«Прафесій амаль не застанецца». CEO раяць, чаму навучацца
Папрасілі паспяховых айцішнікаў даць параду маладым.
Папрасілі паспяховых айцішнікаў даць параду маладым.
«Не чапляцца за веды — чапляцца за здольнасць навучацца»
— Я часта думаю пра гэта, таму што сам выхоўваю траіх дзяцей. На жаль, мая парада наўрад ці падасца аптымістычнай. Рэальнасць такая, што прафесій у іх сённяшнім разуменні хутка амаль не застанецца.
Зараз мы жывем на парозе самай імклівай тэхналагічнай рэвалюцыі за ўсю гісторыю чалавецтва. Штучны інтэлект не проста выцесніць частку прафесій — ён цалкам пераўтворыць сам сэнс працы. Праз некалькі гадоў большасць «разумовых» прафесій — праграмісты, лекары, юрысты, інжынеры, нават мастакі — будуць аўтаматызаваныя хутчэй, чым большасць людзей паспеюць перанавучыцца. А «ручная» праца будзе адначасова рабатызаваная.
Даваць параду «куды паступаць» — значыць рабіць стаўку на каня, які з верагоднасцю 90% не дойдзе да фінішу. Любыя веды і навыкі, што можна фармалізаваць або алічбаваць, стануць даступнымі кожнаму праз інтэрфейс да ШІ — бясплатна або амаль бясплатна.
Зараз яшчэ застаецца часавы зазор для тых, хто ўмее хутка адаптавацца і працаваць на сутыку некалькіх сфер — напрыклад, развіваць і навучаць ШІ-сістэмы, праектаваць новыя тэхналагічныя рашэнні, шукаць і рэалізоўваць нестандартныя бізнес-мадэлі. Але нават гэтае акно імкліва зачыняецца.
Мая парада? Вучыцца адаптавацца. Вучыцца разумець, як хутка знаходзіць новыя сэнсы і сферы прымянення сваіх здольнасцяў. Не трымацца за веды — трымацца за здольнасць вучыцца, змяняцца і ставіць пытанні там, дзе большасць ужо прыняла ўсё як належнае.
Будучыня прафесій — гэта не прафесіі, а ролі, якія давядзецца змяняць некалькі разоў на працягу жыцця. Магчыма, галоўнай каштоўнасцю стане не «чым ты займаешся», а «наколькі хутка ты можаш перабудавацца пад новую рэальнасць». Усё астатняе аўтаматызуецца — пытанне толькі ў часе.
Так што, калі казаць з пазіцыі «тата казаў», — не верце нікому, хто раіць выбраць канкрэтную прафесію «назаўжды». Такой раскошы ўжо няма. Вучыцеся навучацца, мысліць крытычна і не баяцца страты старых арыенціраў. Усё астатняе — дадатак.
«У эру дастатку можна займацца творчасцю, купацца ў моры, ганяць на байку…»
— Сваім дзецям я нікуды не раіў паступаць. Мая задача была дапамагчы ім самім знайсці, куды паступаць і чым у жыцці займацца. Для гэтага я з імі размаўляў, і ўвогуле больш нічога.
Мой старэйшы сын выбіраў паміж музыкай і праграмаваннем. У 10 класе хацеў паступаць у музычны каледж за мяжой, але летам мы паехалі ў адпачынак — і я даў яму 5 кніг: па біялогіі, матэматыцы, алгарытмах, гісторыі і яшчэ нейкую, ужо не памятаю якую. У выніку ён прачытаў кнігу пра алгарытмы — і ўсё, вырашыў стаць праграмістам. Зараз ён працуе ў нашай кампаніі.
Малодшы пакуль у 9 класе і выбірае паміж філасофіяй, гісторыяй і выпечкай хлеба (але, думаю, гэта хутчэй хобі). Чытае Дэкарта, Платона і Спінозу. Не ведаю, адкуль у яго гэта, але пытанні жыцця і смерці хвалявалі яго з дзяцінства. А вось праграмаванне яго зусім не цікавіць.
