Дапамажыце dev.by 🤍
Падтрымаць

Былы айцішнік, цяпер грабар. Маладыя бізнесмены ў Беларусі — хто яны, колькі ўклалі і навошта ім гэта ўсё. Рэсёрч

Прааналізавалі вынікі анкеты для маладых прадпрымальнікаў у Беларусі-2025.

2 каментарыя
Былы айцішнік, цяпер грабар. Маладыя бізнесмены ў Беларусі — хто яны, колькі ўклалі і навошта ім гэта ўсё. Рэсёрч

Прааналізавалі вынікі анкеты для маладых прадпрымальнікаў у Беларусі-2025.

Праект Selfmade in Belarus распавядае пра бізнесы маладых людзей у Беларусі.

У анкетаванні прынялі ўдзел 58 чалавек, гэта нямнога, але такая колькасць заканамерная, улічваючы фокус апытання — маладыя людзі да 40 гадоў, у якіх ёсць бізнес у Беларусі або толькі плануецца. Мы падвысілі планку з 35 да 40 гадоў, каб пашырыць выбарку, і недарма: траціна удзельнікаў апынулася якраз ва ўзросце ад 36 да 40 гадоў. Таксама на апытанне адгукнулася нямала людзей старэйшых за 40 (увогуле кожны пяты), але іх удзел у анкеце мы вымушана звялі да фармальнага (прабачце нас за гэта). 

З агульнай колькасці ўдзельнікаў толькі ў паловы ёсць бізнес, які паўнавартасна функцыянуе, астатнія альбо ў працэсе старту, альбо пакуль толькі мараць аб бізнесе, альбо іх бізнес на паўзе. 

Шырокімі мазкамі

Такім чынам, як выглядае малады прадпрымальнік у Беларусі-2025? Па-першае, ён/яна далёка не юны/ая, кожнаму трэцяму перавалiла за 35 (31%). Тых, хто не старэйшы за 25, усяго 19%, яшчэ 28% — у інтэрвале 25-35 гадоў.

Па-другое, у яго/яе вышэйшая адукацыя (90% удзельнікаў), не звязаная з эканомікай ці бізнесам (80%). 

Па-трэцяе, ён/яна жыве ў Мінску (амаль 60%). Хаця ў абласным цэнтры (20%) або нават у вёсцы (10%) дастаткова маладога прадпрымальніка таксама можна сустрэць.

Зрэшты, далёка не кожны дзелавы чалавек (а толькі кожны другі) будзе мець свой дзеючы бізнес.

Важная апазнавальная прыкмета бізнесмена — свая кампанія. Больш за 60% прадпрымальнікаў з актуальным бізнесам маюць зарэгістраваную юрасобу. Амаль траціна працуе як ІП (гэта ж трэба, ІП яшчэ існуюць) ці з выплатай ППД (хаця ўвогуле прафесійная дзейнасць не з’яўляецца бізнесам), а кожны 11-ы кажа, што ніяк не зарэгістраваны (верагодна, стартаперы).

З высокай доляй верагоднасці (26%) прадпрымальнік працуе ў адзіночку. Аднак хутчэй за ўсё (52%) у яго ў кампаніі ёсць пара-тройка супрацоўнікаў ці нават з дзясятак. У кожнага пятага супрацоўнікаў некалькі дзясяткаў.

І крыху псіхалагічных штрыхоў да партрэта. Больш за палову кажуць аб імкненні да незалежнасці, у тым ліку фінансавай, крыху менш за палову — аб імкненні больш зарабляць (45%) і лідарскіх якасцях (40%), якія прывялі іх у бізнес. У той жа час амаль траціну у бізнес штурхнула немагчымасць знайсці годную працу ў найме, а амаль чвэрць змагла ў найме зарабіць стартавы капітал і вырашыла перайсці на новы ўзровень (тут можна было выбраць некалькі варыянтаў адказу). 

Падобна — пра свабоду выбару і незалежнасць ад кіраўніцтва — маладыя бізнесмены адказвалі і на пытанне пра перавагі ўласнай справы. Усяго трое сказалі, што ім цікава кіраваць людзьмі і ўсяго двое — што свой бізнес дае ім незалежнасць ад дзяржавы.

Што за бізнес

А ў якой сферы працуе гэты сярэднестатыстычны бізнесмен? Хутчэй за ўсё, у ІТ (амаль 40%). 

Тут варта ўлічваць, што анкета распаўсюджвалася перш за ўсё сярод айцішнікаў і вакол айцішнікаў — гэта непазбежна паўплывала на вынікі. 

