беларуская мова

Два гады таму я даведаўся, што штучны інтэлект здольны агучваць тэкст на ангельскай мове з натуральнымі інтанацыямі. Я адразу падумаў: «Калі гэта магчыма на ангельскай, то чаму б не на беларускай?». Тады мне прыйшла да галавы ідэя беларускамоўнага GPT-радыё.  Аднак тады яшчэ не існавала дасяжных мадэляў для якаснай агучкі па-беларуску і праект быў адкладзены ў шуфлядку. Зараз тэхнічны прагрэс дазваляе на такія «шалёнасці», таму мы запусцілі прататып першага беларускамоўнага GPT-радыё. 

Похоже, он передался «генетически» от разработчиков. Но как именно? Пачытайце гэты матэрыял па-беларуску

Сабралі некалькі цікавых беларускамоўных тык-ток акаўнтаў, якія падыдуць людзям з рознымі інтарэсамі. Падпісвайцеся і падтрымлівайце сваё.

Як доўга жыць у эміграцыі, згубіць, але потым знайсці сувязь з радзімай? Пагаварылі з айцішнікамі, якія даўно (больш за 10 гадоў) не жывуць у Беларусі пра вывучэнне беларускай мовы, ініцыятывы і самаідэнтыфікацыю дзяцей. 

Я даўно аматарскі займаюся перакладамі на беларускую мову. Мой новы праект — адаптацыя Project Zomboid, славутай камп’ютарнай гульні.

У беларускім YouTube папаўненне — стрымер GomZik, які вядзе /channel/UCuiDZxXCitdDLsbWVU29SDg" target="_blank" rel="noopener">канал «VR па-беларуску», запусціў новы праект. Ён называецца /@prahramiscki_kut" target="_blank" rel="noopener">«Праграмісцкі кут» і прысвечаны стварэнню гульняў. Пакуль на канале выйшла два паўнавартасных відэа — агляд PICO-8 і працэс напісання клона Flappy Bird. Але ў аўтара ёсць планы на будучыню. dev.by пагутарыў з ім пра сам канал і долю беларускага відэаблогера.

Год набліжаецца да канца, і таму мы прапануем вам невялікую падборку добрых беларускамоўных праектаў, пра якія мы пісалі ў 2023-м і якія могуць спатрэбіцца айцішнікам і іншым грамадзянам. 

Плюс адзін цікавы праект па тэхнічных перакладах — аматар беларушчыны запусціў сайт «Linux па-беларуску». Там ён збірае спасылкі на самі пераклады (ад Telegram да duckduckgo), а таксама слоўнікі і сайты/праграмы, што дапамагаюць пісаць па-беларуску правільна. Пры гэтым ён не мовазнаўца і наогул працуе барменам у Італіі (што? так!). Пагутарылі пра сам праект, а скончылі разважаннямі, ці ж гэта нармальна, калі аматары перакладаюць камп’ютарныя праграмы.

На інтэрнэт-рэсурсе «Беларускі N-корпус» з’явіўся першы сінтэз беларускага маўлення — пакуль што тэставая версія, але даступная для ўсіх ахвотных.

Праект audiobooks.by, дзе сабраная найбуйнейшая база аўдыякніжак на беларускай, зрабіў свой код адкрытым. І цяпер стваральнікі шукаюць валанцёраў, каму будзе цікава дапамагчы з сайтам — і заадно папрацаваць разам з інжынерам Google. Расказваем пра гэты праект і каго туды шукаюць.

Распрацоўшчык і перакладчык Аляксандр Клюеў выклаў у агульны доступ беларускую ІТ-тэрміналогію. Сабралі некалькі цікавых альбо нестандартных прыкладаў. 

Франтэнд-распрацоўшчык запусціў тэхнаблог на беларускай мове bel-frontend.online. Пакуль там у асноўным разбіраюць пытанні з рэальных сумоўяў, але аўтар не супраць, калі вы прапануеце свае тэмы. Спыталі ў яго, якія планы.

Папрасiлi айцiшнiкаў, якiя навучаюць сваiх дзяцей па-беларуску, расказаць пра гэта — i сабралi 9 такiх гiсторый: з Польшчы, Лiтвы i нават Швецыi i ЗША.

Міжнародны дзень роднай мовы ў свеце адзначаюць ад 2000 года. Віншуем усіх беларусаў. І ўвогуле ўсіх нашых чытачоў — носьбітаў розных родных моў! І нагадваем, як чытаць дэў па-беларуску.

У ноч  з 19 на 20 красавіка 2021 году я шукаў беларускамоўны падкаст на гікаўскую тэматыку. Знайсці не атрымалася. Тады каманда з двух айцішнікаў вырашыла стварыць такі праект самастойна. Мы падзелімся важнымі парадамі, якія дапамогуць вам зрабіць праект мары. 

Айцішніца Вікторыя Вашчыленка раней працавала ў EPAM, а цяпер гадуе блізнят у Швейцарыі, куды яна з мужам пераехала тры гады таму. Не так даўно яна запусціла канал на YouTube «Добры курс» пра праграмаванне на беларускай мове. dev.by пагутарыў з ёй пра гэты праект і Швейцарыю.

Беларус зрабіў беларускую лакалізацыю The Elder Scrolls V: Skyrim — Anniversary Edition. Сцягнуць яе можна з Nexus Mods альбо проста з Google Drive. Пагутарылі з аўтарам перакладу пра праект.

Што такое Mastodon, куды сыходзяць карыстальнікі твітара? На каго падпісацца на беларускім серверы платформы, і як можна дапамагчы з перакладам інтэрфейсу? dev.by пагутарыў пра гэта з блогерам АйЦіБарадой, які распачаў пераклад сацсеткі на родную мову.

У 2010 годзе энтузіясты — лінгвісты і праграмісты — стварылі групу «Кампутэрм», якая спрабавала сістэматызаваць беларускую камп’ютарную тэрміналогію. Каб у аднаго слова на англійскай быў толькі адзін адпаведнік на беларускай. dev.by паразмаўляў з былым удзельнікам гэтай суполкі і згадаў зарубы «дадатак» супраць «аплікацыі», а таксама пра «слімака», «ладавальніка» і «паслугача».

Golang back-end распрацоўшчык Аляксандр Клюеў не мае профільнай лінгвістычнай адукацыі. Але ён адзін з тых, хто намагаецца перакласці ІТ-тэрміналогію на беларускую мову. Пагаварылі з ім, чаму трэба ставіць родную мову на сваіх прыладах i з якімі цяжкасцямі сутыкаюцца аматары-перакладчыкі.

Тыдзень пачаўся з міжнароднага свята — Дня роднай мовы. Разам з МТС мы вырашылі павіншаваць чытачоў і папрасілі айцішнікаў прачытаць верш Пімена Панчанкі, які ён напісаў у 1964 годзе.