Я думаю, што ў бягучы момант ніхто не можа прадказаць будучыню на 10 гадоў наперад. Можа, у выніку «ШІ забярэ ў нас усю працу» — як нас палохаюць. Але на гэта ўсё роўна спатрэбіцца гадоў 10–20, мне здаецца. Я ўжо буду стары, а дзеці як-небудзь здужаюць. У эпоху дастатку (калі чалавецтва яшчэ застанецца) можна займацца творчасцю, купацца ў моры, ганяць на байку, піць каўку і чытаць філосафаў пачатку 20 стагоддзя.
«Лепш быць румяным фізкультурнікам, чым жоўчным, які не любіць сваю прафесію, інжынерам»
Маё перакананне ў тым, што маладым людзям лепш развівацца ў тых галінах, да якіх ляжыць душа.
Калі ў школе па адных прадметах «тройкі», а па іншых «пяцёркі» — варта ісці туды, дзе «пяцёркі». Гэта можа быць фізкультура, спевы, маляванне — што заўгодна. Лепш быць румяным фізкультурнікам, чым жоўчным, які не любіць сваю прафесію, інжынерам.
Калі «тройкі» па ўсіх прадметах — таксама не бяда. Шматлікія таленавітыя людзі — Гіляроўскі, Горкі — па нашых мерках вялі лад жыцця басяка да адносна сталых гадоў, і ўсё ж сталі вялікімі.
А вось калі ў дзіцяці «выдатна» па ўсіх прадметах — гэта трошкі небяспечна: маўляў, ён гатовы быць кім заўгодна, усё аднолькава любіць. Як правіла, такім дзецям цяжэй зрабіць кар’еру — яны баяцца памылак.
На маю думку, надзеі на школьную і ўніверсітэцкую адукацыю некалькі завышаныя: «трэба паступіць у добрую ВНУ, каб потым зарабляць!» У Andersen я фактычна не назіраю карэляцыі паміж наяўнасцю вышэйшай адукацыі і кар’ерай.
Каб зрабіць кар’еру, трэба быць разумным (хітрым, калі хочаце), трэба, каб пашанцавала, патрэбна здароўе, трэба быць смелым, нахабным, уседлівым. У пэўнай ступені, паспяховая кар’ера не зусім у нашых руках. Але цярпенне і праца, як вядома, усё ператруць.
Ну і апошняе — усё ж, каб пашанцавала, трэба быць хоць колькі-небудзь адукаваным.
«Куды важней развіваць у сабе шчырую зацікаўленасць да таго, чым хочаш займацца»
Я сапраўды шмат разважаў над гэтым пытаннем і, прызнаюся, аказалася не так лёгка даць выразны адказ. Чаму? Таму што я часта вяртаўся да думкі, што развіццё і выхаванне дзіцяці аказваюць мацнейшы ўплыў, чым любыя парады па выбары навучальнага накірунку.
Мне здаецца, што захопленасць пэўнай справай значна важнейшая за прафесійную падрыхтоўку: калі чалавек шчыра захоплены тым, што робіць, у яго значна больш шанцаў дасягнуць поспеху, чым у таго, хто проста атрымаў «правільны» дыплом. Спадзяюся, вы разумееце маю думку.
Калі ж звузіць пытанне выключна да выбару прафесіі або факультэта/ВНУ, я б вылучыў два напрамкі, якія, на мой погляд, будуць вельмі актыўна развівацца ў найбліжэйшыя 50 гадоў:
- робататэхніка. Я лічу, што чалавецтва рухаецца да стварэння ідэальных партнёраў, супрацоўнікаў і памочнікаў ва ўсіх сэнсах. Робататэхніка аб’ядноўвае механічныя сістэмы, праграмаванне, штучны інтэлект і мноства іншых дысцыплін. Той, хто сёння атрымлівае адукацыю ў гэтай галіне, заўтра можа займаць вядучыя пазіцыі ў даследаваннях і распрацоўках, а таксама ствараць прадукты, што змяняюць паўсядзённае жыццё людзей.
- біаінжынерыя (у шырокім сэнсе). Гэтае напрамак ахоплівае транспланталогію, распрацоўку новых лекаў (drug discovery), рэдагаванне геному і многае іншае. Галоўная мэта — павелічэнне працягласці і якасці жыцця чалавека. У найбліжэйшыя дзесяцігоддзі мы ўбачым беспрэцэдэнтныя прарывы ў рэгенератыўнай медыцыне, генавай тэрапіі і персаналізаваным падыходзе да лячэння. Адукацыя і праца ў гэтай сферы дадуць магчымасць рэальна ўплываць на здароўе мільёнаў людзей.