Аднак сярод удзельнікаў апынулася нямала людзей і з іншых даменаў — паслуг, рознічнага гандлю і нават аграрнага сектара. У катэгорыі «other» — прадпрымальнікі ад спорту, турызму, кветкавага бізнесу.

І вось хто яшчэ:

— уладальнік пункта выдачы тавараў («Мой бізнес просты: адкрыў пункт выдачы маркетплэйса ў пасёлку гарадскога тыпу. Ад бабулі застаўся дом у спадчыну, у Мінску працы ў ІТ не знайшоў. Праеў усе назапашванні і пераехаў у пасёлак, каб арэнду не плаціць. Сяджу зараз на сваім пункце, а калі няма кліентаў, спрабую знайсці працу ў ІТ»)

— былы эйчар, цяпер касір, які ў вольны час пляце і прадае фенечкі;

— рэпетытар па матэматыцы («Выкладаю матэматыку ў каледжы, а рэпетытарства — мой бізнес. Займаюся з вучнямі ў асноўным індывідуальна — анлайн і афлайн. Увогуле ўсё задавальняе, толькі часам крыўдна, што калі б я быў праграмістам, то зарабляў бы нашмат больш. Ну, на жыццё ўсё роўна хапае»).

— былы айцішнік, цяпер вытворца трунаў («Вытворчасць недарагіх трунаў і рытуальных прыналежнасцяў. Апошнія гады ў Расіі вырас попыт на дадзеную прадукцыю. Паспеў своечасова заняць рынак — дапамог стартавы капітал з ІТ. Збіраюся выйсці з ІТ зусім і адкрыць новыя перспектывы не ў ІТ»);

Дзе працуюць, адкуль грошы і колькі зарабляюць

Такім чынам, умоўна малады прадпрымальнік у Беларусі — гэта даволі сталы адукаваны чалавек, які па меркаваннях свабоды і заработку вырашыў адправіцца ў самастойнае плаванне. Які ў яго быў стартавы капітал і адкуль?

У большасці выпадкаў да 10K (ці нават каля нуля), і гэтыя грошы ён проста назапасіў. Але амаль у кожнага трэцяга было некалькі дзясяткаў тысяч у. а. або далей больш за 100К. Прыкладна столькі ж звярталіся да дапамогі сваякоў/знаёмых. А кожнаму шостаму прыйшлося браць крэдыт у банку або іншым спосабам прыцягваць інвестыцыі.

Цяпер самае цікавае — колькі зарабляюць маладыя бізнесмены. Супастаўна з зарплатай у ІТ ці менш. Больш за чвэрць адказалі, што пасля выплаты падаткаў у іх застаецца менш за 1K, але гэта не айцішнікі, а прадстаўнікі іншых бізнесаў, напрыклад, б’юці і сельскагаспадарчага.

Айцішнікі выбіралі звычайна адказы «да 3K» і «да 5K» — такіх  апынулася 36%. Зрэшты, нешматлікія атрымальнікі даходу ў некалькі дзясяткаў тысяч даляраў (іх 9%) таксама з’яўляюцца айцішнікамі. Зыходзячы з таго, што ў іх юрасобах больш за ўсё супрацоўнікаў, гэта невялікія аўтсорс-кампаніі ці студыі распрацоўкі. 

Цікава, што амаль тры чвэрці маладых прадпрымальнікаў адносяць сябе да сярэдняга класа альбо нават вышэй за сярэдні. Чвэрць лічыць, што не дацягвае да сярэдняга класа, або ж проста не ведае.

Трывожныя аптымісты з прыцэлам на экспарт. Кім бачаць сябе маладыя бізнесмены праз 10 гадоў

Распавядаем пра планы і ацэнку бізнес-клімату.

Абсалютная большасць (амаль 90%) удзельнікаў анкеты, якія маюць дзеючы бізнес у Беларусі, арыентуе яго ў тым ліку на ўнутраны рынак, пры гэтым дзве траціны — толькі на ўнутраны. 

Амаль траціна (пытанне дапускала выбар некалькіх адказаў) працуе таксама на расійскі, а кожны шосты — на заходні. У трох выпадках прадпрымальнікі працуюць ва ўсіх трох «баках свету» адначасова, у адным — толькі на расійскі рынак.

