольная яе заматываваць сістэма заахвочванняў не працавала: як аказалася, месца было не асабліва прыбытковым.
Чаму? Таму што ў ГЦ, у якім стаяла мая кавярня, было дастаткова шмат канкурэнцыі. Сеткавая кавярня Cofix па знешнім выглядзе і па якасці прадукту саступала маёй. Але для недасведчаных спажыўцоў кампенсавала гэты недахоп праз пазіцыянаванне сябе як танная кавярня з даступнай кавай. І народ гэта «хавае», асабліва ў спальным раёне, дзе знаходзілася мая кропка. А яшчэ падчас працы маёй кавярні ў гэтым жа гандлёвым цэнтры ўсталявалі кававы апарат, гэта значыць кавярню самаабслугоўвання.
Увогуле, канкурэнцыі хапала. І галоўная прычына закрыцця маёй кавярні заключалася ў малой плыні жадаючых пакаштаваць наш напой.
Другая прычына, з-за якой, як я лічу, бізнес не задаўся — гэта пытанні з персаналам. Як аказалася, складана знайсці адказных спецыялістаў, якія сапраўды разбіраюцца ў каве, умеюць наладжваць кава-машыну, памол, не проста націскаць на кнопачкі. Такіх людзей, якія разумеюць, калі кава атрымліваецца не асабліва добрай і ведаюць, што з гэтым рабіць, вельмі няшмат. А тых, хто дадаткова з гэтым можа яшчэ праводзіць добрыя дапродажы, павышаць рахунак і прываблiваць наведвальнікаў сваёй харызмай і абаяльнасцю, яшчэ менш.
Больш за тое, як я ўжо згадвала, з-за невялікай зарплаты і спецыфікі прафесіі барыста ў цэлым, на гэтую пасаду, як правіла, прыходзілі зусім маладыя дзяўчаты і хлопцы, крыху старэйшыя за 18 гадоў. Якія, на жаль, не вельмі ўмеюць працаваць. Праз сістэму відэаназірання часта былі бачныя моманты, калі персанал падоўгу адсутнічаў на працоўным месцы. Былі сітуацыі, калі персанал спаў. Супрацоўнікі не па-гаспадарску ставіліся да працоўнага месца, пакідалі яго брудным. Маглі нават пакінуць падчас сваёй адсутнасці аргтэхніку на стойцы, што таксама не вельмі прафесійна, асабліва ў месцы з ажыўленым трафікам.
Некаторыя асобы ўмудраліся пры гэтым пераводзіць на мяне стрэлкі, крыўдзіцца, казаць, каб я на іх не злавалася. Гэта можа гучаць абсурдна, але для мяне гэта выглядала як аб’юз чыстай вады з іх боку. Ён бянтэжыць, і ты проста не ведаеш, што рабіць з такім чалавекам, акрамя як хутчэй ад яго пазбавіцца.
З-за падобных непрыемных момантаў неабходны быў рэгулярны кантроль. Але з-за шчыльнай працы па найме кантраляваць усё было немагчыма. Як потым аказалася, на працу кавярні прыйшло дастаткова шмат негатыўных водгукаў на Яндэкс Картах. А я з-за маўчання персаналу нават не ведала аб тым, што нешта адбылося.
Былі жахлівыя сітуацыі, непрыемныя і спажыўцам, і мне, як уладальніку бізнесу. Напрыклад, на старонку кавярні ў Instagram прыходзілі сталыя наведвальнікі, якія распавядалі, што па 20-40 хвілін чакалі барыста, якая перад сыходам не пакінула ні інфармацыі аб тэрмінах вяртання, ні тэлефона для сувязі. Верагодна, я правяла недастаткова добрую працу па падборы і падрыхтоўцы персаналу. Аднак калі кавярня функцыянуе і табе тэрмінова трэба шукаць чалавека, каб ён выйшаў заўтра-пазаўтра, выбіраць таго, хто будзе працаваць, часам асабліва няма з каго.
Да ўсяго гэтага можна дадаць, што акрамя зарплаты супрацоўнікам трэба было плаціць кучу падаткаў, арэндную плату і гэтак далей. Увогуле, кожны месяц у мяне быў з мінусам. Ні разу я нават не выйшла ў нуль. Фактычна кожны месяц з уласнай зарплаты па асноўным месцы працы я плаціла зарплаты маім работнікам і аплачвала іншыя бягучыя выдаткі. У выніку я ў даўгі перад іншымі людзьмі не залезла, але перад самой сабой пытанні маюцца.
Я пратрывала месяцаў пяць і вясной 2024 года вырашыла закрыцца, бо не бачыла мэтазгоднасці ў працягу такой працы. Я была знясілена матэрыяльна, маральна і, напэўна, нават фізічна. Таму што гэтая ўстанова знаходзілася на іншым канцы Мінска ад таго месца, дзе я жыла, і дабірацца туды было не вельмі зручна.
Са спыненнем працы ўсё таксама аказалася не зусім так проста. Праз паўгода перыядычнай падачы нулявых дэкларацый мяне выклікалі ў адміністрацыю раёна, дзе выразна намякнулі, што было б няблага закрыць мой ПУП. Відаць, для таго, каб у іх на балансе не было «мёртвых душ».
Пачалася наступная хваля майго ўзаемадзеяння з рознымі інстанцыямі, што выклікала шмат цяжкасцяў. Як часавых, так і фінансавых: некаторыя пытанні было прасцей вырашаць са спецыялістамі, якім трэба было плаціць. Праз яшчэ некалькі месяцаў мая юрыдычная асоба была закрыта афіцыйна.
Нягледзячы ні на што, я лічу атрыманы досвед важным і карысным. Як мінімум я даказала самой сабе, што магу адкрыць бізнес. Я атрымала велізарную колькасць інфармацыі, прыблізна разумею бэкграўнд малога бізнесу ў Беларусі і дзякую сябе за тое, што наважылася, пераадолела свае страхі і зрабіла тое, на што многія не наважваюцца. Ці буду я спрабаваць адкрываць сваю справу ў будучыні? Не выключаю.
Яшчэ хачу выказаць падзяку блізкім і не вельмі людзям, якія падтрымалі мяне, дапамаглі мне, цешыліся маім поспехам, адкрыццю маёй справы, суперажывалі мне. Самастойна спраўляцца з усім гэтым было б нашмат цяжэй.
* імя зменена на просьбу апавядальніцы
Рэлацыраваліся? Цяпер вы можаце каментаваць без верыфікацыі акаўнта.