Такім чынам, калі маладыя людзі сапраўды зацікаўленыя ў тым, каб быць на перадавой тэхналогій і медыцыны, я б рэкамендаваў звярнуць увагу менавіта на робататэхніку і біаінжынерыю. Але яшчэ раз падкрэслю: куды важней развіваць у сабе шчырую зацікаўленасць да таго, чым ты хочаш займацца — гэта дасць энергію і матывацыю вучыцца і ўдасканальвацца, нават калі першапачаткова ты не абярэш «самы перспектыўны» ВНУ або факультэт.
«Шукайце не гатовы адказ, а асяроддзе, якое разаўе ў вас здольнасць знаходзіць адказы»
— Сёння даваць парады моладзі — задача не з простых.
Мы жывём у свеце, дзе гарызонт планавання ледзь дасягае пары гадоў, ШІ развіваецца з такой хуткасцю, што сёння захапляе, заўтра — павышае эфектыўнасць, а паслязаўтра ўжо замяняе цэлыя прафесіі. А «чорныя лебедзі» сталі хутчэй нормай, чым выключэннем.
Калі б мне сёння давялося выбіраць, куды паступаць, я б у першую чаргу глядзела не на «модную прафесію», а на якасць навучання і ўменне навучальнай установы развіваць навык вучыцца. Здольнасць да саманавучання і любоў да ведаў — вось што застанецца з вамі, нават калі абраная прафесія цалкам зменіцца праз 5–7 гадоў (а яна амаль напэўна зменіцца). Гэта і ёсць аснова асабістай устойлівасці.
Улічваючы імклівае развіццё ШІ, я б дакладна рэкамендавала звярнуць увагу на навыкі, якія дапамагаюць заставацца чалавекам і будаваць адносіны: эмпатыя, актыўнае слуханне, самарэфлексія, унутраная матывацыя, аналітычнае мысленне.
Яны фарміруюцца, напрыклад, у такіх напрамках, як псіхалогія, педагогіка, сацыялогія, філасофія — і будуць крытычна важныя ў любым варыянце будучыні, нават калі самі псіхолагі будуць лічбавымі.
З іншага боку, ШІ адкрывае і масу магчымасцяў для тых, хто развіваецца ў Data Science, AI, Computer/Systems Engineering. Але і там перамагаць будуць не тыя, хто проста ведае Python, а тыя, хто ўмее сістэмна і лагічна мысліць, ведае матэматыку і статыстыку, умее адаптавацца і хутка вучыцца новаму.
Дарэчы, усё часцей нам прыводзяць даследаванні пра тое, што ў найбліжэйшай будучыні на першы план выйдуць такія навыкі, як крэатыўнае і сістэмнае мысленне, цікаўнасць, устойлівасць і тэхнічная пісьменнасць. Іх добра развіваюць адукацыйныя праграмы ў сферы дызайну (прадуктовага, UX-, індустрыяльнага).
Таму мая парада: шукайце не гатовы адказ, а такое асяроддзе, якое разаўе ў вас здольнасць знаходзіць адказы на свае запыты ўсё жыццё, узаемадзейнічаць з іншымі людзьмі, цікаўнасць і крэатыўнасць.
«Лагічна зрабіць стаўку на навыкі, недаступныя камп’ютарнаму мозгу»
— Трэці год мы чуем, што бязлітасны ШІ пакіне без працы палову чалавецтва. Маўляў, трэба выбіраць прафесіі будучыні, і самая перспектыўная з іх — промпт-інжынер. Окей, пагутарым пра яе.
Футуролаг Рэй Курцвейл у свежай кнізе The Singularity is Nearer піша, што чалавечы мозг павялічваўся на 1 кубічную цалю кожныя 100,000 гадоў. Камп’ютарны мозг падвойвае суадносіны прадукцыйнасць/кошт кожныя 16 месяцаў. Абодва мозга аб’яднаюцца ў беззваротны бія-тэхнічны саюз ужо да 2030 года. Гэты момант Курцвейл называе «Сінгулярнасцю».