З улікам таго, што Расія і так з’яўляецца актуальным рынкам для ўдзельнікаў анкеты, амаль 40% пацвердзілі гатоўнасць пашыраць бізнес у гэтым напрамку. Роўна столькі ж адказалі адмоўна. Астатнія вагаюцца. 

У той жа час перспектывы свайго бізнесу ў Беларусі як вельмі добрыя ацанілі толькі 9% прадпрымальнікаў. Больш за палову лічаць, што патэнцыял унутры краіны ёсць, але таксама шмат рызык. Больш за траціну не ўпэўнены ў добрых перспектывах альбо шукаюць шляхі развіцця на экспарт/за мяжой.

І — крыху аптымізму. Амаль у паловы ўдзельнікаў ёсць бізнес-план на некалькі гадоў наперад, у 40% — на год. Думкі аб будучыні ў 65% выклікаюць надзею на лепшае і асцярожны аптымізм ці нават упэўненасць у лепшым. Зрэшты, у 78% такія разважанні правакуюць трывогу, няўпэўненасць ці страх. Не здзіўляйцеся прапорцыям: проста ў многіх рэспандэнтаў надзея суіснуе з трывогай.

Параіць навічкам Беларусь як месца для бізнесу ў 2025-м, хай і з агаворкамі, маглі б больш за палову ўдзельнікаў. Крыху пазней прывядзем гэтыя агаворкі.

А вось рэйтынг цяжкасцяў у бізнесе. Сярод галоўных — эканамічная сітуацыя ў краіне/рэгіёне, бюракратыя і законы, нізкая пакупніцкая здольнасць.

На просьбу ацаніць ролю дзяржавы ў падтрымцы маладога бізнесу ў Беларусі толькі кожны сёмы-восьмы паставіў станоўчую адзнаку. Кожны чацвёрты-пяты выбраў нейтральную ацэнку — «ні дапамогі, ні перашкод», больш за палову ацанілі ролю дзяржавы «хутчэй адмоўна» (падтрымка слабая або фармальная) ці «адмоўна» (бюракратыя, бар’еры, недавер).

Цікава, што самай запатрабаванай формай дапамогі ад дзяржавы ў маладых бізнесменаў з’яўляюцца не грошы, а прававая альбо бухгалтарская дапамога. Зрэшты, гранты яны таксама хочуць. А вось бізнес-інкубатары, нетворкінг, бясплатныя курсы і настаўніцтва выбіралі значна радзей — альбо таму што лічаць іх менш карыснымі, альбо таму, што жадалі б атрымліваць такога роду дапамогу не ад дзяржавы, а ад прыватных структур.

На амаль эйчарскае пытанне пра «дзе б вы хацелі быць праз 10 гадоў» толькі кожны чацвёрты абмежаваў сябе Беларуссю. Большасць (40%) хацелі б развіваць бізнес на экспарт/за мяжой. Кожны пяты да гэтага часу марыць прадаць бягучы бізнес і альбо запусціць новы, альбо жыць у сваё задавальненне.

Тыя самыя агаворкі і парады

А вось што маладыя прадпрымальнікі раяць тым, хто толькі пачынае/плануе свой бізнес у Беларусі:

