Як айцішнікаў шукаюць праз данаты. «Былы дырэктар прапанаваў прыехаць у Беларусь»

Свежыя гісторыі рэлакантаў

«З’ехаў, звольніўся, а цяпер мяне шукаюць»

— У аўтсорс-кампанію (асноўны заказчык з Расіі), з якой я звольніўся яшчэ паўгода таму, нядаўна прыйшоў данат-спіс. У ім апынулася і маё прозвішча. Пра гэта мне паведаміў былы калега і сказаў, што мяне шукаюць.

Колькі чалавек трапіла ў спіс, я не ведаю. Кампанія ўсім прапанавала схадзіць у КДБ, як яны просяць, пакаяцца — і тады «выдадуць даведку аб незавядзенні крымінальнай справы». Але так як я ўжо не ў Беларусі, проста прыняў інфармацыю да ведама. З’ехаў яшчэ да звальнення з кампаніі — адразу пасля выхаду з СІЗА. Таму мне не важна, ці дадуць, ці не ход справе ў дачыненні да мяне датычна данатаў.

Ведаю, што былыя калегі схадзілі на сустрэчу ў КДБ адразу невялікай кампаніяй. Расказалі, што пагутарылі спакойна і ненапружна. Усім далі чэкі на аплату (пра сумы мне не распавядалі) і адпусцілі. Цяпер яны чакаюць «даведку аб незавядзенні крымінальнай справы». Але ж калі ты ідзеш з павіннай — па факце прызнаеш віну і можна адкрываць справу. З апавяданняў сяброў ведаю, што іх калегі хадзілі, плацілі, а потым яшчэ месяц-два чакалі рашэння з нагоды крымінальнай справы.

Знаёмая, якая ўжо больш за год таму звольнілася з беларускага офіса сваёй кампаніі, распавяла, што таксама апынулася ў аналагічным спісе. У кампаніі быў агульны сход з усімі са спісу. Яе былыя калегі потым пералічылі па 1000 долараў на рахунак арганізацыі аховы здароўя. 

«Калі не прыедзем, крымінальнай справе дадуць ход»

— Летась я звольнілася з невялікай аўтсорсінгавай кампаніі (штат да 100 чалавек). А цяпер апынулася ў данат-спісе, які прыйшоў у кампанію. Пра гэта я даведалася ад былога дырэктара. Ён патэлефанаваў у Польшчу, прапанаваў прыехаць, схадзіць у КДБ і заплаціць штраф мінімум 1000 долараў.

Я данаціла праз фэйсбук сяброўцы на рэабілітацыю сваяка. Былая калега данаціла ўсякім коткам-сабакам, але ёй таксама патэлефанавалі, як і іншым, хто пераехаў у Польшчу, і перадалі інфармацыю з КДБ. Сказалі, што ўсё будзе культурна і цывілізавана і што па інцыдэнце з данатамі не будзе крымінальнай справы. А вось калі мы не прыедзем, то справе дадуць ход. Чула, што калегі, якія засталіся ў Мінску, хадзілі на гутарку ў КДБ.

+1 кейс ад айцішніка ў Беларусі

У КДБ выклікалі другі раз»

— Нашая кампанія апынулася сярод тых, хто атрымаў данат-спіс. Супрацоўнікаў сабралі, патлумачылі сітуацыю і сказалі, што тых, хто ў спісе, выклікаюць у КДБ. Кожны дзень у КДБ мае прыходзіць па 2-3 супрацоўнікі са спісу.

Маё прозвішча таксама апынулася ў спісе, але ў мяне іншая сітуацыя. За 2 месяцы да паўторнага выкліку я ўжо пабываў у КДБ з нагоды данатаў і «аплаціў штраф».

Інфармацыю (пра данаты — заўв.) перадаў банк. Мне патэлефанавалі з КДБ па месцы прапіскі і запрасілі на гутарку. Прычыны яўкі не называлі, але мне было зразумела, у чым рэч. Я зрабіў выпіску ў банку і прыйшоў да іх. Уся працэдура заняла каля дзвюх гадзін, уключаючы дагляд тэлефона. Мой данат быў на суму 37 долараў, але «штраф», які я заплаціў, быў не ў 10-кратным памеры (такую кампенсацыю раней патрабавалі сілавікі), а большым — 500 долараў.

Мне прапанавалі 3-5 варыянтаў, куды я магу зрабіць пераказ, але так як я не ведаю, што гэта за арганізацыі, папрасіў зрабіць выбар за мяне. Мне паказалі пэўны разліковы рахунак дабрачыннага фонду, і я пераказаў 500 долараў.

