Узровень інтэлекту ў людзей рэкордна знізіўся

Арганізацыя эканамічнага супрацоўніцтва і развіцця (АЭСР) праводзіць міжнароднае тэставанне (PISA), у межах якога ацэньвае навыкі ў чытанні, матэматыцы і прыродазнаўчых навуках у 15-гадовых школьнікаў. Іх вынікі па трох кірунках дасягнулі вяршыні прыкладна ў 2012 годзе. З таго часу да 2018 года назіраўся спад — яшчэ больш істотны, чым у пандэмійныя гады. Зніжэнне навыкаў вырашэння задач і лагічных разваг фіксуецца і сярод дарослых, прычым ва ўсіх узроставых групах.

Аўтары даследавання Monitoring the Future з 1980-х гадоў апытваюць 18-гадовых падлеткаў наконт таго, ці адчуваюць яны цяжкасці з канцэнтрацыяй увагі і навучаннем. Доля рэспандэнтаў з такімі праблемамі не змянялася ў 1990-х і 2000-х гадах, але пачала рэзка расці з сярэдзіны 2010-х.

Гэтае супадзенне суправаджаецца іншай глабальнай з’явай, якая звязаная са зменамі ў нашым узаемадзеянні з інфармацыяй і яе свабоднай даступнасцю ў сетцы. Людзі сталі спажываць больш візуальнага кантэнту і менш тэкставага, што прывяло да сітуацыі «постпісьменнасці»: такі чалавек умее чытаць і пісаць, але паглыбіцца ў складаны тэкст не можа з-за нестабільнасці ўвагі. У 2022 годзе доля амерыканцаў, якія за папярэдні год прачыталі хаця б адну кнігу, апусцілася ніжэй за 50%.

Паралельна з гэтым у людзей у большасці краін дэградуюць арыфметычныя навыкі і іншыя формы рашэння задач. У адным даследаванні доля дарослых, якія не здольныя прымяняць матэматычнае мысленне для ацэнкі правільнасці сцверджанняў, вырасла да 25% у сярэднім у краінах з высокім узроўнем даходу, а ў ЗША дасягнула нават 35%.

Такім чынам, паводле Financial Times, справа не толькі і не столькі ў чытанні, колькі ў больш агульным і трывожным зніжэнні якасці ўвагі і разумовых здольнасцей.

Як ужо адзначалася, трэнд звязаны з лавінай інфармацыі, якая накрывае сучаснага чалавека, і распаўсюджаннем смартфонаў. Людзі бясконца гартаюць стужкі ў сацсетках, ім пастаянна прыходзяць апавяшчэнні, яны сталі значна менш часу прысвячаць самастойнаму пошуку інфармацыі ў інтэрнэце і жывым зносінам. Калі раней чалавек сам накіроўваў свае дзеянні, то цяпер перайшоў да пасіўнага спажывання інфармацыі з пастаянным пераключэннем кантэксту.

Даследчыкі заяўляюць, што актыўнае выкарыстанне лічбавых тэхналогій не шкоднае і нават карыснае. Аднак з’явы, якія набіраюць моц у апошнія гады, негатыўна ўплываюць на здольнасць людзей апрацоўваць тэкставую інфармацыю, канцэнтрацыю ўвагі, памяць і самакантроль.