  • «Не браць крэдыты ні на стартавы капітал, ні на астатнія выдаткі — нават калі верагоднасць прагарэць мінімальная».
  • «Уважліва вывучайце ПК, а лепш вазьміце кансультацыю ў дасведчаных людзей. Так, каштуе грошай, але дапаможа пазбегнуць многіх праблем».
  • «Рознічны бізнес. Самая вялікая праблема — пакупніцкая здольнасць насельніцтва + знакаміты ўказ аб цэнаўтварэнні».
  • «[Памятайце, што ёсць] велізарная куча ўказаў, законаў, пастаноў, абмежаванняў, юрыдычных нюансаў, пра якія ніхто і нідзе не падкажа, але аштрафуе».
  • «Усяму свой час. І чалавек павінен сам дарасці да прадпрымальніцтва. Або не. Не ўсе могуць імі быць. Галоўнае — навучыцца рабіць што-небудзь патрэбнае людзям і рабіць добра, а лепш — лепш за ўсіх».
  • «Я працавала HR/кар’ерным кансультантам у добрай кампаніі. Кампанія скараціла персанал у Беларусі і перавезла частку супрацоўнікаў. Год шукала працу, але амаль ніхто не адгукаўся на маё CV. Уладкавалася касірам у „Санту“. Адкрыла ІП і па вечарах, калі кліентаў мала, пляту фенечкі, прадаю на Wildberries і Ozon. Дзяўчынкі, як мага даўжэй трымайцеся за вашу працу, нікому ў Беларусі не патрэбны паспяховы кар’ерны кансультант!»
«Для душы». Гісторыя пра тры працы: айцішнік вечарам таксуе каб было што ўкласці ў свой турбізнес
«Для душы». Гісторыя пра тры працы: айцішнік вечарам таксуе, каб было што ўкласці ў свой турбізнес
Па тэме
«Для душы». Гісторыя пра тры працы: айцішнік вечарам таксуе, каб было што ўкласці ў свой турбізнес
«Таксіст меў рацыю». Прадпрымальныя маладыя людзі распавялі што тармозіць іх невялікія бізнесы
«Таксіст меў рацыю». Прадпрымальныя маладыя людзі распавялі, што тармозіць іх невялікія бізнесы
Па тэме
«Таксіст меў рацыю». Прадпрымальныя маладыя людзі распавялі, што тармозіць іх невялікія бізнесы
«Вырасціць у краіне бізнес на мільярд як у 2019 не атрымаецца». Як змяніліся правілы гульні — фармальныя і не надта
«Вырасціць у краіне бізнес на мільярд, як у 2019, не атрымаецца». Як змяніліся правілы гульні — фармальныя і не надта
Па тэме
«Вырасціць у краіне бізнес на мільярд, як у 2019, не атрымаецца». Як змяніліся правілы гульні — фармальныя і не надта
Чытайце таксама
Як беларускія выпускнікі паступаюць у Польшчу і Расію — і ці паўплывала вайна. 4 гісторыі
Як беларускія выпускнікі паступаюць у Польшчу і Расію — і ці паўплывала вайна. 4 гісторыі
Як беларускія выпускнікі паступаюць у Польшчу і Расію — і ці паўплывала вайна. 4 гісторыі
dev.by шукаў маладых людзей, якія паступілі сёлета ў ВНУ за мяжу, — адгукнуліся 4 чалавекі. Двое выбралі Польшчу, яшчэ двое Расію (для аднаго гэта часовы варыянт, ён плануе перапаступіць налета).  Спыталі ў хлопцаў, як яны выбіралі ВНУ, куды паступалі аднакласнікі і як на выбар паўплывала поўнамаштабнае ўварванне Расіі ва Украіну (і ўчорашнія навіны пра мабілізацыю).
9 каментарыяў
EnCata будзе штампаваць заводы, якія штампуюць дамы
EnCata будзе штампаваць заводы, якія штампуюць дамы
EnCata будзе штампаваць заводы, якія штампуюць дамы
«Будаўнічая галіна цалкам дысфункцыянальная», — кажа СЕО EnCata Алег Кандрашоў. І прапануе «рэанімаваць будаўніцтва»: паўтарыць поспех Генры Форда і запусціць канвеер, які будзе штампаваць модульныя дамы. А яшчэ — запусціць мабільныя заводы з гэтымі канвеерамі. Першы тэставы дом з жалезнымі сценамі і вокнамі ў падлогу ўжо пабудаваны — у ім 2 гады як жыве СЕО. А зараз у Вялікім камені дабудоўваюць тэставы завод. Ці ёсць будучыня ў праекта і якая, расказвае dev.by Алег Кандрашоў.  
12 каментарыяў
Belka Games звольніла супрацоўнікаў у Беларусі, Расіі і Літве
Belka Games звольніла супрацоўнікаў у Беларусі, Расіі і Літве
Belka Games звольніла супрацоўнікаў у Беларусі, Расіі і Літве
23 каментарыя
Расійская «Леста» стала 100%-м уласнікам «Гейм Стрым»
Расійская «Леста» стала 100%-м уласнікам «Гейм Стрым»
Расійская «Леста» стала 100%-м уласнікам «Гейм Стрым»

Хочаце паведаміць важную навіну? Пішыце ў Telegram-бот

Галоўныя падзеі і карысныя спасылкі ў нашым Telegram-канале

Абмеркаванне
Каментуйце без абмежаванняў

Рэлацыраваліся? Цяпер вы можаце каментаваць без верыфікацыі акаўнта.

zabelarus14
zabelarus14 Инженер в НИИ им. Баца
0

Через несколько лет наш Президент пожмет руку последнему предпринимателю (с)

hottaby422
hottaby422 Консультант в Сам себе буратино
0

"Бывший айтишник, теперь гробовщик" почему это звучит как строчка из блатной песни у меня в голове?))