Калі данат-спіс прыйшоў ужо ў кампанію і калег сталі выклікаць на гутаркі, я таксама пайшоў у КДБ, але ўжо ў Мінску. Патлумачыў сітуацыю супрацоўніку і перадаў копію аплаты. На ўсё сышло каля 15 хвілін.

Сваім калегам я распавёў пра досвед візіту ў КДБ, як праходзіць гутарка. Ведаю, што ўсе, хто ўжо схадзіў, плацілі мінімум 1000 долараў. Адзін чалавек пасля з’яўлення ў кампаніі спісу адразу ж з’ехаў.

Мне пасля першага візіту ў КДБ абяцалі праз два тыдні выдаць паперу аб незавядзенні крымінальнай справы. У выніку атрымаў яе амаль праз 2 месяцы. 

Як выглядае папера аб адмове ў завядзенні крымінальнай справы

Адзін з суразмоўцаў паказаў дакумент.

Перадгісторыя

Першыя данат-спісы ІТ-кампаніі атрымалі на пачатку 2023. Крыніцы dev.by сцвярджалі, што такія спісы нібыта рассылала адміністрацыя ПВТ. У поле зроку сілавікоў трапілі ў тым ліку EPAM і Wargaming/Lesta. У спісах у залежнасці ад кампаній налічвалася ад некалькіх дзясяткаў да некалькіх соцень чалавек. 

Тых, хто данаціў, прасілі прыйсці ў КДБ. Пазней высветлілася, што ў КДБ выклікаюць не толькі айцішнікаў, але і работнікаў банкаў і іншых кампаній. 

У поле зроку сілавікоў трапілі, у прыватнасці, тыя, хто рабіў данаты праз Facebook Pay пры канцы лета-восенню 2020 года. Інфармацыю аб транзакцыях сілавікі атрымалі з беларускіх банкаў. На думку заснавальніка аднаго з фондаў Андрэя Стрыжака, у сілавікоў таксама была магчымасць атрымліваць інфармацыю аб данатах праз беларускія крыптабіржы, бо ўсе яны знаходзяцца пад кантролем уладаў.

Пасля пацверджання факту данату супрацоўнікі КДБ просяць зрабіць новы данат у дзяржарганізацыі (дзіцячыя дамы, бальніцы, хоспісы) або дабрачынныя фонды. Часцей за ўсё гаворка вялася пра суму ў 10 разоў большую за суму данату. Пазней айцішнікі, якія пабывалі ў КДБ, распавядалі, што мінімальная сума ахвяраванняў, у прыватнасці ў Мінску, складае 1000 долараў.

Пасля выплаты «кампенсацыі» сілавікі абяцаюць даслаць пастанову аб адмове ў завядзенні крымінальнай справы. 

Каго затрымалі за данаты

Не ўсім айцішнікам (і не толькі), якія данацілі ў фонды, удалося пазбегнуць крымінальнага пераследу. Невядома, ці звязана гэта са «спісамі» з ПВТ і адмовай/згодай пагутарыць з КДБ і зрабіць «пакаяльны» данат у дзяржфонды. 

• У студзені гэтага года сілавікі затрымалі праграміста кампаніі Netcracker Руслана Завадзіча. Яго абвінавацілі ў фінансаванні дзейнасці экстрэмісцкага фармавання (за данаты ў памеры 50 долараў) і прысудзілі да 3 гадоў калоніі агульнага рэжыму. 
• У сакавіку праваабаронцы паведамілі пра суд над айцішнікам з Ліды Віталём Чарнавусавым. Яго затрымалі яшчэ летам 2022 года. За данаты айцішніка прысудзілі да 5 гадоў калоніі ўзмоцненага рэжыму і штрафу ў 16 тысяч рублёў. 
• У сакавіку ў Мінску затрымалі экс-супрацоўніцу Wargaming Ксенію Алькенаву за данаты. Паводле даных праваабаронцаў, суд над дзяўчынай адбыўся яшчэ 10 ліпеня, але яго вынік невядомы. Пры гэтым на 29 верасня прызначаны разгляд апеляцыі Ксеніі ў Вярхоўным судзе.
• Таксама ў сакавіку стала вядома пра арышт праз данаты супрацоўніка EPAM Андрэя Баранава. Паводле інфармацыі праваабаронцаў, пры канцы мая крымінальную справу супраць айцішніка закрылі праз адсутнасць доказаў, а яго вызвалілі з СІЗА. 

Гэта не ўсе вядомыя выпадкі. Інфармацыя пра шматлікія такія выпадкі, верагодна, не патрапіла ў публічную прастору.