Праз 5 гадоў мы атрымаем ШІ, супастаўны з чалавекам (AGI). Літаральна. Наступнае пакаленне ШІ-агентаў будзе неадрознае ад людзей у працы. А ці мы ж зносімся з людзьмі праз промпты? Не. Вось і з AGI-робатамі промпты не спатрэбяцца. Прафесія промпт-інжынера часовая. Яшчэ 3–5 гадоў — і яна трансфармуецца ва нешта іншае. Напрыклад, у аператара ШІ-аватара. І гэта тычыцца многіх прафесій, што яшчэ ўчора здаваліся перспектыўнымі.
Дык чаму ж вучыцца? Ну падумайце самі: калі наш «другі мозг» будзе выконваць вылічальныя, кагнітыўныя і іншыя функцыі, якія ўжо ёсць у тэлефонах, значыць, чалавеку не трэба гэтаму вучыцца. Усё роўна ніхто з нас не зможа гуляць у шахматы лепш за камп’ютар або запомніць усю Вікіпедыю.
Лагічна зрабіць стаўку на навыкі, недаступныя камп’ютарнаму мозгу. Кантэкстуальнае мысленне (чытанне сітуацыі), эмпатыя, інтуіцыя і стратэгічныя рашэнні, этыка, матывацыя, творчасць… Нават уменне плаваць або граць на гітары спатрэбіцца больш, чым навык пісаць промпты. Проста заставайцеся ЛЮДЗЬМІ — і вам дакладна знойдзецца месца ў будучыні!
Айцішнікі накіроўваюць сваіх дзяцей навучацца на гуманітарыяў і электрыкаў — баяцца, што ШІ знішчыць інтэлектуальную працу
Айцішнікі накіроўваюць сваіх дзяцей навучацца на гуманітарыяў і электрыкаў — баяцца, што ШІ знішчыць інтэлектуальную працу
Рэлацыраваліся? Цяпер вы можаце каментаваць без верыфікацыі акаўнта.
надо на всякий случай оставить пару тысяч денег, чтобы купить пистолет и застрелиться чтобы не видеть такого будущего
Люди в этом новом мире лишние, значит впереди универсальный базовый доход (UBI) и коммунизм по Марксу.
Коммунизм в условиях растущего увлечения фентанилом, натуральными опеоидами и каннабиоидами представляется в зловещих тонах.
Ставлю на эпидемии короновирусов.
«Читает Декарта, Платона и Спинозу» –кажется я забыл, что такое 9 класс)
Вообще, правильно говорить "Читаю", но если есть дети - флексить становится проще
Спросили дедов... Как-будто они знают.
С легкой руки были определены старцы профессий и их взгляды на древние фаллический символы дали интернету прогноз
В футболисты надо идти. ИИ футболистов не может заменать даже в теории.
Задолбали уже со своими пугалками. Вон тракторы лишили рабочих мест миллиарды людей, можно поплакать
Эти аборигены придумали компьютер и выбросили соху. Теперь они жалуются что компьюер отобрал компьютер
Лучше в милиционеры, ни один ИИ не заменит милиционера из-за трёх законов робототехники
При этом в мире в целом все равно остро не хватает еды.
Так что я бы спокойно относился к пугалкам выше. Там есть рациональное зерно, но не более зерна, из которого не вырос стебель идеи.
Не будет никакой "эпохи изобилия", они в какой из параллельных реальностей живут?
Справедливости ради, по оценкам ООН от года к году голодающих и больных в мире становится меньше. Но то сухие цифры.
Изобилие как понятие довольно растяжимое. Для кого то это полная чашка риса хотя бы раз в день, а для кого то личная яхта с вертолётной площадкой. Так что изобилие будет - кому-то яхта, а кому-то чашка с рисом.
Что бы ответить на вопрос на кого учиться (какую профессию осваивать), прежде стоит ответить на вопрос профессия что бы что?
Что бы покушать или для души? Потому что не каждому понравиться быть при жизни нищим, что бы после смерти стать великим.
