Прыцярпеліся. Пра што быў +1 цяжкі год — заключны тэкст пра 2023

Хуткія працэсы шокавага 2022-га страцілі кінетычную энергію: здаецца, усе, хто хацеў пераехаць, ужо зрабілі гэта; тыя, хто вырашыў застацца, прынялі гэтае рашэнне.

І тыя, і другія прыстасоўваюцца да новай рэальнасці.

У штодзённасці адных — звыклыя офісы / аддаленая праца, магчыма, без ранейшага набору плюшак і з новым адчуваннем таго, што працы ўсё менш. У будні другіх убудоўваюцца клопаты па легалізацыі, пошуку жытла, моўныя курсы ды іншая мігранцкая руціна.

Чым запомніўся год

• адміністрацыя ПВТ спыніла дзейнасць, Усевалад Янчэўскі больш не кіраўнік Парка;
• пераследам айцішнікаў (і не толькі іх) за данаты і касмічнымі «кампенсацыямі»;
• візавым скандалам у польскім МЗС, які парадкам нашкодзіў прэтэндэнтам на PBH;
• забаронай дронаў;
• забаронай мяняць пашпарты за мяжой і распараджацца маёмасцю па замежных даверанасцях;
• патрабаваннем апавяшчаць пра ДНЖ;
• у Літве пачалі ануляваць ДНЖ беларусам;
• айцішнікаў-ІП у Беларусі амаль не засталося, усе — на ППД;
• у Альфабанка «выключыліся» свіфты ў PKO.

Акрамя магчымасці павырашаць прававыя пытанні праз консульства, якая закрылася ў адзін момант, айцішнікам-рэлакантам вымотвала нервы патрабаванне заяўляць пра ДНЖ і «карты паляка», прапускная адтуліна, якая ўвесь час звужваецца («Баброўнікі» не працуюць ад 10 лютага, на мяжы з Літвой мінус два КПП, на празрыстай расійскай памежнага кантролю ў маі наадварот прыбыло, што праўда, ужо ў ліпені ўбыло) і праверкі на мяжы.

Тых, хто застаўся, — акрамя чарады затрыманняў, гісторый з данатамі і позваў у ваенкамат — нерваваў намер уладаў павялічыць тэрмін размеркавання і ўвесці адпрацоўку для платнікаў. 

А што радавала? Як правіла тое, што спачатку трывожыла. Напрыклад, намер увесці падатак на звышпрыбыткі (звыш 200 тыс. BYN на год) — пазней падатковая патлумачыла, што супрацоўнікаў кампаній ПВТ ён не закране.

Або планы абавязаць падатковых рэзідэнтаў паведамляць аб сваіх замежных рахунках — іх таксама перайгралі.

Радасці, якія мы заслужылі.

Што там на рынку?

У Беларусі — мала заказаў, мала вакансій, цяжкасці з пераводамі, замарозка заробкаў, скарачэнне штатаў. Арэол таксічнасці вакол лакацыі нікуды не падзеўся, і гэта пагаршае становішча. Кажуць, некаторыя ІТ-кампаніі перастрахоўваюцца і адмаўляюцца ад заходніх заказаў, нават калі кліенты згодныя на Беларусь. Ім танней перавесці праект у замежную лакацыі, ніж страціць заказчыка, які недаацэньвае рызыкі.

Аднак рэсурсы для выжывання яшчэ ёсць. Ратуюць новыя рэгіёны, на якія нашыя «таксіны» не дзейнічаюць — Блізкі Усход і Афрыка. Нуй адносная таннасць працоўнай сілы. Калі аптымізаваць выдаткі і правільна размеркаваць праекты, можна трымацца на плаве.

Статыстыка ўжо не такая бадзёрая (афіцыйных даных у прынцыпе ўсё менш), самы пазітыўны (з негатыўных) трэнд — запаволенне адтоку спецыялістаў.

У ПВТ сёлета актыўна набіралі (+64 новыя рэзідэнты), аднак агульная колькасць рэзідэнтаў зменшылася ад 1061 да 1018. Такая арыфметыка магчымая пры ўмове адтоку 100+ кампаній. Вось тут, відаць, некаторыя з іх.

З драйвера росту эканомікі ІТ ператварыўся ў абузу. Уклад галіны «інфармацыя і сувязь» у ВУП за 10 месяцаў гэтага года — мінус 1%. Аб фінансавым стане галіны цяпер судзім па выручцы ІКТ — мінус 5% за 9 месяцаў. Экспарт ПВТ больш не хочацца выстаўляць напаказ — наўрад ці там прырост да гістарычнага падзення 2022-га. Замежныя інвестыцыі скарачаліся, сярэдняя зп у валюце падала. 

Пустоты беларускага ІТ-рынку паступова (ці імкліва?) запаўняў расійскі бізнэс і заказы з РФ.

Tinkoff рос у Беларусі і адкрываў новыя офісы, Lesta ўводзіла бясплатныя вячэры і «пазамежавыя заробкі», у Aston стала «больш івэнтаў і заказчыкаў». Ставіцца да трэнду можна як заўгодна, але, здаецца, расійская ніша — выратавальны куток для джуноў. Таму, для каго няма заходніх праектаў дома і каго не бяруць у рэлаканты, выбіраць не выпадае.

Беларускіх кампаній за мяжой увесь год прыбывала. У Вільні яны занялі палову ўсіх ІТ-офісаў, EPAM і Wargаming па-ранейшаму найбуйнейшыя падаткаплацельшчыкі ў літоўскім ІТ, у Польшчы ІТ-кампаній з беларускімі каранямі ўжо пад 400. 

Што праўда, пласт шакаладу на іх танклявы. У топ-10 гучных звальненняў года замежныя офісы EPAM, iTechArt, Softeq Development, Lyft, PandaDoc, Godel Technologies. Лагічны працяг антыкрызісных мер — гісторыі пра тое, як рэлаканты «на марозе» шукалі працу і ўладжвалі пытанні з ДНЖ. І знаходзілі. Або адчайваліся і сыходзілі ў таксісты. 

У сутнасці ўсім, хто перажыў гэты год, ёсць за што сябе пахваліць. Так ці інакш, яны далі рады новай, не самай гасціннай рэальнасці, і гэта дае надзею, што атрымаецца спраўляцца і ў 2024-м.

Чытачы, віншуем! Мы перажылі (амаль) яшчэ адзін складаны год. У 2023 нашая каманда працягвала сачыць за беларускім ІТ і трымала вас у курсе самага важнага.

Без вас у нас бы не атрымалася! Вы дзеліцеся з намі досведам і інсайдамі, расказваеце гісторыі, смешныя і сумныя, ствараеце дыскусіі — робіце ўсё, каб беларускае ІТ працягвала жыць, нягледзячы на межы і адлегласці. dev.by быў і застаецца месцам сустрэчы нашых чытачоў, дзе б яны не знаходзіліся. 

Мы працягваем працаваць, у тым ліку дзякуючы вам. Сёлета нам заданацілі 678 чалавек. Гэта неверагодна кранальна і значна дапамагае нам працаваць далей і верыць у будучыню dev.by. Але нам усё яшчэ патрэбная падтрымка. Вашыя данаты дапамагаюць выплачваць заробкі журналістам.

Даб’ём да 700? Падтрымайце нас:

— Праз Patreon
— Праз Donorbox (калі вы ў Беларусі)
— Крыптой, тут гаманцы.

Дзякуй. З Надыходзячым!