Скандынавы абурылі Маска: шведскія прафсаюзы супраць Tesla

27 кастрычніка каля 130 механікаў з дзесяці сэрвісаў кампаніі, якія абслугоўваюць электрамабілі Tesla, абвясцілі страйк. Іх галоўным патрабаваннем было ўкладанне калектыўнай працоўнай дамовы. Дакумент дазваляе калектыву супрацоўнікаў і працадаўцу абмяркоўваць заработную плату і ўмовы працы. ад таго часу сябры шведскіх прафсаюзаў бастуюць ужо больш за месяц.

Забастоўка прывяла да збояў паставак у партах. Да страйкоўцаў далучыўся прафсаюз работнікаў сферы абслугоўвання і сувязі (Seko), які спыніў дастаўку і збор пошты і пасылак на ўсіх аб’ектах Tesla ў Швецыі. Фактычна спынілася перавозка запчастак электрамабіляў, а пакупнікі новых машын не могуць атрымаць нумары сваіх аўтамабіляў па пошце.

Работнікі майстэрняў Tesla незадаволеныя, што ў іх няма скарочанага працоўнага дня, а заробкі не індэксуюцца штогод. Таксама прафсаюзы турбуе, што без калектыўнай дамовы кампанія можа адвольна мяняць умовы наймання — і заканадаўству не пад сілу яе спыніць. Пры ўкладанні калектыўнай дамовы работнікі ўжо не маюць права страйкаваць і патрабаваць іншыя ўмовы, але кантракт абавязковы да выканання для ўсіх. Tesla адмаўляецца яго падпісваць.

Калектыўныя дамовы ў Швецыі — распаўсюджаная практыка. Больш за 90% работнікаў у краіне працуюць на такіх кантрактах. У іх прапісаныя мінімальны памер заробку ў залежнасці ад сферы, кваліфікацыі і адукацыі супрацоўнікаў. Прадстаўнікі найбуйнейшага прафсаюза Швецыі IF Metall мяркуюць, што ў работнікаў Tesla заробкі ніжэйшыя за сярэднія ў галіне. Калектыўная дамова дазваляе адстаяць свае правы і выбіць вышэйшыя пенсіі і страхавыя гарантыі.

Каменем спатыкнення стала розная карпаратыўная культура, прынятая ў ЗША і Швецыі. Калі для шведаў калектыўная дамова — нешта такое, што само сабою разумеецца, то для амерыканцаў такія ўмовы ў навіну. Праз гэта Tesla катэгарычна адмаўляецца ісці на кампраміс са страйкоўцамі. Уладальнік кампаніі Ілан Маск ставіцца да шведаў-бунтаўнікоў варожа і называе пратэсты ў майстэрнях «вар’яцкімі».

Упартасць кампаніі можа падарваць шматгадовую працоўную мадэль, якая склалася ў Швецыі. Кампанія паслядоўна адкідае любыя спробы свайго 127-тысячнага штату супрацоўнікаў стварыць прафсаюзы ўнутры кампаніі. Таму для Маска забастоўкі ў Швецыі сталі «велізарным культурным шокам»: бізнэсовец проста не прывыкшы да таго, што работнікі могуць адкрыта патрабаваць іншых умоў працы. Шведаў падтрымалі прафсаюзы Нарвегіі, якія заявілі, што не прымуць у сябе грузы Tesla, прызначаныя для суседзяў.

Небяспека шведскага страйку палягае ў самім прэцэдэнце — на знак салідарнасці да страйкоўцаў могуць далучыцца супрацоўнікі Tesla з іншых краін. У гэтых абставінах кампанія пачала спешна падымаць заробкі рабочым, каб тыя незнарок не пайшлі шведскім шляхам і не стварылі сваіх прафсаюзаў. У лістападзе Tesla падняла заробкі на 41% тысячам работнікаў нямецкага завода, а таксама выплаціла інфляцыйную кампенсацыю сумай 1500 еўра.

На пачатку снежня найбуйнейшы дацкі прафсаюз 3 °F заявіў, што ягоныя сябры падтрымаюць страйк у Швецыі. Докеры, кіроўцы ды іншыя рабочыя не будуць пастаўляць і транспартаваць электрамабілі кампаніі ў Швецыю. «Нават калі вы адзін з найбагацейшых людзей у свеце, вы не можаце проста так устанаўліваць свае правілы. На рынку працы ў Скандынавіі дзейнічаюць пэўныя пагадненні, і вы маеце выконваць іх, калі хочаце весці бізнэс тут», — гаворыцца ў заяве 3 °F.

Пазіцыя еўрапейцаў уплывае і на амерыканскі рынак працы. Яшчэ ў сакавіку гэтага года апеляцыйны суд у ЗША пацвердзіў, што Tesla незаконна звольніла супрацоўніка, які ўдзельнічаў у арганізацыі прафсаюза. Маска абавязалі выдаліць твіт, у якім бізнэсовец сцвярджаў, што пры ўступленні ў прафсаюз працаўнік ягонай кампаніі страціць свае апцыёны на акцыі. На заводзе ў Бафала пачаліся масавыя звальненні пасля спробы аб’яднання ў прафсаюз. Кіраўніцтва кампаніі патлумачыла звальненні праверкамі эфектыўнасці працы.

У выніку Tesla падала ў суд на Шведскае транспартнае агенцтва, то-бок па сутнасці супраць урада краіны. Пазоўнік лічыць, што ведамства займаецца «несправядлівым пераследам» кампаніі і не дастаўляе рэгістрацыйных нумароў пакупнікам. Такім чынам, Tesla мае намер ваяваць адразу на два фронты: і супраць дзяржавы, і супраць прафсаюзаў. Можна меркаваць, што рана ці позна гэта здарылася б: лібертарыянскі светапогляд Маска сутыкнуўся з еўрапейскай працоўнай этыкай.