Как говориться, лучше быть здоровым и богатым. Уверен, ни перед одним чадом ни одного руководителя корпорации или топового политика не стоял и не будет стоять вопрос выбора профессии - они будут заниматься чем пожелают и если и будут себе в чем то отказывать, то не из за отсутствия денег. Зато всевозможные СЕО из каждого утюга будут советовать нашим детям на кого учиться, что бы продуктивнее на них работать.
Надо идти в животноводы - ни один ИИ не сможет отмыть коров и грамотно составить отчёт о снижении падежа скота
отчет, как раз, ИИ составит без проблем, на любую тему и с любыми цифрами. И даже увольнением его не запугаешь, что самое обидное.
а так да, в прекрасном светлом будущем люди сбросят офисное и конвейерное рабство, вернутся к здоровой физической работе на свежем воздухе и живому общению друг с другом.
Карыстальнік адрэдагаваў каментарый 6 чэрвеня 2025, 11:13
ИИ сам по себе пока еще не работает
Это не первая технологическая революция в истории человечества. Видимо, люди выше плохо учились в школе, если так безапеляцционно заявляют о какой-то принципиально новой суперэре.
Технологии уже замещали, точнее уже заметили крестьян и рабочих. Остались лишь фермеры, которые десятком человек могут кормить целые местечки. Остались лишь операторы станков или инженеры, которые десятком человек могут обеспечить небольшой город средством передвижения.
Чио произошло с человечеством? Да, ничего драматического. Не вымерли, прирастаем очередным миллиардом. Сначала человечество урбанизировалось, после с/х революции (Минск как хрестоматийный пример), потом деурбанизировалось (как Детройт или Гельзенкирхен) после революций технологических.
Стали ли люди жить хуже в Детройте и Гельзенкирхене? Да. Стали ли люди жить хуже в США и Германии? Нет.
Перейдем на трехдневку (европейские белые воротнички де факто летом уже там одной ногой, в понедельник и особенно в пятницу многие отдыхают) и 4 часовой день. Будем больше чилить, отдыхать, проводить время с семьей, друзьями. Ну и вот. Там будет "человеческий рост". ИИ может заменить нас на работе, но в баре, в театре, в горах, в спорте пока не заменит. Там и будут люди работать.
И снова приедут в Гельзенкирхен, чтобы работать в мегаразвлеклательном центре, а ФельтинсАрена будет что-то представлять 24/7.
Карыстальнік адрэдагаваў каментарый 6 чэрвеня 2025, 16:11
Я бы не стал это так категорически утверждать. Те самые упомянутые белые воротнички, чилящие в барах и театрах, прирастать как раз таки и перестали. Человечество прирастает (пока что) за счёт менее урбанистической и цивилизованной своей части. И есть мнение, что по мере проникновения цивилизации в более глубокие слои населения, рождаемость будет подать и там. Ведь чилить в кафе или театре гораздо приятнее, чем возиться с грязными плёнками. В этом и есть парадокс: чем хуже - тем лучше. Там, где жёсткие патриархальные отношения и угнетенная и малообразованная женщина - там человечество плодится. Там где цивилизация и Алиса раздаёт советы какой сегодня принять контрацептив - там человечество вымирает.
И если посмотреть на историю человечества, оно воюет всегда, но наиболее масштабные войны случались после очередных технологических скачков - слишком много высвобождалось человеческих ресурсов и слишком много появлялось мыслей о переделе мира на волне появившегося технологического превосходства.
""за счёт менее урбанистической и цивилизованной своей части""
Правильно, зато в Европе и вообще везде вырубают леса, чтобы сеять пшеницу, чтобы кормить вечно голодных. Сегодня один голодающий ребёночек, может умереть. Но если его покормить - то через 10-15 лет уже будет 8 голодающих ребёночков. Пичалька. И что делать? Они называют это аграрной программой. Поэтому да, приросты будут и 1 и 2 и 3 млрд из вечно голодающих.
Кстати. И что? Потеряли ли шахматы в своей популярности? Исчезли ли гроссы и профессиональные шахматисты, как кричали после матча Каспарова со Стокфишем?
Ответ вы знаете.
Карыстальнік адрэдагаваў каментарый 6 чэрвеня 2025, 16:21
Меня вообще веселит, как все эти советодатели скромно умалчивают о том, что будет реально в тренде - жильё, жрачка, туризм, с..кс, алко...ль, азартные игры, власть.