На рынку не застаецца месца HR і рэкруцёрам. Сыходзіць з прафесіі ці з’язджаць з краіны?

2022-й стаў складаным годам для рэкруцёраў не толькі ў Беларусі, але і ва ўсім свеце.

На тле глабальных эканамічных праблем Apple і Microsoft скарацілі найманне і звольнілі сотні спецыялістаў па падборы персаналу. New York Times піша, што ІТ-рэкруцёрам стала значна складаней знайсці працу, а некаторыя фірмы, што займаліся іх падрыхтоўкай, перасталі набіраць новых кліентаў і працаваць з хуткарослымі стартапамі з венчурнымі інвестыцыямі.

У Беларусі сітуацыя пагаршаецца санкцыямі і наступствамі вайны ва Украіне. Некаторыя буйныя кампаніі цалкам або часткова прыпынілі найманне ў краіне (EPAM, Exadel), некаторыя сышлі з краіны (Flo, Wargaming). Адпаведна частка іх HR-аддзелаў, верагодна, засталася без працы.

У сакавіку адная з найбуйнейшых аўтсорс-кампаній Беларусі Itransition (штат у 2021 годзе — 2500 чалавек) прыпыніла найманне і скараціла аддзел сорсінгу. 20 рэкруцёраў і 30 іх асістэнтаў і сорсераў паадпраўлялі «ў бестэрміновы адпачынак».

Як рэкруцёры шукаюць працу ў Беларусі (і не знаходзяць)

У LinkedIn усё часцей з’яўляюцца паведамленні ад былых рэкруцёраў беларускіх ІТ-кампаній. 

— Шукаю новую працу. Мая кампанія неўзабаве скончвае сваю дзейнасць у РБ. Шчыра кажучы, наўрад ці я знайду ў сабе сілы і запаў для пераезду зараз, таму шукаю новую каманду, — піша адна з іх. І такіх паведамленняў нямала. 

Але знайсці работу на рынку працы Беларусі для рэкруцёраў і эйчараў цяпер няпроста. 

— Працавала рэкруцёрам у стартапе DEIP (Некалькі месяцаў у стартапа фінансавыя праблемы, супрацоўнікі не атрымліваюць заробку. — Заўв. рэд.). Ужо 2 тыдні шукаю працу, — расказвае рэкруцёрка. — Вакансій у РБ мала. Амаль усе прапануюць опцыю працы ў іншых краінах (Польшча, радзей Літва), некаторыя дапамагаюць з рэлакейтам (у асноўным, дапамога з дакументамі). Чаму не шукаюць мясцовых? Мабыць, са сваімі прасцей — адзін менталітэт.

Рэкруцёрка прайшла ўсяго два гутаркі, у адной кампаніі ўжо адмовілі праз недастатковы ўзровень англійскай. 

— Канкурэнцыя велізарная, шмат каго скарацілі пасля падзей лютага. Прыкметна вырасла патрабаванне працадаўцы да англійскай — цяпер многія адкрываюць офісы ў ЕС. Не губляю надзеі знайсці сваё месца, ужо паднадакучыла амаль два месяцы быць без працы, — дзеліцца болем яна.

Іншая рэкруцёрка з досведам паўтара года не можа знайсці працу з ліпеня. 

— Вакансій крытычна мала, велізарны конкурс, таму рэкруцёр з такім малым досведам практычна не мае шанцаў. Працягваю пошукі працы ў Беларусі. У мяне муж прывязаны да офіса ў Мінску, рэлакейт цяпер не разглядаем. Калі сітуацыя застанецца ранейшай, буду думаць пра перапрафіляванне.

Меркаванне эксперта

dev.by задаў пытанні па тэме незалежнаму кансультанту па падборы персаналу (пажадаў застацца ананімным).

Нямала буйных аўтсорс-кампаній у Беларусі прыпынілі найманне, а некаторыя кампаніі паменш і зусім сышлі з краіны. У гэтай сітуацыі здаецца, што HR-аддзелы — першыя кандыдаты на скарачэнне. Ці сапраўды гэта так?

Збольшага. Гэта ў некалькі меншай ступені тычыцца HR-спецыялістаў, і ў большай — рэкруцёраў. У HR-аддзелаў, наадварот, можа павялічыцца аб’ём працы — хоць бы нават на фронце скарачэнняў і звальненняў супрацоўнікаў. Да таго ж рэлакацыя, калі кампанія прымае такое рашэнне, патрабуе каласальнага напружання ад HR-дэпартамента.

Уся сітуацыя з запатрабаванасцю рэкруцёраў відаць на графіках з колькасцю вакансій з лютага 2022. Тут простая залежнасць. Чым менш наймаюць кампаніі, тым менш запатрабаваныя рэкруцёры. 

Што сёння адбываецца на рынку вакансій для такіх спецыялістаў? Ці рэальна ім знайсці працу ў ІТ-сферы Беларусі? 

Адбываецца тое ж самае, што і ў цэлым з рынкам ІТ-вакансій. Магчыма, з нейкім пагаршальным каэфіцыентам, бо рэкрутынг — гэта не вытворчае падраздзяленне.

Пакуль ІТ-вакансій і супрацоўнікаў у кампаніях не нуль (і вельмі малаверагодна, што так будзе), HR і рэкруцёры будуць неабходныя, а іх некаторая ратацыя будзе працягвацца. Але, вядома, тыя часы прамінулі, калі ІТ-рэкруцёраў-пачаткоўцаў разбіралі з курсаў, не кажучы ўжо пра былую запатрабаванасць дасведчаных спецыялістаў.

Які існуе дыяпазон магчымасцей для эйчараў і рэкруцёраў, якія сёння шукаюць працу? Напрыклад, ці могуць яны быць канкурэнтнымі на замежных рынках?

Зраблю смелае і, магчыма, дыскусійнае сцверджанне, што ІТ-рэкруцёру, калі ён мае складанасці з працай у сваёй краіне, лепей шукаць яе ў іншых краінах, а не сыходзіць у іншую сферу.

Па-першае, рынак працы рэальнага сектара РБ таксама не бадзёры і не вясёлы. Па-другое, там часта іншыя тэхналогіі пошуку. ІТ у Беларусі ішло за трэндамі глабальнага рынку, у тым ліку і ў інструментах наймання, таму рэалізацыя ў іншай краіне магчымая (веданне англійскай, вядома, must have + жаданне вывучаць і іншыя мовы). 

Так, магчыма, прыйдзецца зрабіць крок назад у кар’еры, пакуль акрэсліцца ландшафт новага рынку, асноўныя гульцы, культура зносін кандыдата і кампаніі. Але, галоўнае, інструменты рэкрутынгу ідэнтычныя. З блізкага замежжа, дарэчы, актыўна пачала праяўляць сябе Сярэдняя Азія, перш за ўсё Казахстан. Вядома, для такога кроку, як пераезд у іншую краіну, патрэбныя адпаведныя кампетэнцыі і смеласць.

Іншая сітуацыя з HR. Пакуль бачым, што HR складаней шукаць працу па-за межамі краіны, чым ІТ-рэкруцёрам. Мацней працуюць культурныя стэрэатыпы і асцярогі: а ці тыя практыкі знае беларускі HR і якія каштоўнасці ён прыўнясе?

Але хто шукае, той знаходзіць.

Ці распаўсюджваюцца на эйчараў і рэкруцёраў рэлакейт-праграмы кампаній? Бо кампаніі ў свае офісы па-за межамі Беларусі, хутчэй за ўсё, будуць прыцягваць мясцовых эйчараў і асабліва рэкруцёраў.

У мяне няма абагульненых звестак пра гэта. Бачу розныя стратэгіі. Трэба разумець, што беларуская ІТ-кампанія, якая адкрыла офіс у іншай краіне, таксама пачатковец: не мае гісторыі, HR-брэнда. Мясцовыя прафесіяналы таксама будуць прыглядацца да яе. І хоць у супрацоўніцтве з лакальнымі ІТ-рэкруцёрамі і HR вельмі шмат плюсаў, у шэрагу выпадкаў хутчэй рэлакаваць свайго кампетэнтнага супрацоўніка, чым выгадаваць давер у рынку.

Патрабаванні да кампетэнцыі супрацоўніка, вядома, становяцца як ніколі сур’ёзнымі. Цяпер дакладна не час для «дзяўчат з шарыкамі», як раней часта называлі супрацоўніц HR-падраздзяленняў.